Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Bankacılık ve Sigortacılık Enstitüsü, Bankacılık Anabilim Dalı, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: MUSTAFA SALİM EREK
Danışman: Kaşif Batu Tunay
Özet:Bu tezde, merkez bankası bağımsızlığı ve mali güvenilirlik arasındaki ilişki sebep sonuç çerçevesinde incelenmektedir. Merkez bankası bağımsızlığı ile mali güvenilirlik ilişkisinin tüm yönleriyle irdelenmesi, politika yapıcılara yol gösterecek daha etkin para politikalarının geliştirilmesini sağlayacaktır. Diğer yandan 2008 küresel krizinin ardından finansal istikrarın da merkez bankalarının amaç fonksiyonlarına dahil edilmesiyle, söz konusu ilişkinin sürdürülebilir finansal istikrar çabalarına yol göstereceği değerlendirilmektedir. Çalışmada, önemli yükselen ekonomiler arasında gösterilen ve ortak bazı özellikleri nedeniyle MIST ülkeleri olarak anılan Meksika, Endonezya, Güney Kore ve Türkiye’de merkez bankası bağımsızlığı araştırılmış, bağımsızlıkla mali güvenilirlik ilişkisi analiz edilmiştir. Öncelikle merkez bankası bağımsızlığı ve mali güvenilirlik kavramları hem ayrı ayrı olarak hem de bağlantılı olarak incelenmiş; yapılan teorik açıklamaların ardından, ülke örnekleri irdelenmiştir. Çalışmanın son bölümü ekonometrik analizlere ayrılmıştır. Analizlerde enflasyon oranı, şüpheli krediler, merkez bankası bağımsızlığı, kamu borç oranı, faiz oranı, döviz kuru ve endeks oynaklığı arasındaki ilişkiler farklı ekonometrik modeller dahilinde incelenmektedir. Örneklemdeki tüm ülkelerin beraber dikkate alındığı analizlerde hem doğrusal hem de dinamik panel veri methodları kullanılmıştır. Veri seti 2000-2017 yılları arasını kapsamakta olup, Dünya Bankası ve St. Louis FED’in halka açık veritabanı kullanılmıştır. Analize göre, yüksek merkez bankası bağımsızlığı tavsiye edilmektedir. İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER iv TABLO LİSTESİ vii ŞEKİL LİSTESİ viii GRAFİK LİSTESİ ix KISALTMALAR x GİRİŞ 1 1. BÖLÜM MERKEZ BANKASI BAĞIMSIZLIĞINA İLİŞKİN TEORİK VE KAVRAMSAL ÇERÇEVE 1.1. Merkez Bankacılığı: Gelişimi Ve İşlevleri 9 1.1.1. Merkez Bankalarının Temel Görevleri ve İşlevleri 9 1.1.1.1. Merkez Bankası ve Hazine İlişkisi 13 1.1.1.2. Emisyon ve Senyoraj 13 1.1.1.3. Parasal Otorite: Parasal ve Finansal İstikrar 17 1.1.2. Merkez Bankalarının Gelişim Sürecinde Bağımsızlık Fikrinin Doğuşu 19 1.2. Merkez Bankası Bağımsızlığı 21 1.2.1. Bağımsızlık Türleri 22 1.2.1.1. Amaç Bağımsızlığı 22 1.2.1.2. Araç Bağımsızlığı 22 1.2.1.3. Finansal Bağımsızlık 22 1.2.1.4. Kurumsal Bağımsızlık 23 1.2.2. Bağımsızlık Şekli Açısından Merkez Bankalarının Sınıflandırılması 23 1.2.2.1. Politik Bağımsızlık 24 1.2.2.2. Ekonomik Bağımsızlık 24 1.2.2.3. Fiili Bağımsızlık 25 1.2.2.4. Yasal Bağımsızlık 25 1.2.3. Merkez Bankası Bağımsızlığını Etkileyen Faktörler 26 1.2.3.1. Hesap Verebilirlik 26 1.2.3.2. Şeffaflık 28 1.2.3.3. Başkanın Atama Biçimi ve Görev Süresi 30 1.2.3.4. Merkez Bankası Hedefleri 30 1.2.3.5. Merkez Bankası ve Bütçe Açığı 31 1.2.3.6. Ekonomik Atmosfer 33 1.3. Ekonomi Teorisi Açısından Merkez Bankası Bağımsızlığı 33 1.3.1. Keynesyen Teori 