Auteur teori açısından Pirselimoğlu Sineması'nın incelenmesi


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2019

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Burcu Güven Çitoğlu

Danışman: FATİME NEŞE KAPLAN İLHAN

Özet:

GENEL BİLGİLER İsim ve Soyadı : Burcu Güven Çitoğlu Anabilim Dalı : Radyo, Televizyon ve Sinema Programı : Sinema Tez Danışmanı : Doç. Dr. Fatime Neşe Kaplan İlhan Tez Türü ve Tarihi : Yüksek Lisans, Temmuz 2019 Anahtar Kelimeler :Auteur Kuram,Tayfun Pirselimoğlu,KimlikArayışı, Aidiyet ÖZET Sinemanın önemli kuramlarından Auteur kurama tezin ana hattını oluşturmak için yer verilmiştir. Bu çalışmada; Auteur Teori Temelinde Tayfun Pirselimoğlu Sineması incelenmektedir. Bu inceleme, Auteur teorinin ortaya çıktığı zamana ve etkili olan isimlere yer verilerek; Fransız genç yönetmen ve eleştirmenlerin; Yeni Dalga akımı fikri çerçevesinde ticari sinemaya karşı yaptıkları çalışmalar, çıkardıkları sinema dergisinde yazdıkları eleştirel makalelerle auteur teorinin kuramsal bir zemine oturtulma süreci aktarılmıştır. Bu çalışma; Tayfun Pirselimoğlu’nun sineması ile sınırlandırılmıştır. Bu bağlamda; literatür taraması yapılarak Auteur kuramın ölçütleri kapsamında Pirselimoğlu’nun sinemasının kendine has karakteristik özelliklerini ortaya koymak amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda; içerik analizi yönteminden faydalanılmıştır. Pirselimoğlu filmlerinin anlatı yapısına bakıldığında; gerçekçilik unsurunun etrafında kurulu; gündelik hayatın içinden sıradan insanların öykülerinin anlatıldığı saptanmıştır. Filmin öyküsü içindeki karakteri yaratmada; amatör ya da profesyonel oyuncuların tercihinin yönetmenin hakikilik hissini baz alarak tercih ettiği saptanmıştır. Uzun planlar ve yalın bir anlatı oluşturan kadrajlar içinde müzik ve kamera hareketlerinin minimal ölçüde kullanıldığı tespit edilmiştir. Ayrıca, stüdyo yerine gerçek mekânların tercih edilmesi, dekora fazla yer verilmemesi, açık hava ve doğal ışık kullanımı da; Pirselimoğlu filmlerinin meramlarını aktarırken; yönetmenin kişisel bakışını ve sinema dilini ortaya koyan öğeler olarak saptanmıştır. İncelenen filmler bağlamında; yalnızlık, arayış, yolculuk, kimlik değişimi, aidiyet yoksunluğu, ölüm, vicdan, ötekileşme gibi temaları tekrarlayan; işsizlik, göçmen sorunu, kayıp, iletişimsizlik, tüketim açlığı gibi toplumsal gerçeklikleri kendine has bir stilde eleştirel bir bakış içinde kurgulayan Tayfun Pirselimoğlu’nun auteur bir çizgide olduğu netlik kazanmıştır. İÇİNDEKİLER Sayfa No. ÖZET ………………………………………………………………………………........ i ABSTRACT…………………………………………………………………………....... ii ŞEKİL LİSTESİ …………………………………………………………………………. iii İÇİNDEKİLER……………………………………………………………………………. iv GİRİŞ ………………………………………………………………....................................1 1. AUTEUR KURAMIN ORTAYA ÇIKIŞI VE GELİŞİMİ ………………..………………….4 1.1. Sinema Üzerine Kuramsal Bir Çerçeve..........................................................4 1.1.1. Sinema Kavramının Sorgulanması…………………......................................4 1.1.2. Sinemanın Başlangıcı……………………………………………………………5 1.1.3. Sinemanın Diğer Sanatlarla İlişkisi.