Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2016
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Hazırlayan Enes Demir
Danışman: AHMET ŞİMŞİRGİL
Özet:Tez çalışmamızda, Osmanlı Devleti’nde önemli vazifelerde bulunan ve 16. yüzyılda adından sıkça söz ettiren Lala Mustafa Paşa’nın hayatı ve siyasi faaliyetleri ele alınmıştır. Mustafa Paşa, Kanuni Sultan Süleyman döneminde Enderun’da farklı vazifelerde bulunmuş ve Osmanlı Padişahı Sultan II. Selim’e lalalık yapmıştır. O, Kıbrıs ve Şirvan fatihi unvanları ile anılan ve 3 ay Vekili Saltanat veya Sadaret Kaymakamı unvanı ile Sadaret makamında bulunmuş önemli bir devlet adamıdır. Tarafımızdan yapılan çalışma 3 bölümden oluşmaktadır. Birinci Bölümde, Lala Mustafa Paşa’nın ilk yılları ve Enderun günlerindeki vazifeleri üzerinde durulmuştur. Bununla beraber Osmanlı bürokrasinin en renkli simalarından biri olarak karşımıza çıkan paşanın merkez ve taşradaki idari görevleri, kubbealtı vezirliği ve bu dönemde aldığı vazifeler de ilgili bölümde tespit ve takip edilmeye çalışılmıştır. İkinci Bölümde, Lala Mustafa Paşa’nın atanmış olduğu serdarlıkları ele alınmıştır. Başarılı ve zeki bir şahsiyete malik olan Mustafa Paşa, bu özelliğini komutan olarak da göstermiştir. Tayin edildiği Yemen, Kıbrıs ve Şark serdarlıkları kendisine verilen en önemli vazifeler olarak zikredilebilir. Onun İlk serdarlığı olan Yemen serdarlığından azlinden sonra, Kıbrıs Serdarı olarak adayı fethetmesi ve daha sonra Şark Serdarı olarak Gürcistan ve Şirvan bölgelerini fethetmesi; onun bu bölgelerin fatihi unvanını almasına vesile olmuştur. Bu meyandan olarak, Lala Mustafa Paşa’nın tayin edildiği, bu 3 büyük ve önemli serdarlık vazifeleri detaylıca araştırılmış ve serdar olarak bulunduğu seferler tahlil edilmiştir. Son olarak Üçüncü Bölümde ise, Lala Mustafa Paşa’nın son günlerinde atandığı Sadaret Kaymakamlığı görevi, aile hayatı, şahsiyeti gibi konular üzerinde durulmuştur. İlaveten paşanın kurmuş olduğu ve birçok farklı bölgede bulunan çeşitli vakıf eserlerinden bahsedilerek, tespit edilebilen dört vakfiyesi incelenmiştir. ANAHTAR KELİMELER: Lala Mustafa Paşa, Osmanlı Devleti, Kanuni Sultan Süleyman, II. Selim, III. Murad, Şehzade Bayezid, Yemen, Kıbrıs, Gürcistan, Şirvan, Venedik, Safevî Devleti, Sokullu Mehmed Paşa, Sadaret Kaymakamı. ABSTRACT This thesis deals with the life and political activities of Lala Mustafa Pasha who had been a popular figure appointed to significant missions in the Ottoman Empire. Mustafa Pasha performed different tasks in the Enderun (Inner Palace) during the reign of Suleiman the Magnificent and was assigned as the lala (tutor) of Sultan Selim II. He was an important statesman who was famous as the conqueror of Cyprus and Shirvan and undertook the Sadaret authority for 3 months by having the title of Regent. This thesis consists of 3 chapters. The first chapter focuses on the early years of Lala Mustafa Pasha and his tasks in the Enderun. In addition, it is tried to be given the central and provincial administrative tasks of Pasha, who was one of the most colorful personalities of the Ottoman bureaucracy, and his services during his Kubbealtı viziership. In the second chapter, Lala Mustafa Pasha’s appointments as commander-in-chief, were handled. Being a successful and an intelligent character, Mustafa Pasha also reflected these abilities during his commandership. His tasks as commander-in-chief in Yemen, Cyprus and East may be mentioned as the most important tasks given to him. After his dismissal from his first task as commander-in-chief in Yemen, he conquered Cyprus island, Georgia and Shirvan when he was East commander-in-chief. Consequently he received the title of conqueror of these regions. With respect to this, Lala Mustafa Pasha’s 3 great and important tasks as commander-in-chief were studied in detail; and his campaigns as the commander-in-chief were analyzed. Finally, the third chapter focuses on the topics such as Lala Mustafa Pasha’s task as Acting Grandvizier during his last days, his family life and his personality. In addition, the foundations established by Pasha in various regions were given and 4 determined endowments belonging to these foundations were studied. KEY WORDS: Lala Mustafa Pasha, Ottoman Empire, Suleiman the Magnificent, Selim II, Murad III, Şehzade (Prince) Bayezid, Yemen, Cyprus, Georgia, Shirvan, Venice, Safavid Empire, Sokullu Mehmed Pasha, Acting Grandvizier.