Vergi denetiminde risk analizi


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2019

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Muhammet Bayram

Danışman: MUSTAFA ÇELEN

Özet:

Çağımızda bilek gücünden robotik güce, insan zekasından yapay zekalara geçiş yapılmaya başlandığından dolayı, gerçekleştirilecek vergi denetimlerinin halen ilkel yöntemler olarak bahsedilebilecek insan datası üzerinden yapılması hiç akıl karı olmayacaktır. Artık yapay zekalar sadece bir insanın düşünebildiği kadar değil, bir çok insandan toplanılan veri ve bilgi datası üzerinden kurgulandığı için yüksek algoritmik zekaya ve farklı koşul ve durumlarda ne yapılabileceğinin hazır cevaplığını barındırmaktadır. Bu sebeple vergi denetimleri: insan bilgi deneyimleri üzerinden kurgulanmış ve toplulaşmış denetim datalarının kullanılması suretiyle çağın gerekliliğine ayak uydurmak üzere, risk analizi sistemleri üzerinden yapılmasına başlanmıştır. Mükellefin belli aralıklarla vergi incelemesine tabi tutulması, denetim eşitliği bakımından mutlak bir zorunluluktur. Ayrıca mükelleflerin incelenmesi açısından eşitliği sağlamaya çalışmak, denetimden beklenen caydırıcı etkinin de kuvvetini artıracak olup, denetimde dengeyi gözeten model ve yasalarla kayıt dışılığın önüne geçilebilmek de mümkündür. Mükellef nezdinde vergi idaresi tarafından gerçekleştirilecek vergisel denetimlerin “ilkel yöntemler” olarak tanımlanabilecek insan üzerinden gerçekleştirildiğinde, denetim hatalarının meydana gelmesi pek tabii kaçınılmaz olacaktır. Çağımız gereklerine uygun olarak dijitalleşmenin getirdiği sistemler ve önlemler hayata geçirildiğinde, vergisel işlemlerin denetimindeki hata payı minimuma inecektir. Kayıt dışılığın olmadığı bir denetim sisteminde vergisel işlemlerin ruhuna uygun olarak sistematize edilmiş risk analizi modellemeleri, vergi denetiminden elde edilecek marjinal faydayı maksimum seviyeye taşıyacaktır. Risk analizi, çeşitli kanallardan elde edilen her türlü bilgi ve verinin doğru şekilde bir araya getirilerek mükelleflerin gruplar ve sektörler itibarıyla analizinin yapılması vebirbirleri arasında karşılaştırmalar yapılması yoluyla ilgili grup veya sektörler hakkında riskli hususların tespitine yönelik yapılan işlemlerin bütünüdür.Vergi incelemelerinin dayanağının yani incelenecek mükellef seçiminin risk analizleri ile yapılacak olması; incelenecek mükellef seçiminde keyfiliğin önüne geçtiği gibi sınırlı olan denetim gücünün de daha etkin ve verimli kullanılmasını da sağlamış olacaktır. -------------------- Since the transition from wrist power to robotic power, from human intelligence to artificial intelligence has started to be made in our age, it will not be profitable to carry out tax reviews based on human data which can still be discussed as primitive methods. Anymore, artificial intelligence is not only as much as one can think of it, but also since it is constructed over data and information data collected from many people, it contains a ready response to high algorithmic intelligence and what can be done in different conditions and situations. Therefore, tax reviews have started to perform according to the risk analysis based on people experience at gathered data with necessity of our age. Periodic tax review of the taxpayers is an absolute necessity in terms of equality of audit. Furthermore, trying to ensure equality in terms of taxpayers' examination will increase the strength of the deterrent effect expected from the review, and it is possible to prevent informality with the risk analysis models and laws that observe the balance in the audit. When the systems and measures brought by digitalization are implemented in accordance with the requirements of our age such as digitalization, the margin of error in the control of tax transactions will be reduced to a minimum. In an review system without informal economy, systematized risk analysis models accordingly the spirit of tax transactions will maximize the marginal benefit from tax review. Risk analysis in tax review is the totality of transactions carried out in order to identify risky issues about the related groups or sectors via correctly gathering all kinds of information and data obtained from various resources by analysing taxpayers as of groups and sectors and by making comparisons between each other. The sources of the tax reviews, namely the selection of taxpayers to be examined, that will be made through risk analysis; will prevent arbitrariness in the selection of taxpayers to be examined, as well as ensure the effective and efficient use of the limited audit power.