Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2006
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Huriye Sevcan Tekin
Danışman: UFUK GÜLSOY
Özet:Sultan Abdülmecid döneminde Dolmabahçe Sarayı’nın aydınlatılması amacıyla, eski saray ahırlarının arka kısmına, bugünkü İnönü Stadyumu’nun bulunduğu alana, 1853 yılında inşa edilen Dolmabahçe Gazhanesi, Avrupa’daki gelişmeleri takip etmeye çalışan Osmanlıların ilk modern sanayi tesislerinden biridir. Yeni teknolojiyi Osmanlı topraklarına taşıyan ilk gazhane olma özelliğine de sahip olan bu yapı sayesinde, 1856 yılında, Osmanlı Devleti’nde ilk defa havagazlı şehir aydınlatması gerçekleştirilmiştir. Hazine-i Hassa Nezareti’ne bağlı olarak hizmete girmiş olan Dolmabahçe Gazhanesi’nin gaz ocaklarında oluşan üretim fazlası havagazı halkın hizmetine sunulmuş ve böylece gazhane kentleşmenin de önemli bir unsuru olmuştur. Tarifeli ücret karşılığı yararlanılan aydınlatma hizmeti çok talep görünce tüm şehrin havagazı ile aydınlatılması düşüncesi gelişmiş ve Dolmabahçe Gazhanesi örnek alınarak yeni gazhaneler inşa edilmiştir. Uzun yıllar devlet kontrolünde idare edilen Dolmabahçe Gazhanesi İşletmesi 1914 yılında özelleştirilerek bir Fransız şirketine devredilmiştir. Havagazı fabrikası Cumhuriyetin ilk yıllarında devlet saraylarını ve İstanbul sokaklarını aydınlatmaya devam etmişse de bu alanda kullanılan havagazının yerini hızla elektriğin alması gazhanenin hizmet alanını daraltmıştır. 1955 yılında İnönü Stadyumu’nun genişletilmesi sırasında bir bölümü yıkılmış olan tarihi Dolmabahçe Gazhanesi, Belediye meclisince alınan kararla Kâğıthane ve Silahtar arasındaki Poligon mevkiine taşınmıştır. Dolmabahçe Gazhanesi’nin üretimine, 1960 yılında, teknolojisinin eski olması, sürekli zarar etmesi, çevre kirliliği yaratması ve ekonomik ömrünü tamamlamış olması nedeniyle son verilmiştir. SUMMARY Dolmabahce Gasworks was built in 1853 in the time of Sultan Abdulmecid for lighting the Dolmabahce Palace. It was built in the backside of the palace barns where the Inonu Stadium is situated today and it was one of the first industrial facilities of the Ottomans who were trying to follow the innovations in Europe. In 1856, the first city lighting with the use of gas was performed by this facility which has brought the new technology to the Ottoman land. Dolmabahce Gasworks which was executed by the Ministry of the Treasury had also contributed to city life by supplying the surplus gas to the use of people. With the increasing demand for this lighting service new gasworks were built by sampling Dolmabahce Gasworks. After being managed by the State for a long time, in 1914 the facility was privatized and transferred to a French company. The Gasworks had continued to perform during the first years of the Republican era for lighting the state palaces and the streets of Istanbul. However the service area was narrowed with the larger use of the electricity that time. In 1955 a part of the Gasworks was broken down during the enlargement of the Inonu Stadium and moved to Poligon location between Kağıthane and Silahtar by the decree of the Municipal Assembly. Due to its old technology, negative balance sheets and the fact that it caused environmental pollution, Dolmabahce Gasworks had completed its service in 1960