Toplumsal davranış değişikliği oluşturmada sağlık iletişimi kampanyalarının rolü: akılcı antibiyotik kullanımı kampanyası üzerine bir değerlendirme


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2019

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Yasin Sever

Danışman: NESİME MELDA CİNMAN

Özet:

Sağlık iletişimi kampanyaları; hedef kitleyi oluşturan toplumun büyük bir kısmını belirli bir zaman dilimi içerisinde ikna ve iletişim ile etkileyerek sağlık etkileri oluşturmak ve buna bağlı olarak hedeflenen belirli sonuçlar ortaya çıkarmak amacıyla düzenlenmiş bir dizi iletişim aktiviteleridir. Ayrıca sağlık iletişimi kampanyaları, topluma oldukça etkin bir biçimde ulaşabilen ve toplumsal farkındalık oluşturma ve davranışa dönüştürmede güçlü bir yeri olan birer sosyal pazarlama stratejisidir. Dolayısıyla sağlık iletişimi kampanyalarından dünyanın farklı yerlerinde 1970’li yıllardan bu yana faydalanılmaktadır. Türkiye’de de son yıllarda sağlık iletişimi kampanyalarına büyük önem verilmekte ve çeşitli kampanyalar düzenlenmektedir. Akılcı Antibiyotik Kullanımı Kampanyası (AAKK) bu kampanyalar arasında yer almaktadır. Bu araştırmada, akılcı antibiyotik kullanımı üzerinde bir değerlendirme yaparak toplumsal davranış değişikliği oluşturmada sağlık iletişimi kampanyalarının rolünün tespiti amaçlanmıştır. Ayrıca, AAKK’nin toplumda hangi oranda farkındalık oluşturduğu, farkındalığı olanların davranışa dönüştürme düzeyleri, bunların cinsiyet, yaş ve eğitim düzeyinden etkilenip etkilenmediği araştırılmıştır. İlişkisel tarama modelinde yürütülmüş olan araştırmaya İstanbul ili Bahçelievler, Bakırköy ve Küçükçekmece ilçelerinde yaşayan, 18 yaş üstünde bulunan toplam 555 kişi katılmıştır. Araştırmanın verileri, iki bölümden oluşan anket formu ile toplanmıştır. Toplanan verilerin analiz ve değerlendirilmesinde SPSS 25.0 uygulanarak nicel analiz yöntemi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda toplumun %93’ünün AAKK ile ilgili olarak daha önceden farkındalık sahibi olduğu ve AAKK’ye yönelik olumlu yaklaşımlarının ve bunları davranışa dönüştürmelerinin iyi düzeylerde olduğu tespit edilmiştir. Sağlık iletişimi kampanyalarına yaklaşım, cinsiyet ve yaşa göre anlamlı bir farklılık göstermemekte ancak eğitim düzeyine göre anlamlı farklılık göstermektedir. Katılımcıların sahip oldukları yaklaşımı davranışa dönüştürmeleri ise yaşa, cinsiyete ve eğitim düzeyine göre anlamlı bir farklılık göstermemiştir. Ayrıca, sağlık iletişimi kampanyalarına yaklaşım ve davranışa dönüştürme ilişkisi karşılaştırmasında anlamlı ve güçlü pozitif bir ilişki olduğu saptanmıştır. Sonuç olarak, sağlık iletişimi kampanyalarının, topluma oldukça etkin bir biçimde ulaşabilen ve toplumsal farkındalık oluşturma ve davranışa dönüştürmede güçlü bir yeri olan birer sosyal pazarlama stratejisi oldukları anlaşılmıştır. Sağlık iletişimi kampanyaları, toplumun tüm kesimlerinde toplumsal davranış değişikliği oluşturmada güçlü bir rol oynamaktadır. -------------------- Health communication campaigns are a series of communication activities designed to create a health impact by influencing a large part of the society that constitutes the target audience within a certain period of time through persuasion and communication. In addition, health communication campaigns are a social marketing strategy that has a very important place in reaching the society quite effectively and transforming it into social awareness and behavior. Therefore, health communication campaigns have been used in different parts of the world since the 1970s. Turkey also is given great importance to health communication campaigns in recent years and are organized various campaigns. Rational Antibiotic Use Campaign (AAKK) is among these campaigns. In this study, it was aimed to determine the role of health communication campaigns in making social behavior change by making an assessment on rational antibiotic use. In addition, the rate at which the AAKK creates awareness in the society, the level of conversion to behavior for those who heard the campaign, whether they were affected by gender, age and education level were investigated. A total of 555 people over the age of 18, living in Bahçelievler, Bakırköy and Küçükçekmece districts of Istanbul, participated in the research conducted in the relational survey model. The data of the study were collected by a two-part questionnaire. In the analysis of the data, quantitative analysis method was used by using SPSS 25.0. At the end of the study, it was determined that 93% of the society had previously aware of AAKK and that their positive approaches towards AAKK and their conversion to behavior were at good levels. The approach to health communication campaigns did not show a significant difference according to gender and age, but varied significantly according to education level. And, participants’ attitudes towards behavior did not show a significant difference according to gender, age and education level. In addition, it was found that there was a strong positive and significant relationship between the approach to health communication campaigns and transformation to behavior. As a result, it was understood that health communication campaigns are a social marketing strategy that has a strong place in reaching social awareness and transforming it into a society. Health communication campaigns play a strong role in creating social change in all segments of society.