Türkiye'deki Sivil Toplum Kuruluşlarının Barış İnşasındaki Rolü


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kamu Yönetimi Anabilim Dalı, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2025

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: NEYİR AKBULUT

Danışman: Ramazan Gözen

Özet:

Sivil toplum ve demokrasi kavramı birbirini geliştirip zenginleştiren iki bağlı kavram olarak karşımıza çıkmaktadır. Örgütsel zenginliği olan toplumlar ancak gelişmiş demokrasilerde hayat bulup etkili bir şekilde çalışmalarını yürütebilirler. Türkiye örneğinde de sivil toplum algısının demokratikleşme yolundaki katkısının ne derece önemli olduğunu somut örneklerle görmekteyiz. Sivil toplum kuruluşlarının (STK) demokrasiye sağladığı katkının yanında barış inşa süreçlerinde de etkileri oldukça önemlidir. Özellikle dış politikaya bireyler, kamuoyu ve sivil aktörler ne kadar çok katılım gösterirlerse barışın boyutu o kadar çok güçlenir (Gözen, 2006).

STK’ların uluslararası ilişkiler disiplinindeki konumu, çatışma çözümü ve barış inşası süreçlerine katkısı literatürde STK’ların barış inşası fonksiyonları üzerinden değerlendirilmektedir. STK’ların koruma, gözlem ve izleme, savunuculuk, grup içi sosyalleşme, sosyal uyum, arabuluculuk, hizmet sağlama ve deradikalizasyon gibi fonksiyonlarının barış inşa süreçlerine katkıları araştırmada Türkiye özelinde teorik ve uygulamalı örneklerle ele alınmıştır. Önce Sivil Toplum, Barış inşası, Demokratik Barış Kuramı ve STK’ların barış inşası fonksiyonları üzerine literatür taraması yapılarak kavramlar teorik olarak analiz edilmiştir. Sonrasında Türkiye’de faaliyet gösteren farklı eğilimlere sahip STK’lardan İHH, TÜSEV, Umut Vakfı’nın faaliyet raporları, yürüttükleri projeler, konuya dair yazılmış makale ve tezler incelenerek bu sivil toplum kuruluşlarının yönetim ve faaliyetleri karşılaştırmalı olarak değerlendirilmiştir. Seçilen üç sivil toplum kuruluşunun barış inşası fonksiyonlarının uygulamada nasıl işlediği somut örneklerle değerlendirilerek karşılaştırmalı olarak analiz edilmiş ve pozitif barış ile negatif barış etkileri ortaya konmuştur. Amaç Türkiye’de barış inşası kavramının sivil toplum kuruluşları tarafından nasıl işlendiği ve çalışma alanlarına ne derece etki ettiğini üç örnek STK’nın üzerinden ve yardımıyla ortaya koymaya çalışmaktır.

Anahtar Kelimeler: Sivil Toplum Kuruluşları, Barış İnşası, Pozitif Barış, Negatif Barış, Barış İnşası Fonksiyonları