Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Atatürk Eğitim Fakültesi, Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2016
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: NİYAZİ AKTAŞ
Danışman: FERİDE KARACA
Özet:Bu tez çalışmasının amacı ortaöğretim kurumları (lise) okul yöneticilerinin teknoloji liderliği rollerinin incelenmesidir. Bu amaç doğrultusunda 2015-2016 eğitim-öğretim yılı içerisinde İstanbul İli Anadolu yakasındaki 14 ilçe arasından Rastgele Küme Örnekleme (Cluster Random Sampling) metodu kullanılarak seçilen 8 ilçeden toplam 132 okula (resmi devlet lisesi) ulaşılmış ve bu okullarda görevli 603 idareciden 347’si çalışmaya gönüllü olarak katılmıştır. Yöneticilerin ölçme aracındaki ölçeklere verdikleri yanıtlar incelenerek ölçek ortalama puanları uç değer düzeyindeki 9 yöneticinin cevapları veri setinden çıkartılarak 338 kişi (67 müdür ve 271 müdür yardımcısı) ile veri analizi işlemlerine geçilmiştir. Araştırmada veri toplamak amacıyla kullanılan ölçme aracında “Kişisel Bilgi Formu”, “Teknoloji Liderliği Öz Yeterlilik Ölçeği”, “Eğitimde Teknoloji Kullanımına Yönelik Tutum Ölçeği”, “Eğitimde Teknoloji Kullanımına Yönelik Yeterlilik Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırmaya katılan okul yöneticilerinden ulaşılan verilerin istatistiksel analizleri SPSS v.22 paket programı ile gerçekleştirilmiştir. Veri analizlerinde varsayımların sağlandığı durumlarda Parametrik Testler (Pearson Momentler Korelasyon Katsayısı, Bağımsız-t Testi vb.), varsayımların sağlanamadığı durumlarda Non-Parametrik Testler (Spearman Brown Sıra Farkları Korelasyon Katsayısı, Mann Whitney-U testi, Kruskal Wallis-H testi vb.) kullanılmıştır. Araştırmaya katılan ortaöğretim kurumları okul yöneticilerinin teknoloji liderliği öz yeterlilik algılarının “Yeterli” (M=3.60, SD=.744) düzeyde olduğu anlaşılmaktadır. Ayrıca okul yöneticilerinin teknoloji liderliği öz yeterlilik algılarının Vizyoner Liderlik (M=3.82, SD=.911), Dijital Çağ Öğrenme Kültürü (M=3.80, SD=.839), Profesyonel Uygulamalarda Mükemmellik (M=3.87, SD=.835), Sistematik Gelişim (M=3.65, SD=.930) ve Dijital Vatandaşlık (M=3.80, SD=.865) alt boyutlarının tümünde “Yeterli” düzeyde olduğu bulgusuna ulaşılmıştır. Ulaşılan bu bulgular literatürdeki araştırma sonuçlarını destekleyici niteliktedir. Hacıfazlıoğlu ve arkadaşları (2011b), okul yöneticilerinin teknoloji liderliği öz yeterlilikleri bakımından kendilerini “Yeterli” düzeyde gördükleri bulgusuna ulaşmıştır. Görgülü ve arkadaşları (2012), okul yöneticilerinin teknoloji liderliği yeterliliklerini “Çoğu zaman” sergiledikleri düşüncesine sahip olduklarını belirtmiştir. Bülbül ve Çuhadır (2012), okul yöneticilerinin teknoloji liderliği öz yeterlilik algılarının “Yüksek düzeyde yeterli” olduğu sonucunu paylaşmıştır. Banoğlu (2011) ise, okul yöneticilerinin “Önemli oranda” bu yeterlilikleri gösterdikleri algısına sahip olduklarını belirtmiştir. Bu araştırma kapsamında ulaşılan bir diğer bulgu ise okul yöneticilerinin eğitimde teknoloji kullanımına yönelik tutumlarının “Kesinlikle katılıyorum” (M=4.62, SD=.404) düzeyinde ve olumlu yönde olduğudur. Literatürdeki bu kapsamda yapılan araştırma sonuçlarının ulaşılan bulgularla örtüştüğü söylenebilir. Helvacı (2008), yaptığı araştırmada okul yöneticilerinin teknoloji kullanımına yönelik tutumlarının “Oldukça olumlu” düzeyde olduğunu belirtmiştir. Günbayı ve Cantürk (2011) ise, okul yöneticilerinin teknoloji kullanımı konusunda “Yüksek düzeyde” olumlu tutum sergiledikleri bulgusunu paylaşmıştır. Okul yöneticilerinin eğitimde teknoloji kullanımına yönelik yeterliliklerine bakıldığında ise “Tamamen yeterli” (M=4.36, SD=.576) düzeyde oldukları yönünde bir düşünceye sahip oldukları anlaşılmaktadır. Okul yöneticilerinin eğitimde teknoloji kullanımına yönelik yeterlilik algıları Donanım Kullanımı (M=4.03, SD=.837) ve Yazılım Kullanımı (M=4.14, SD=.867) alt boyutları için “Kısmen yeterli”, İnternet Kullanımı (M=4.55, SD=.644) ve Okul Yönetim Yazılımları Kullanımı (M=4.73, SD=493) alt boyutları için “Tamamen yeterli” düzeyde olduğu anlaşılmaktadır. Ulaşılan bulguların literatürdeki benzer çalışmalarla paralellik gösterdiği görülmektedir. Eren ve Kurt (2011), Karataş ve Sözcü (2012) okul yöneticilerinin eğitimde teknoloji kullanımının yararlı olacağına inandıkları için okul yönetiminde ve öğrenme-öğretme ortamlarında teknolojiyi etkin biçimde kullanmaya çalıştıklarını belirtmişlerdir. Bu araştırmada okul yöneticilerinin teknoloji liderliği öz yeterlilikleri ile eğitimde teknoloji kullanımına yönelik