Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2011
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Fatih Turay
Danışman: SAMİ ERDEM
Özet:Gazzâlî, mahiyeti itibariyle “hüküm kaynağı” vasfını haiz olan şer’î delillerin kitâb, sünnet, icma’dan ibaret olduğunu ifade etmiş; kıyası ise bir hüküm çıkarma metodu olarak değerlendirmiş ve savunmuştur. Maslahat-ı mürseleyi ise, bu şekilde bir metot olarak da ele almamış, ancak onu kıyasla ilişkilendirerek kabul etmiştir. Münâsebe kavramı ise, Gazzâlî’nin metodolojisinde kıyas ve maslahatın kesişim noktasıdır. Nitekim Gazzâlî, makasıd ve maslahatla ilgili önemli tespitlerini, illeti tespit yollarından münâsebe kavramı bağlamında ortaya koymuştur. Öte yandan son dönemdeki fıkıh usûlü çalışmalarında illetin tespit yollarının en önemlisi olarak ele alınan münâsebe kavramını, fıkıh usûlü tarihinde ilk olarak tanımlayan ve tasnife tabi tutan bilgin Gazzâlî’dir. Bununla birlikte o, bu hususta hocası Cüveynî’nin yanı sıra, Hanefî usulcü Debûsî’den etkilenmiştir. Cüveynî’nin etkisi, maslahat ve makâsıd eksenindeki tespitlerinde kendisini gösterirken; Debûsî’nin etkisi ise münâsebe kavramını bir illeti tespit metodu olarak ele alırken kullandığı te’sîr ve mülâeme kavramlarında ortaya çıkmaktadır. Anahtar Kelimeler: Gazzâlî, münâsebe, kıyas, maslahat, illet, Cüveynî, Debûsî ABSTRACT Al-Ghazali argued that the sources of sharia include only the book, the sunna of the prophet, and the ijma (consensus), and saw the qiyas (analogy) as a method of deriving rulings. As for the maslaha al-mursala, he did not even take it as a method as such, but accepted it in relation to the qiyas. At the intersection of the analogy and maslaha lies, in al-Ghazali’s methodology, the concept of munasaba (coherence). In fact, he put forward his important ideas regarding the concepts of maqasid and maslaha in the context of the concept of coherence, which for him is one of the ways of discerning causes in the fiqh. On the other hand, it is also al-Ghazali who was first to define and classify the concept of munasaba in the histor of the methodology of Islamic jurisprudence, a concept which has been considered one of the most important methods of discerning causes in recent studies on the concept of munasaba. Moreover, he was influenced on this matter by Dabusi, who was a methodologist of the Hanafi school, as well as by his mentor, Juwayni. Whereas Juwayni’s influence is manifested in al-Ghazali’s views on the concepts of maşlaha and maqasid, Dabusi’s impact can be detected in his treatment of the concepts of ta’seer and mulaama, which he uses as part of his use of the concept of munasaba as a method of discerning causes. Keywords: al-Ghazali, munasaba, qiyas, maslaha, cause, Juwayni, Dabusi