Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2007
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Eylem Ertürk
Özet:
‘Fotoğrafın Nesnesi Olarak Sanatçının Kendisi: Fotoğrafta Özportre’ başlığını taşıyan bu tez çalışması ile, fotoğrafın icadından günümüze kadar olan belli başlı fotografik özportre örneklerinin; fotoğraf tarihi, düşünce ve sanat tarihi ile psikolojinin bulguları üzerinden tekrar ortaya koyulması ve bu alandaki dönüşümün özne-nesne kavramları ve bunların geçişliliği bağlamında incelenmesi; fotoğrafta özportre üretimini etkileyen fiziksel, düşünsel ve toplumsal etkenlerin ortaya konulması ve günümüz fotoğrafında sanatçının konumu, bireyselliğin gelişimi, sanatçının kendisine yaklaşımı, toplumsal etkileşimler ve sanata etkileri gibi üzerinde birçok farklı fikrin üretildiği konularda, fotografik özportreler üzerinden bir bakış açısı getirilmesi amaçlanmıştır. Özportre üretiminin altında yatan özne-nesne kavramları ve bunların varoluşçuluk, narsisizm, ayna-yansıtma ve psikanaliz bağlamında tanımlarının ortaya konulması, özportrenin tanımlanması ve özportre üretimini tetikleyen nedenler ve bunu sağlayan yöntemlerin yeniden sınıflandırılması, fotoğraf dışındaki alanlarda özportre üretimine tarihsel bir bakış ve bu bilgiler üzerine fotoğrafın icadından günümüze Batı sanat tarihindeki önemli fotografik özportre örneklerinin üç ayrı dönem başlığı altında değişim ve dönüşümlerinin incelenmesi, bu çalışmanın ana hatlarını oluşturmuştur. Bu yaklaşımı ortaya koyabilmek için birçok yerli ve yabancı kaynaktan faydalanıldığı gibi, çalışma görsel belgeler ve fotoğraflarla zenginleştirilmiş, fotografik özportre üretimi belirgin bir süreklilik taşıyan fotoğrafçı ve sanatçıların görsel örnekleriyle beraber incelenmiştir. Buna ek olarak, fotoğrafın icadından günümüze 100 fotografik özportre örneği, özportrelerdeki değişim ve dönüşümün kronolojik olarak daha net izlenmesine olanak sağlamak ve ileride bu konuda çalışmak isteyen araştırmacılara bir referans oluşturabilmek amacıyla çalışmaya eklenmiştir. Sonuçta, fotoğraf tarihinin özportreler üzerinden yeniden okunması olarak da ele alınabilecek olan bu tez çalışması, özünde fotografik özportrelerdeki dönüşümü, 20. yüzyılın postmodernist ortamı bağlamında ortaya koymakta, özne-nesne kavramlarının zaman içindeki dönüşümünün fotografik özportrelerde nasıl ortaya çıktığını göstermekte, fotoğrafın özellikle beden sanatı ve performans sanatı ile olan yakın ilişkisine değinmekte, ve fotoğrafın – özellikle de fotografik özportrelerin – özündeki ‘performans’ (gösteri) özelliğini ortaya çıkartmaktadır. Performans sanatının, fotoğrafın gerçeklik ve yaşamla yakın ilişkisini içselleştirmesi ve fotoğrafın performansı kapsamasıyla beraber, fotografik özportrelerde sanatçının kendisini ‘nesne’leştirmesi artık ‘edilgen’ bir konuma geçmesi değil, ‘özne’nin ‘etken’liğini koruyarak, fotoğraf makinasının önünde performansını sergileyen ‘etken’ bir ‘nesne’ olması anlamına gelmektedir. Günümüzde hem bedensel ve düşünsel, hem de toplumsal sorgulamaların yaratıcı mekanı olan özportreler, çok sayıda fotoğrafçı ve çağdaş sanatçının sahnesi olmuştur. Bu bağlamda fotoğraf, etkinliği ve görsel kültürdeki yeri ile, özportrelerin dönüşümünde önemli bir rol oynamış, günümüzde de özportre üretiminde başlıca araç olma özelliğini kazanmıştır. Summary This dissertation with the title ‘The Artist as the Object of Photography: Self-Portrait in Photography’ aims at displaying self-portraits in photography beginning from the invention of photography till today in the framework of history of photography, art and reflection with the findings of psychology and analysing the developments in this field in terms of ‘subject-object’ and its transitive characteristics; displaying the physical, intellectual and social aspects that have an effect on self-portrait production in photography; and examining the photographic self-portraits from a different point of view taking into consideration the position of the artist in contemporary art world, the development of individualization, how the artist approaches him/herself, social interactions and their influences on art. The framework of this study can be described as the presentation of the terms ‘subject-object’ and their definitions in the context of existentialism, narcissism, mirror-reflection and psychoanalysis underlying the self-portrait production; definition of self-portrait and classification of reasons and methods of self-portrait production; a historical overview of self-portrait production in arts other than photography and analysis of photographic self-portrait examples and their development from the invention of photography until today in the Western art history under three periods in light of the initial analysis above. In order to make a thorough analysis, I have utilized many local and international resources and tried to enrich the text with visuals and photographs, and examined self-portrait production in photography, especially taking into consideration and displaying the works of photographers and artists who have continuously preffered to use themselves in their art works. Additionally, 100 photographic self-portraits have been added to the dissertatioın in a chronological order, in order to display the development and transformation of photographic self-portraits from the early 19. century up to 21. century and constitute a reference for researchers who will prefer to work in this field in the future. Finally, this dissertation can be evaluated as the analysis of history of photography from the perspective of self-portraits and shows in brief the evolution in photographic self-portraits in the context of postmodernist art in 20. century and the evolution of the terms ‘subject-object’ in time, taking into consideration the close relation of photography with body and performance arts, concluding with the re-definition of photographic self-portraits as ‘performances’. Artist cannot be described as ‘passive’ in becoming the ‘object’ of the photograph anymore; he/she is now the ‘active’ performer in front of the camera, due to the relation of performance art with photography in terms of reality and life. Today self-portraits – that are the creative spaces for physical, intellectiual and social questionings – have become the new stages for photographers and contemporary artists. In this respect, photography – with its influential structure and position in the visual culture – has played an important role in the development of self-portraits and has become the primary tool for the production of self-portraits.