…………………………………..……..….6 1.1.4. Sinemanın Gelişiminde Teknolojinin Etkisi …………………………….……...7 1.1.5. Sinema Üzerine: Tartışmalar, Yaklaşımlar Ve Kuramlar…………..…...…….8 1.2. Yeni Dalga Akımından Auteur Kurama.…………………………...………..…..10 1.2.1. Fransız Yeni Dalga Akımının Ortaya Çıkışı.………………….……………….10 1.2.2. Les Cahiers du Cinema Dergisi’nin Yayınlanması.………….…….…….…...10 1.2.3. Yeni Dalga Yönetmenlerinin Ortak Özellikleri.…………………....…..….…...13 1.2.4. La Politique des Auteurs Görüşünün Ortaya Çıkışı.……..……………….….14 1.2.5. Yeni Dalga Yönetmenlerinin Ilk Film Örnekleri.…….………….....................15 1.3. Auteur Kuramdan Auteur Yönetmene Doğru………………..………...…..…..17 1.3.1. Auteur Kavramından Kurama Geçiş……………………..…………..…..…….17 1.3.2. Auteur Üzerine: Asturc’un ‘Camera Stylo’ Kavramı……………….…..……..19 1.3.3. Sarris’in Auteur Kurama Getirdiği Üç Temel Ölçüt…………...….…..……….20 1.3.4. Peter Wollen’dan Kurama Bilinen Şeklini Veren G. Nowell-Smith’e……......21 1.3.5. Auteur Kuram Çerçevesinde Yönetmen’de Olması Beklenen Nitelikler…...24 2. TAYFUN PİRSELİMOĞLU SİNEMASINA GENEL BİR BAKIŞ………………..……26 2.1. Tayfun Pirselimoğlu’nun Yaşam Öyküsü ………………….…….……………26 2.2. Tayfun Pirselimoğlu’nun Filmleri………………….………..………...…………28 2.2.1. Kısa Filmleri…………………………………………………………………….28 2.2.1.1. Dayım (My Uncle) Adlı Kısa Filmi………………………………………...29 2.2.1.1.1. Dayım Filminin Künyesi …………………….………….............……29 2.2.1.1.2. Dayım Filminin Öyküsü……………………………………………….30 2.2.1.2. Sükut Altındır Adlı Kısa Filmi …………………….……….……….…...33 2.2.1.2.1. Sükut Altındır Filminin Künyesi ……………….....……..………....33 2.2.1.2.2. Sükut Altındır Filminin Öyküsü ……………….…...………………34 2.2.2. Uzun Metrajlı Filmleri …………………………….……….……………….36 2.2.2.1. Hiçbiryerde Adlı Filmi…………………………………………………….36 2.2.2.1.1. Hiçbiryerde Filminin Künyesi ……………………………...………36 2.2.2.1.2. Hiçbiryerde Filminin Kısa Öyküsü ….………..……………..…….37 2.2.2.1.3. Hiçbiryerde Filminin Çözümlemesi …………………………........40 2.2.2.2. Rıza Adlı Filmi..……..……………….…………………..……………....45 2.2.2.2.1. Rıza Adlı Filminin Künyesi……………………….………………...45 2.2.2.2.2. Rıza Filminin Kısa Öyküsü ……………………....………………..46 2.2.2.2.3. Rıza Filminin Çözümlemesi ……………….………...…………….49 2.2.2.3. Pus Adlı Filmi……………………………………..………...…………...54 2.2.2.3.1. Pus Adlı Filminin Künyesi ……………………..………..…………54 2.2.2.3.2. Pus Filminin Kısa Öyküsü …………………...…….…...…………55 2.2.2.3.3. Pus Filminin Çözümlemesi …………………...…………………..59 2.2.2.4. Saç Adlı Filmi ……………………………………...………..…………...62 2.2.2.4.1. Saç Adlı Filminin Künyesi ……………………...………………….63 2.2.2.4.2. Saç Filminin Kısa Öyküsü ……………………...………………….64 2.2.2.4.3. Saç Filminin Çözümlemesi ……………………..…………………67 2.2.2.5. Ben O Değilim Adlı Filmi…………………..…………………………….70 2.2.2.5.1. Ben O Değilim Filminin Künyesi………………..………………….70 2.2.2.5.2. Ben O Değilim Filminin Kısa Öyküsü……………..……………….71 2.2.2.5.3. Ben O Değilim Filminin Çözümlemesi………………..…………...74 2.2.2.6. Yol Kenarı Adlı Filmi………………………………….………………….77 2.2.2.6.1. Yol Kenarı Filminin Künyesi……………………...…………………78 2.2.2.6.2. Yol Kenarı Filminin Kısa Öyküsü…………..……...