Selçuklu Türkiye'sinde devlet adamları ile dinî-ilmî zümreler arasındaki ilişkiler


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2014

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: SADIK TEZİN

Danışman: Mustafa Sabri Küçükaşcı

Özet:

Bu çalışmada Selçuklu Türkiye’sinde yaşanılan dinî ve ilmî zümreler ile devlet yöneticileri arasındaki ilişkilerin Anadolu’nun kültür ve medeniyetine katkıları incelendi. Özellikle XIII. yüzyıl incelenmeye tabi tutuldu. Bu dönemde yaşanılan siyasi olaylar sonucunda birçok âlim ve derviş Anadolu’ya geldi. Ayrıca Anadolu’da yetişen düşünür-ler de oldu. Bunun yanı sıra kısa süreliğini Selçuklu ülkesine uğrayıp da geri dönenler de vardır. Bunların hepsi Anadolu’da İslâm dünyasında var olan belirli fikirlerin ve tarîkatlerin temsilcisi oldu ve fikirlerini yaydılar. Selçuklu sultanları başta olmak üzere devlet adamları âlim ve dervişlere saygı göstererek faaliyetlerinin sürdürmelerine katkıda bulundular. Anadolu’da tarîkatlerin kurumsallaşmasında ve yayılmasında dinî zümreler ile devlet adamlarının münasebetlerinin etkisi olmuştur. Sühreverdîlik, Yesevilik, Kübrevi-lik, Vefâilik gibi tarîkatlerin Anadolu’ya gelişi ve yayılışında sultan ve devlet adamları-nın etkisi olmuştur. Özellikle de Anadolu’da oluşan Mevlevîlik, Babaîlik ve Bektâşîlik gibi tarîkatler siyasi ve sosyal hayatta önemli rol üstlendiler. Sultan ve devlet adamlarının kararlarında etkin rol oynamışlardır. Ayrıca âlimler sadece sultan ve devlet adamlarının yanında yer almamış, kadılık, elçilik, gibi bürokraside önemli önemli görevleri de üstlenmişlerdir. Devlet adamları ile âlim ve dervişler arasındaki ilişkilerin Selçuklu Anadolu’nun kültür ve medeniyetine katkıları olmuştur. Anahtar Kelimeler: Selçuklu Türkiyesi, Âlimler, Dervişler, Devlet Adamları, Tarîkatler, Kurumsallaşma. ABSTRACT It has been investigated in this work, the contributions of religious scholarly groups to the culture and civilization of Anatolia, and their relations with administrators in the Seljuk’s Turkey. Particularly 13th. Century has been explored. As a result of the incidents which have occured in this period, many scholars came to the Anatolia. Meanwhile there were some thinkers who grew up in Anatolia as well. Beside of this some scholars were present who came to the Anatolia for a short period of time. All of these people have become the agents and representers of some religious orders and they spread the views of these orders. The statesmen especially the Seljuk’s Sultans made respect to the scholars and derwishes, the Sultans made contributions to those people to do their jobs and to spread their views. The relations between statesmen and religious groups have influenced the institutionalization of religious orders and spreading their views. The Sultans and statesmen helped the religious orders like Suhrawardiya, Yasawiya, Kubrawiya, Vefaiya in terms of coming to Turkey and spreading their views in Anatolia. Particularly the religious orders which consisting in the Anatolia Mawlawiya, Babaiya, Baktashiya played major roles in political and social life. And they influenced the decisions of Sultans and Statesmen. Meanwhile the scholars took place not only in the side of the Sultans, but also they served as judge and ambassador. The relations between statesmen and scholars, derwishes made a great impact on the culture and civilization of the Seljuk’s Anatolia. Keywords: The Seljuk’s Turkey, Scholars, Derwishes, Statesmen, Orders, Institutionalization.