Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Sanatta Yeterlik
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi, Resim Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2010
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: CEMİLE DİDEM ÖZIŞIK
Danışman: DEVABİL KARA
Özet:İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ……………………………………………………………………………………………….i İÇİNDEKİLER……………………………………………………………………………….…….ii …………………………………………………………………………………………….……iv SUMMARY.…………………………………………………………………….…………….……iv GİRİŞ…………………………………………………………………………………………………1 1. MİSTİSİZM KAVRAMI…………………………………………………………….……..2 1.1. Mistisizm nedir…………………………………………………………………….…….2 1.2. İlkel’den Modern’e Mistik Dünya Görüşleri…………………………….…3 2. OSMANLI KÜLTÜRÜ………………………………………………………………….…13 2.1. Osmanlı Kültür Altyapısı…………………………………………………………13 2.2. İspanya’dan İbn-i Arabi Afganistan’dan Mevlana kesişiminde Anadolu ………….……………………………………………………………………………….15 2.3. İpekyolu Demonları Bozkır Hatıraları: Mehmet Siyah Kalem ve Geçmişin Son İzleri…………………………………………………………………………21 2.4. Derviş Grupları …………………………………………………………………..….31 2.4.1. Kalenderiye……………………………………………………………………34 2.4.2. Bektaşilik……………………………………………………………………….37 2.4.3. Mevleviye………………………………………………………………………43 2.4.4. Bayramiye ……………………………………………..…………………….47 2.4.5. Halvetiye …………………………………………………….……………….48 2.4.6. Cerrahiye ………………………………………………..……………………52 iii 3. OSMANLI KÜLTÜRÜNDE RESİMSEL ÖGE OLARAK MİSTİK SEMBOLLER…………………………………………………………………………………….54 3.1. Minyatürler…………………………………………………………………………..….54 3.2. Yazı-Resimler…………………………………………………………..………………61 4. OSMANLI KÜLTÜRÜNDE RESİMSEL ÖGE OLARAK MİSTİK SEMBOLLER VE GÜNÜMÜZ SANATINA YANSIMALARI…………………..86 4.1. Batı Dünyasının İslam Kaligrafisine İlgisi ve Çağdaş Türk Resim Sanatında Paralel Eğilimler………………………………………………...86 4.2. Abidin Dino………………………………………………………………………….…..91 4.3. Sabri Berkel……………………………………………………………………………..97 4.4. Erol Akyavaş………………………………………………………………………….101 4.5. Ergin İnan…………………………………..…………………………………………111 4.6.Murat Morova …………………………………………………………………………118 4.7.Kutluğ Ataman ……………………………..…………….…………………………130 4.8.Canan Şenol ………………..…………………………………………………………136 4.9. Gülsün Karamustafa …………………………….……………………………..146 4.10. Balkan Naci İslimyeli…………………………………….…………………….152 SONUÇ……………………………………………………………………………………………157 KAYNAKÇA…………………………………………………………………………………….170 RESİM LİSTESİ………………………………………………………………………………172 KISALTMALAR……………………………………………………………………………….176 iv Anadolu’dan devraldığı Bizans ve Selçuklu ile beraber, Ispanya’dan İbn-i Arabi Afganistan’dan Mevlana’yı buluşturan bir coğrafyada hüküm süren Osmanlı, bu çok yönlü kültür yapısı içerisinde bir yanıyla doğulu diğer yanıyla batılıdır. Orta asyadaki Türk toplulukları ile birlikte Anadolu’ya aktarılan inanç ortamına, bu bölgenin geçmişteki antik pagan ve ortodoks inanç kalıntıları da eklenir. Tamamen melez bir oluşumla varolan bu zengin kültüre ait ilk örnekleri, Çin üzerinden İpek yoluyla başlayan yolculuğunu, Fatih Albümüne taşıyan Siyah Kalemin belleğinden izleyebiliriz. Bu çalışmalar, Türklerin Budist ve Orta Asya Şaman geleneğini tasavvufla buluşturur. Bizans geleneğinde ikon ne ise, Osmanlı geleneği içerisinde de hat aynı şeyi ifade eder. Hat sanatı, mekanda harflerin bedenselliği sayesinde düşünsel olarak varolan figürler yaratır. Hat ile resmi oluşturan ve görünenle görünmeyeni birbirine bağlayan yazı-resimler ise minyatürlerle birlikte Osmanlı sanatının ikonik sembollerini oluşturur. İspanya’dan İbn-i Arabi ve Afganistan’dan Mevlana kesişimindeki Osmanlı coğrafyasında gelişen bu oluşumların referanslarıyla, günümüz Türkiyesinden sanatçıların farklı ideolojilerle günümüz sanat ortamına sundukları yapıtları, geçmiş ile bugünü sorgulamak açısından son derece önemlidir. Bunlar arasında Abidin Dino, Sabri Berkel, Erol Akyavaş, Murat Morova, Kutluğ Ataman, Gülsün Karamustafa, Canan Şenol, Ergin İnan gibi sanatçılar; yapıtlarıyla uluslarası sanat alanında kendini ispatlamışdır. Coğrafik ve kültürel geçmişe dayanan kaligrafik ve mitolojik imajlarla kendi sorunsallarını dile getiren bu sanatçılar, Erol Akyavaş’ın ifadesiyle ışığın doğudan yükseldiğini bir anlamda sezinlemiş olmalıdır. v SUMMARY Together with the Byzantines and Seljuks taken over from Anatolia, The Ottomans have reigned in a geography that gathers Ibn-i Arabi from Spain and Mevlana from Afghanistan. Therefore, Ottomans can be regarded as both eastern and western thanks to its versatile cultural structure. Antique pagan and orthodox belief remains in the region’s history are added to the environment of belief transferred to Anatolia via Turkish communities in Central Asia. The first examples of this rich culture that has existed from a completely hybrid formation can be observed on the memory of the Black Pencil that carries the journey starting with the Silk Road through China to the Conqueror’s Album. These examples combine Buddhist tradition of Turks and Central Asian Shaman tradition with Sufism. Calligraphy in Ottoman tradition is similar to the icons in Byzantine tradition. The art of calligraphy creates spiritual figures thanks to the physicalness of letters. Creating the picture with the help of calligraphy and connecting the visible and the invisible, script-pictures are the iconic symbols of the Ottoman art together with miniatures. In terms of questioning the past and the present, it is extremely important to observe the artworks presented by contemporary artists with different ideologies in the light of these formations developed in the Ottoman geography that gathers Ibn-i Arabi from Spain and Mevlana from Afghanistan. Among these, artists such as Abidin Dino, Sabri Berkel, Erol Akyavas, Murat Morova, Kutlug Ataman, Gulsun Karamustafa, Canan Senol, and Ergin Inan have proved their artistic ability with their artworks on the international platform. Expressing their own problems by using calligraphic and mythological images based on geographic and cultural history, these artists must have realized that the light rises from the East according to Erol Akyavas.