Sözlü tarih yönteminin ortaöğretim öğrencilerinin tarih algısı üzerindeki yansımaları


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2019

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Seda Bozkurt

Danışman: GÜL TUNCEL

Özet:

Eğitim-öğretim alanında yaşanan değişim ve gelişmeler beraberinde, öğrenme ve öğretme yaklaşımlarının da yenilenmesini sağlamış, öğretmen ve öğrencinin rolleri doğrudan etkilenerek değişmiştir. Olay ve olguların tarihçiler tarafından ortaya çıkarılıp öğrencilere aktarıldığı geleneksel tarih öğretimi anlayışını geride bırakan, yirminci yüzyılın son çeyreğinde gelişen yeni tarih öğretimi anlayışı ile, tarihsel düşünme becerileri önem kazanmış, öğrencilere bilgiyi sunmaktan ziyade, onların bilgiyi ortaya çıkarmalarını sağlayacak yeterlilik ve becerilerin kazandırılması hedeflenmiştir. Buna göre öğrenen, öğrenme ortamında aktif rol alarak bilgiyi yapılandırırken, öğretmen bireysel farklılıkları göz önüne alan, öğrencilerin kanıtları değerlendirerek bilgiyi ortaya çıkarması, eleştirel düşünme ve problem çözme gibi becerileri kazanması için farklı yöntem ve teknikleri işe koşan bir rehber konumundadır. Sözlü tarih yöntemi, öğrencilerin tarih biliminin bilimsel basamaklarını kullanmalarıyla bilişsel becerilerinin gelişmesini, yöntemin gerektirdiği sözlü görüşmeler yoluyla geçmişle bağ kurmaları ve dolayısıyla empati yapmalarıyla da duyuşsal becerilerinin gelişmesini destekleyen, tarih öğretiminde kullanılması önerilen yöntem ve teknikler arasındadır. Sözlü tarih öğretim yönteminin uygulamaya konulduğu bu çalışma ile, öğrencilerin yazılı belgelerden öğrendikleri tarihi bilgilerin yanında, geçmişe tanıklık etmiş, olayın canlı şahitleri olan sıradan insanlarla yüz yüze iletişim kurarak, geçmişle günümüz arasında bağ kurmaları yoluyla bilgiyi yeniden yapılandırmaları, geçmişi ve günümüzü sorgulayarak değişim ve sürekliliği ortaya koymaları beklenmektedir. Dersin işlenişinde sözlü tarih yönteminin kullanılmasıyla, ortaöğretim öğrencilerinin tarihi bilgiyi ortaya çıkarırken, bir tarihçi titizliğiyle çalışarak tarih biliminin yöntemini yaparak yaşayarak kavramaları, öğrenirken eğlenmeleri ve dersin daha zevkli hale gelmesiyle, tarihe ve tarih dersine karşı olumlu algı geliştirmeleri amaçlanmıştır. Bireysel yaşantılardan hareketle bilgiyi ortaya çıkarmayı amaçlayan bu çalışmada nitel araştırma yöntemi kullanılmış ve öğretimin kalitesini geliştirmek amaçlı önceden planlanmış, ilgili kişilerle paylaşılabilen bir araştırma türü olduğundan eylem araştırması olarak modellenmiştir. Çalışma, Ortaöğretim 11. sınıf Türkiye Cumhuriyeti İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük dersi kapsamındaki “Türk İnkılabı” ünitesinin “Türk Kadını Haklarına Kavuşuyor” konusunun işlenişinde sözlü tarih yönteminin kullanılması doğrultusunda oluşturulmuştur. Öğrencilere, proje ödevi olarak uygulamasını yapacakları sözlü tarihin ne olduğuyla ilgili sınıf içi verilen sözlü tarih eğitimi yanında, araştırmacı tarafından hazırlanan, yol haritası niteliğinde kullanacakları sözlü tarih çalışma kılavuzu da verilmiştir. Ardından öğrenciler ikincil kaynaklardan bilgi toplama, görüşülecek kaynak kişinin belirlenmesi, amaca uygun görüşme sorularının hazırlanması, görüşmenin yapılması ve kayıt altına alınması, verilerin düzenlenerek çalışmanın raporlanması süreçlerini tamamlayarak ödev dosyalarını öğretmene sunmuşlardır. Bu süreçleri tamamlayan öğrenciler bir tarihçinin kullandığı bilimsel araştırma ve yöntem basamaklarını