tutumları arasında pozitif yönlü ve orta düzeyde anlamlı bir ilişki bulunmuştur (r=.415; p<.05). Buna ek olarak; teknoloji liderliği öz yeterlilikleri ile eğitimde teknoloji kullanımına yönelik yeterlilikleri arasında pozitif yönlü ve orta düzeyde anlamlı bir ilişki bulunmuştur (r=.301; p<.05). Ayrıca, eğitimde teknoloji kullanımına yönelik tutumları ile eğitimde teknoloji kullanımına yönelik yeterlilikleri arasında pozitif yönlü orta düzeyde anlamlı bir ilişki bulunmuştur (r=.390; p<.05). Ulaşılan bu bulgular literatürdeki diğer araştırma sonuçlarıyla paralellik göstermektedir. Benzer bir çalışmayı yürüten Bülbül ve Çuhadır (2012), okul yöneticilerinin teknoloji liderliği öz yeterlilik algıları ile Bilgi ve İletişim Teknolojileri kullanımına yönelik kabulleri arasında algılan fayda ve kullanım kolaylığı temelinde pozitif yönlü ve orta düzeyde bir ilişki olduğunu ortaya koymaktadır. Araştırmanın en son bölümünde ölçme aracı ile uygulanan üç ölçekten (TELÖY, ETKYT, ETKYY) alınan ortalama puanların demografik özelliklere göre farklılık gösterme durumları incelenmiştir. Buna göre okul yöneticilerinin teknoloji liderliği öz yeterlilik düzeylerinin görev unvanı ve cinsiyet değişkenlerine göre anlamlı farklılık gösterdiği okul türü, branş, yaş, eğitim düzeyi, çalışılan ilçe değişkenlerine göre anlamı farklılık göstermediği ve yöneticilik hizmet iii yılı ile arasında anlamlı bir ilişki olmadığı bulgusuna ulaşılmıştır. Eğitimde teknoloji kullanımına yönelik tutumlarının okul türü değişkenine göre anlamlı farklılık gösterdiği görev unvanı, branş, cinsiyet, yaş, eğitim düzeyi, çalışılan ilçe değişkenlerine göre anlamlı farklılık göstermediği ve yöneticilik hizmet yılı ile arasında anlamlı bir ilişki olmadığı anlaşılmaktadır. Eğitimde teknoloji kullanımına yönelik yeterliliklerin okul türü, branş, cinsiyet, yaş, değişkenlerine göre anlamlı farklılık gösterdiği görev unvanı, eğitim düzeyi, çalışılan ilçe değişkenlerine göre anlamlı bir farklılık göstermediği ve yöneticilik hizmet yılı ile arasında anlamlı bir ilişki olmadığı anlaşılmaktadır. Literatürdeki araştırmaların genelde okul yöneticilerinin teknoloji liderliği rollerine ilişkin yeterlilikleri belirmeye yönelik olmasına karşın bu çalışmada bu rollerin ortaya çıkmasında etkili olan teknoloji kullanımına yönelik tutum ve teknoloji kullanımına yönelik yeterlilikler birlikte incelenmiştir. Bu yönleriyle ulaşılan araştırma sonuçlarının literatüre büyük katkı sağlamasının yanı sıra bu alanda çalışmak isteyen araştırmacılara da rehber olacağı düşünülmektedir. Anahtar Kelimeler: Teknoloji Liderlik Rolleri, Teknoloji Liderlik Özellikleri, Teknoloji Liderliği, Okul Yöneticileri, Teknoloji Liderliği Öz Yeterlilikleri, Eğitimde Teknoloji Kullanımına Yönelik Tutum, Eğitimde Teknoloji Kullanımına Yönelik Yeterlilikler ABSTRACT The aim of this study is to examine the Technological Leadership Roles of High School Principals. In accordance with this purpose, during the period of 2015-2016 Education Term,it is reached 132 schools (state high schools) from 8 districts in the Anatolian side of Istanbul which are chosen by using Cluster Random Sampling method from among 14 districts and among 603 principals in these schools, 347 principals participated in this study voluntarily. It is passed to data analysis processes with 338 principals (67 principals and 271 vice principals) after evaluating the principals' answers to scales in the assessment instrument and eliminating the 9 principals' answers from the data set whose scale average points are in the level of extreme value. In this research, the data collection instrument consisted of different parts involving "Personal Information Form", "Technological Leadership Self-Efficacy Scale", "Attitude Scale Towards Using Technology in Education", "Competency Scale towards using Technology in Education" and In data analysis, in case of which assumptions are provided, Parametric Tests (Pearson Product-Moment Correlation Coefficient, Independent Samples t Test) or, NonParametric Tests (Spearman Rho Correlation Coefficient, Mann Whitney-U Test or Kruskal Wallis-H Test) are used. It is understood that the technological leadership self-efficacy perceptions of principals who participated in this research with all sub-dimensions involving Visionary Leadership (M=3.82, SD=.911), Digital Era Learning Culture (M=3.80, SD=.839), Perfection in Professional Applications (M=3.87, SD=.835), Systematic Progress (M=3.65, SD=930), Digital Citizenship (M=3.80, SD=.865) have "sufficient" levels (M=3.60, SD=.744). And these findings are supportive for the survey results in this field. While Hacıhafızoglu and his friends (2011) reached the fact that principals have "competent" levels from the perspective of themselves for the technological leadership self-efficacy perceptions, Gorgulu and his friends (2012) indicated that principals have thought that they "mostly" show the technological leadership self-efficacy. Also, Bulbul and Cuhadır sharedthe results that show the the technological leadership selfefficacy perceptions of principals as "highly competent", and Banoglu (2011) indicated that principals have perceptions that they "considerably" show their competencies. Another fact that found in this research technology usage of principals' attitudes in education are positive and at "I absolutely agree" levels. (M=4.62, SD=.404). So, it can be said that these facts coincide with the surveys results in this field. Helvacı (2008), in his research, indicates that tendencies of ii principals towards technology usage are at "quite positive" levels. And Günbayı & Canturk (2011) shares the fact that principals show "highly positive" tendencies about technology usage. When it is referred to technology usage of principals' competencies in education, it is understood that they have thought that they are "completely competent" (M=4.36, SD=.837). School principals think themselves as "Partly competent" for the sub- dimensions of Technology Usage in Education Proficiency Scale; Hardware Usage (M=4.03, SD=.867), Software Usage (M=4.14, SD=.837) and as "Completely competent" for Internet Usage (M=4.55, SD=.644) and School Management Software (M=4.73, SD=.493). These facts shows parallelism with the similar studies in this field. Eren and Kurt (2011), Karatas and Sozcu (2012) indicates that principals try to use technology efficiently in school management and learning- teaching manners, since they believe that usage of technology is beneficial to them. With this research, it is found a positive and medium-level significant relationship; between technological leadership self-sufficiency of principals and their attitudes towards technology usage in education (r=.415; p<.05), between technological leadership self-sufficiency and technology usage proficiency in education (r=.301; p<.05) and between attitudes towards technology usage in education and technology usage proficiency in education (r=.390; p<.05). These facts shows parallelism with the similar studies in this field. Bulbul and Cuhadır (2012), who carried out a similar study, reveal that there is a positive and medium-level significant relationship based on benefits and facilities that percepted between technological leadership self-efficacy perceptions of principals and their acceptances towards the usage of information and communication technology. At the end of this research, it is examined the states of diversities by applying the 3 scales' average points according to the demographic features.According to this, it is found that for technological leadership self-efficacy of principals, there is a significant difference according to the their job titles and genders but there is no significant difference according to the school types, branch,age, education level, and the school district and management period.It is understood that there is a significant difference according to the school type factor for technology usage in education attitude and there is no significant difference according to the job title, branch, age, eduction level, district and management period. It is understood for the technology usage competencies in education that there is a significant difference according to the school types, branch, gender, age and there is no significant difference according to the job title,education level, district and management period. iii Although surveys in this field are generally towards identifying competencies about the technological leadership self-efficacy roles of principals, it is examined the tendency which is effective in appearing these roles and competencies towards technology usage together in this study. For this reason this study can be thought not only as contribution, but also guidance for researchers who want to study in this field. KEY WORDS: Technological Leadership Roles,Technological Leadership Features, Technological Leadership, Technological Leadership Self-Efficacy, Tendency Towards Technology Usage in Education, Competencies Towards Technology Usage in Education, Principals.