Modern iktisadın Osmanlıya girişi ve Ceride-i Havadis (1840-1856)


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2003

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Tarık Özçelik

Danışman: TİĞİNÇE OKTAR

Özet:

Ceride-i Havadis Gazetesi, İngiliz asıllı William Churchill'in 31 Temmuz 1840 tarihinde çıkardığı Türkçe bir gazetedir. Churchill, 1830'lu yıllarda İstanbul'a gelmiştir. Av merakı sebebiyle Kadıköy'de avlanırken bir Türk çocuğunu yaralamış, bunun üzerine tutuklanmıştır. Tutuklanması kapitülasyonlara aykırı sayıldığından, Osmanlı Devleti bu işi örtbas etmek amacıyla Churchill'e yağ ihracı ve gazete çıkarma imtiyazı vermiştir. Churchill, gazete çıkarma imtiyazını 31 Temmuz 1840'da kullanarak Ceride-i Havadis'i çıkarmaya başlamıştır. Gazetenin ilk sayısında Churchill, okuma ve yazmanın önemini vurgulayarak sanayi ve ticaretin gelişmesi için dünyada olup bitenin takip edilmesi gerektiğini vurgulamıştır. Ceride-i Havadis Gazetesi'nde Avrupa gazetelerinden alınan haberler aktarılarak ilmi, teknik ve sağlıkla ilgili yeni gelişmeler, devletler arası ilişkiler, savaş, barış ve benzeri haberler verilmiştir. Ceride-i Havadis Gazetesi, Gülhane Hatt-ı Hümayunundan sonra çıktığı için Tanzimatı desteklemiş, adeta Tanzimatın reklamını yapmıştır. Churchill, özellikle modern iktisadın Osmanlı elitine tanıtımını yapmıştır. Bunu yaparken iktisadi düşünce tartışmalarına girişmiştir. Ekonomide tutulacak yolun serbesti usul mü yoksa himayeci usul mü , ekonominin dayanağı tarım mı yoksa sanayi mi olmalı gibi ve yeraltı kaynaklarının değerlendirilmesine dair fikirlerini tartışmıştır. Özellikle tarıma önem verilmesini, tarımdaki gelişmenin neticesinde sanayileşmeyi savunmuştur. Bunları savunurken, tarımdaki meseleleri, yeni üretim metodlarının kullanılması, tarım mahsul ve ürünlerinin değerlendirilmesine dair bilgilerini gazetesinde yayınlamıştır. Bunlardan başka Tanzimat'ın ithalat ve ihracata etkilerini, para politikalarına, borçlanmaya dair bilgiler vermiştir. Tanzimat dönemi Osmanlı Devleti ile ilgili her türlü iktisadi faaliyetten haberler vermiştir. Narh, borsa, deniz ve kara ulaşımı ve taşımacılığı, posta, telgraf, Avrupa'daki teknik icatlar, maden keşifleri, fabrikalarla ilgili haberler, fuarlar ve fuarcılık-pazarlama ilgili haberler ve satış ilanları yer almıştır. Ceride-i Havadis is a Turkısh newspaper which was published by English origin William Churchill in 31 July 1840. He come to İstanbul in 1830's. He had the hobby of hunting and while he was hunting, he injured a Turkish boy in Kadıköy, and was arrested. As his arrest was against Capitulations, Ottoman State gave him the right of oil exportation and publishing newspaper . By using this grant he started to publish "Ceride-i Havadis"on 31 July 1840. In the first serial he emphasised the importance of reaing and writing and following what is happening in the world, In Ceride-i Havadis, news from European newspaper were conveyed and relationships beetween States hte developements in science, technique and health, war peace and news a like were published. The newspaper of Ceride-i Havadis supported Tanzimat, furthermore behaved as an advertiser of Tanzimat . Churchill especially gave spesific information about modern economy to Ottoman elite. By doing this, he made brainstorming about this subject He also argued about the way, which was going to be followed in economy, would either be protected or liberal.He also asked which is important; agriculture or industry.At the same time, he defended the idea of giving importance of agriculture to achieve industrial developement. By defending this idea, he pointed the importance of using modern ways of agriculture production. Meanwhile, he gave some information about new usage og agriculture productions in his newspaper. Apart from these, the effects of Tanzimat on exports and imports, information about money policy and public debt was published in the newspaper. It also gave news about all kinds of economic developments of Ottoman State during Tanzimat. Also advertisements and news about rate price, stock exchange, sea and land transportation mail, telegraph, inventions in Europe, mine studies, factories, fairs and marketing took place in this newspaper.