34 1.3.2. Monetarist Teori 37 1.3.3. Yeni Klasik İktisat 39 1.3.4. Modern Yaklaşım 42 2. BÖLÜM MERKEZ BANKASI BAĞIMSIZLIĞI VE MALİ GÜVENİLİRLİK İLİŞKİSİ 2.1. Mali Güvenilirlik Kavramı Ve Önemi 45 2.2. Mali Güvenilirliğin Teorik Arka Planı 48 2.2.1. Orantısız Bilgilenme 52 2.2.2. Tam Rekabet Piyasasına Olan Aykırı Durumlar 54 2.2.3. Kriz Teorileri Açısından Bir Değerlendirme 55 2.3. Mali Güvenilirlik Üzerine Analizler Ve Başlıca Bulgular 62 2.4. Mali Güvenilirlik Açısından Bağımsızlığın Rolü Ve Önemi 64 2.4.1. Bağımsızlığı Yüksek Merkez Bankalarının Kriz Performansları 68 2.4.2. Güvenilirlik Bağımsızlık İlişkisi Açısından Uygulamalı Çalışmalar Ve Bulguları 74 3. BÖLÜM MIST ÜLKELERİNDE MALİ GÜVENİLİRLİK VE BAĞIMSIZLIK İLİŞKİSİ 3.1. Gelişmiş Ülkeler Üzerine Bir Değerlendirme 78 3.1.1. ABD Örneği 84 3.1.2. Japonya Örneği 87 3.1.3. İngiltere Örneği 88 3.2. MIST ÜLKELERİ 89 3.2.1. Meksika 90 3.2.2. Endonezya 95 3.2.3. Güney Kore 102 3.2.4. Türkiye 108 4. BÖLÜM EKONOMETRİK ANALİZ 4.1. Deneysel Çalışmalar ve Başlıca Bulgular 115 4.2. Analiz Edilecek Modellerin Yapısı 118 4.3. Analiz Yöntemi 121 4.4. Veri Seti Ve Kaynakları 125 4.5. Bulgular 128 SONUÇ 134 EKLER 142 EK 1: İlk Doğrusal Model Stata Sonuçları……………………………………….…… 142 EK 2: İkinci Doğrusal Model Stata Sonuçları………………...……….……………… 145 EK 3: Üçüncü Doğrusal Model Stata Sonuçları……….……………………………… 147 EK 4: Dinamik Model Stata Sonuçları……………….……………………………….. 150 KAYNAKÇA 151 -------------------- In this thesis, the relationship between central bank independence and financial reliability is examined within the framework of cause and effect. Examining all aspects of the relationship between central bank independence and financial credibility will enable the development of more effective monetary policies that will guide policy makers. On the other hand, with the inclusion of financial stability in the central functions of the central banks following the 2008 global crisis, this relationship is expected to lead to sustainable financial stability efforts. In the study, because some of the features common emerging economies known as MIST countries are Mexico, Indonesia, South Korea and Turkey were selected and central bank independence has been investigated for this group, reliability of financial independence relations were analyzed. Firstly, the concepts of central bank independence and financial credibility were examined both separately and in connection; after the theoretical explanations, country examples were examined. The last part of the study is devoted to econometric analysis. In the analyzes, the relationship between inflation rate, non-performing loans, central bank independence, public debt rate, interest rate, exchange rate and index volatility are examined within different econometric models. Both linear and dynamic panel data methods were used in the analyzes where all the countries in the sample were taken into consideration. The data set covers the period 2000-2017 and includes the World Bank and St. Louis FED’s public database was used. High independence is advised according to analysis.