Sosyobilimsel konular bağlamının sınıfta kullanılan söylem desenleri ve iletişim yaklaşımları üzerine etkisinin araştırılması


Creative Commons License

Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Matematik Ve Fen Bilimleri Eğitimi Anabilim Dalı, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2020

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: SEVİM ALAT

Danışman: Osman Serhat İrez

Özet:

Bu çalışma, SBK bağlamında işlenen derslerin öğrenme ortamlarında kullanılan söylem desenleri ve iletişimsel yaklaşımları üzerine etkisini incelemek için yapılmış, nitel bir çalışmadır. Bu çalışma doğrultusunda, öğretmenlerin klasik yaklaşımla işledikleri dersleri ve SBK bağlamında işledikleri dersleri söylem deseni ve iletişim yaklaşımı açısından karşılaştırılmıştır. Araştırma, nitel çalışma içinde durum çalışması deseni ile hazırlanmış olup, Milli Eğitim Bakanlığı bünyesindeki bir devlet okulunda çalışmakta olan dört fen bilimleri öğretmeni ile yürütülmüştür. Çalışma süreci boyunca, çeşitli veri kaynakları kullanılmıştır. Bu veri kaynakları, öğretmenlerin derslerini içeren video ve ses kayıtlarıdır. Çalışmada sınıf içi iletişim yaklaşımları, Mortimer ve Scott (2003) tarafından geliştirilen dört tür iletişimsel yaklaşıma göre; söylem desenleri ise, Lemke'nin (1990) belirlediği üçlü, Scott, Mortimer ve Aguiar'ın (2006) belirlediği zincir ve Schegloff'un (1978) belirlediği bitişik sözce söylem desenlerine göre analiz edilmiştir. Araştırma sonunda, çalışmaya katılan öğretmenlerin klasik yaklaşımla işledikleri derslerinde söylem deseni olarak sıklıkla üçlü ve bitişik sözce söylem desenlerini, iletişim yaklaşımı olarak ise etkileşimli otoriter ve etkileşimsiz otoriter iletişim yaklaşımlarını kullandıkları bulunmuştur. Öğretmenlerin SBK bağlamında işledikleri derslerinde ise, üçlü ve bitişik sözce söylem desenlerinin yanı sıra zincir söylem deseninin ortaya çıktığı sonucuna varılmıştır. Ayrıca diyalojik etkileşimli iletişim yaklaşımının sadece SBK bağlamında işlenen derslerde ortaya çıktığı tespit edilmiştir. Çalışmadan elde edilen bulgular, SBK bağlamında işlenen derslerde öğretmen-öğrenci iletişimin klasik yaklaşımla işlenen derslere göre daha diyalojik olarak gerçekleştiğini göstermektedir.