……………….79 2.2.2.6.3. Yol Kenarı Filminin Çözümlemesi………………….....…………...82 3. AUTEUR TEORİ TEMELİNDE TAYFUN PİRSELİMOĞLU SİNEMASININ YAPISAL ÖZELLİKLERİ VE DİLİ…………………………….………………………..85 3.1. Sinema Dili………………………..…….……………………………………..85 3.2. Türk Sinemasındaki Yeri………………………….…………………...……86 3.3. Filmlerinin Yapısal Şeması……………………….…………………………87 3.3.1. Mekan Kullanımı…………….……..……………………………………...87 3.3.2. Zaman Kullanımı ……………..………….……...……...………………...89 3.3.3. Karakter Yaratımı………………....……….……………………………...91 3.3.4. Tema Seçimi………………………....…….……………………………...93 3.4. Çekim Teknikleri………………………………………………………………………..95 3.5. Kurgu Kullanımı…………………...……………………………………………………96 3.6. Sinema, Resim ve Edebiyat İlişkisi …………………………………………………97 3.7. Müzik ve Ses Kullanımı………………………………………………………………..98 4. SONUÇ……………………………….………………………………………………………..99 5. KAYNAKÇA…………………………………………………………………………………105 -------------------- GENERAL INFORMATION Name and Surname : Burcu Güven Çitoğlu Department : Radio, Television and Cinema Programme : Cinema Thesis Advisor : Assoc. Dr. Fatime Neşe Kaplan İlhan Thesis Type and Date : Master's Degree, July 2019 Keywords :Auteur Theory, Tayfun Pirselimoğlu, Identity Seek, Belonging ABSTRACT Auteur theory, one of the important theories of cinema, is included to form the main line of the thesis. In this study; Tayfun Pirselimoğlu’s Cinema is reviewed on the base of Auteur Theory. In this study, including the time and the influential names of Auteur theory, the process of putting auteur theory on a theoretical basis is cited through the work of French young directors and critics against commercial cinema within the framework of the New Wave movement and their critical articles in cinema journals. This study is limited to the Tayfun Pirselimoğlu’s cinema. In this context; the aim of the study is to reveal the characteristic features of Pirselimoğlu's cinema within the criteria of Auteur theory. In accordance with this aim; content analysis method was used. When the narrative structure of Pirselimoğlu’s films is analyzed, it is found that the stories of ordinary people are told through daily life around realism. It is found that the preference of amateur or professional actors in creating the character within the story of the film is based on the director's sense of authenticity. It is determined that music and camera movements are minimally used in the frameworks that form long plans and a simple narrative. In addition, real spaces are preferred instead of studio, there is not much space for the and the use of open air and natural light is identified as elements revealing the director's personal perspective and cinema language while conveying the merits of Pirselimoğlu films. In the context of the films analyzed; it is clear that Tayfun Pirselimoğlu who repeats themes such as loneliness, seeking, journey, identity change, lack of belonging, death, conscience and being marginalized, and fictionalizes social realities such as unemployment, immigration problem, loss, lack of communication and consumption hunger in a critical way in a unique style is in an auteur line.