Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, İktisat Fakültesi, Maliye Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2013
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: GÖKHAN GÖKALP
Danışman: MEHMET EZHAN DOĞRUSÖZ
Özet:Anahtar Kelimeler : Serbest Bölge VERGİ HUKUKU AÇISINDAN SERBEST BÖLGELER Serbest bölgeler, bir ülkenin siyasi sınırları içinde olmasına rağmen, ülke içindeki iktisadi faydaları maksimum kılmak temel amacı ile dış ticaret ve vergi mevzuatının uygulanması açısından gümrük bölgesi dışında sayılan, çeşitli iktisadi faaliyetlerin cereyan ettiği ve bir takım teşviklerin sağlandığı özel sanayi ve ticaret alanlarıdır. İlk çağlarda, temel faaliyeti transit ticareti olan ve “serbest şehir” adı verilen bölgeler, ortaçağda feodal rejimin yıkılışıyla birlikte oluşan gümrük duvarlarına rağmen "gümrük dışı bölge" adı verilen liman şehirlerine dönüşmüştür. Merkantilizmin hâkim olduğu yeniçağda, ciddi gelişmelerin olduğu serbest şehir ve serbest bölge uygulamalarından serbest şehir uygulaması, yakınçağda yerini ağırlıklı olarak serbest bölge uygulamalarına bırakmıştır. Osmanlı Devletinin son dönemlerinde uygulama olanağı bulunan serbest bölgelerin ömrü çok uzun olmamış, 1923-1980 yılları arasında, Türkiye’de serbest bölge kurmaya yönelik girişimler bakımından arzu edilen başarılı sonuçlar birçok nedenden ötürü gerçekleşememiştir. Genel olarak ekonomileri, ihracat, döviz gelirleri, yabancı sermaye ve istihdam artışı ve teknoloji bakımından pozitif, vergi kaybı, transfer fiyatlandırması, kanunsuzluk ve çevre kirliliği bakımından ise negatif etkileyen serbest bölgeler; ülkemizde, gümrük bölgesi dışında sayılacağına ve vergi, resim, harç, gümrük ve kambiyo mevzuatının uygulanmayacağına dair hükümleri içeren ve 15.06.1985 yılında yürürlüğe giren 3218 sayılı SBK ile birlikte hızla yaygınlaşmış, ancak kuruluşta öngörülen güzide amaçlar, uygulanan sınırsız ve süresiz vergisel teşviklerin bazı kullanıcılar ve işleticiler tarafından istismar edilmesi nedeniyle gerçekleşememiştir. 5084 sayılı Kanunun 06.02.2004 tarihinde yürürlüğe girmesinden sonra, faaliyette bulunmakta olanların belli bir süre için haklarını koruyan geçiş dönemi istisnaları ile üretim faaliyetlerinde bulunacaklara daha uzun bir süreyle devam edecek olan istisnalar hariç, serbest bölgelerde vergi, resim ve harç mükellefiyetlerine dair mevzuat hükümleri uygulanmaya başlanmıştır. Bu durum, üretim faaliyetlerinde bulunacaklara uygulanacak istisnaların kapsamını genişleten hükümler içeren ve çok önemli adımların atılmış olduğu, 01.01.2009 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere yürürlüğe giren 5810 sayılı Kanunla devam etmiştir. Keywords : Free Zone ABSTRACT FREE ZONES IN TERMS OF THE TAX LAW Free zones, despite being within the political boundaries of a country, are private industrial and commercial areas that are considered to be outside the customs territory in terms of the implementation of foreign trade and tax legislation with the primary objective of maximizing economic benefits in the country, and where various economic activities take place and a number of incentives are provided. Zones the main activity of which is transit trade and which are called "free city" in ancient times have become known as port cities called "non-tariff zone" in spite of the customs walls arising from the fall of the feudal regime in the middle age. In Mercantilism dominated early modern period, both free city and free zone practices made progress significantly, and in the modern era, free city application has predominantly replaced by free zone practices. Implemented in the last period of the Ottoman Empire, free zones did not last long. Between the years of 1923 - 1980, the desired successful results in respect to attempts to establish a free trade zone in Turkey were not achieved for several reasons. In general, with their positive influence with regard to their economies, export and foreign exchange revenues, foreign capital, employment growth, and technology, but their negative influence in terms of tax loss, transfer pricing, lawlessness, and environmental pollution, free zones spread rapidly in our country along with the Law No. 3218 on free zones which became valid on June 15, 1985 and stated that these areas would be counted outside the customs territory, and no taxes, levies, fees, customs, and exchange regulations would be applied. However, eminent objectives envisaged in establishment were not able to be achieved due to the abuse of unlimited and perpetual tax incentives by some users and keepers. After the entry in to force of the Law No. 5084 of February 6, 2004, except for the exemptions available in the transition period protecting the rights of those who were operating for a period of time, and the exemptions which were going to continue for a longer period for the ones who would run production activities, obligations and duties of the provisions of the legislation were introduced in free zones. This condition has continued with the Law No. 5810 of January 1, 2009 that includes provisions extending the scope of the exemptions applied to the ones who will run production activities and very important steps taken.