Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Temel İslam Bilimleri Anabilim Dalı, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: ULVİYE SEVDE CAN
Danışman: Muhammed Coşkun
Özet:
Tefsir ilminin bir bütünlük içinde değerlendirilmesi için yazım türlerinden biri olan şerh ve hâşiyelerin de dikkate alınması gerekmektedir. Tefsir mukaddimeleri, tefsir eserlerinin bir parçası olması dolayısıyla bunlar üzerine kaleme alınan hâşiyeler de tefsir çalışmalarına katkı sağlayan alan olmaktadır. Bu tez çalışmasında Zeyrekzâde Muhammed b. Muhammed’in İrşâdü’l-akli’s-selîm ilâ mezâya’l-Kitâbi’l-kerîm’in mukaddimesi üzerine Hâşiye alâ dîbâceti tefsîri Ebissuûd adıyla yazdığı mukaddime hâşiyesi konu edilmiştir. Araştırma üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde Zeyrekzâde’nin hayatı ve eserleri hakkında ulaşılan bilgilere yer verilmiş ve Hâşiye alâ dîbâceti tefsîri Ebissuûd’un müellife nispeti meselesi ele alınmıştır. İkinci bölümde İrşâdü’l-akli’s-selîm’e gelinceye kadar tefsir mukaddimelerinde görülen değişim ve dönüşüm tespit edilmiş, Osmanlı döneminde yazılan telif tefsirler ve tefsir hâşiyelerinin mukaddimelerine müracaat edilerek mukaddimelerde muhteva itibariyle nasıl bir gelişme olduğu takip edilmiştir. Daha sonra Keşşâf, Envâru’t-tenzîl ve İrşâdü’l-akli’s-selîm’in mukaddimeleri üzerine yazılan hâşiyelerin listesi sunulmuş; son olarak İrşâdü’l-akli’s-selîm’i konu edinen hâşiyeler listelenmiş ve Zeyrekzâde hâşiyesinin bu hâşiyeler arasındaki yeri hakkında fikir teâtisi yapılmıştır. Üçüncü bölümde ise bir mukaddime hâşiyesi olarak Zeyrekzâde’nin Hâşiye alâ dîbâceti tefsîri Ebissuûd’u ilgili olduğu ilimlerin ilkelerinden hareketle tahlil edilerek onun hâşiye yöntemi açığa çıkarılmaya çalışılmıştır.