Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Hatice Bozkuş
Danışman: ÖMER TÜRKER
Özet:Fârâbî, es-Siyâsetü’l-medeniyye’de suretin eşsesli bir lafız olduğunu ve hakîkî anlamda yalnızca dışta bulunabileceğini ifade eder. Buna göre iç duyular ve akılda bulunan suret, mecazî olarak bu ismi almaktadır. Fakat burada yürütülen tartışma, salt lafzî bir ayrım olmayıp dış ile zihin arasında ontolojik bir ayrımı gerektirir. Ontolojik ayrımdan kastımız, zihinde bilgiyi temsil eden suret ile söz konusu zihnî temsilin alındığı dıştaki asıl suretin kategorik farklılığıdır. Mahiyeti mantıkî bir kavram olarak kullandığı ve İbn Sînâ’daki gibi varlık-mahiyet ayrımına sahip olmadığı için Fârâbî’ye göre cevher ve araz olmak, şeyin tanımına dahil olcak, dolayısıyla zihindeki makul ile dıştaki mevcut arasında mahiyet farklılığı doğuracaktır. Bu durumda mahiyetleri farklı iki suret arasında anlamsal örtüşmenin nasıl sağlanacağı ve bilginin imkanının nasıl korunacağı problem haline gelmektedir. Fârâbî, Kitâbü’l-hurûf’ta dış ve zihin arasında asıl-misal ilişkisi tesis ederek zihinde şeylerin temsillerinin bulunduğunu kabul etmektedir. Dış ile zihin arasında kurulan temsil ilişkisinde anlamsal irtibatı sağlayarak bilgiyi mümkün kılan unsur, şeylerin tümel cins ve fasıllarından müteşekkil anlamlarına tekabül eden mahiyettir. Buna göre şeyi bilfiil o şey yapan anlamında suret ile eşdeğer bir kavram olan mahiyet, hakîkî ve tikel tahakkuku bakımından dışta, tanımının soyutlanarak zihne alınması bakımından misâlî ve tümel olarak zihindedir. Bu durumda hem dıştaki suret hem de zihindeki misal için suret lafzının kullanılması, doğru olmayacaktır. Bu nedenle Fârâbî, dıştakine suret, iç duyular ve nefstekine resim demeyi teklif eder. Fakat tümellik ve soyutluk bakımından iç duyular ve nefs arasında da ayrım yapılmalı, tamamen soyut bir cevher olan nefsin varlık tarzına uygun olarak onda bulunan tümel surete anlam (ma’kûl) denilmelidir. -------------------- In his book al-Siyasa al-Madaniyya, al-Fārābi states that the form is a homonymic word and in the real sense it can only be found externally. According to this, the form in the internal senses and in mind takes this name metaphorically. But the debate here is not merely a literal distinction, but it requires an ontological distinction between the outside and the mind. What we mean by the ontological distinction is the categorical difference of the form that represents the knowledge in mind and the actual external form of which the mental representation is taken from. Since he uses the essence (mahiyye) as a logical concept and does not have the distinction between existence and essence as in Ibn Sînâ, being substance and accident according to al-Fārābi will be included in the definition of the thing, thus creating a difference between the abstract quiddity in mind which is intelligible and the form outside which is an existent. In this case, it causes a problem to provide the semantic overlap between two types of forms and to maintain the possibility of knowledge. In his book Kitab al-Huruf, al-Fārābi accepts that there are representations of things in the mind by establishing a real - represented reality between the outside and the mind. The element that makes knowledge possible by providing semantic contact in the representation relationship established between the outside and the mind is the abstract quiddity that corresponds to the meanings of things that are consisted of universal genera and differences. Accordingly, the concept ‘abstract quiddity’ which is equivalent to the concept ‘form’ that makes the thing its actual self, is external in terms of its authentic and particular being and it is representatively and universally in mind in terms of its definition’s abstraction while placing it in mind. In this case, it would not be right to use the word form for both the external form and the representation in the mind. For this reason, al-Fārābi proposes to call the external one; form, and the one in the internal senses and in the soul; image. But in terms of universality and abstraction, a distinction must be made between the inner senses and the soul (nafs). Thence the universal form contained in it must be called intelligible (makul) in accordance with the existing style of the soul which is an entirely intangible substance.