kullanarak bilgiyi ortaya çıkarma fırsatı bulmuşlardır. Araştırma İstanbul ili Kartal ilçesinde bulunan resmi bir ortaöğretim kurumunda gerçekleştirilmiştir. Çalışma grubu olarak 11. sınıfta öğrenim gören 10 öğrenci ile başlanmış, 9 öğrenci ile devam edilmiştir. Veri toplama aracı olarak, ön algı ve son algıyı ortaya çıkarmak için açık uçlu hazırlanan 2N (Ne biliyordum? Ne öğrendim?) formları, araştırmacı günlüğü, öğrenci günlükleri, öğrenci ödevleri, öğrenci görüşmeleri kullanılmış, veriler içerik analizine tabi tutulmuştur. Öğrenci proje ödevlerinin değerlendirilmesi için araştırmacı tarafından hazırlanan sözlü tarih değerlendirme rubriği uygulanmıştır. Araştırma sonucu elde edilen bulgulardan, sözlü tarih yöntemiyle tarihi bilgiye ulaşmanın, öğrencilerin tarih algılarında olumlu değişiklikler yarattığı ortaya çıkmıştır. Tarihi kanıtlara ulaşmanın farklı yollarını deneyimleriyle öğrenen öğrencilerin, bu çalışma aracılığıyla anlama, dinleme, soru sorma, iletişim kurma, empati yapma, sorgulama, olgu ve düşünceyi birbirinden ayırma, ortaya çıkardığı bilgiyi eleştiri süzgecinden geçirerek değerlendirmeye ulaşma gibi alanlarda gelişim gösterdikleri görülmüştür. Sözlü tarih proje ödevi sürecinde bir takım zorluklar da yaşamalarına rağmen, genel olarak eğlenceli, keyifli ve anlamlı öğrenmeler gerçekleştirdiklerine ulaşılmıştır. Geçmişle yüz yüze iletişim yoluyla geçmiş ve günümüz arasında bağ kurarak değişim ve sürekliliği ortaya koyan öğrencilerin böylece tarih bilinci ve tarih algısı kazandıkları görülmüştür. Tüm bulgular sözlü tarih öğretim yöntemiyle yapılan çalışmanın amaçlara ulaşmada başarılı olduğunu ortaya koymaktadır. -------------------- Changes in the field of education and training have led to the development of teaching and learning approach. The roles of teachers and students have been directly affected and changed. Traditional history teaching approach which events and facts have been revealed by historians and transfered to students has been left behind.At the beginning of the last quarter of twentieth century new history teaching and historical teaching skills have gained importance. New history teaching has aimed that students gain competence and skills in revealing the information rather than presenting knowlegde the students.According to this, a learner structures the information by taking an active role in a learning environment. A teacher is a guide taking into account individual differences, providing students to reveal the information by evaluating the evidence and showing different methods and techniques like critical thinking and problem solving. Oral history method supports students cognitive skill enhancement with using scientific steps of history and establishes a bond with the past through verbal contract.It also supports developments of emotional abilities by empathizing. It is one of the recommended techniques in history teaching.With this work that oral history teaching technique has been put into practice is expected that students learns history information from written documents,contract people witnessing the events and past and they establish a bond between the past and the present. When secondary school students reveal the knowledge, they study with a historian rigor and comprehend the method of history of science by experiencing with use of oral history method in course processing.It is aimed a development of positive perception with a fun while learning. This work aims to reveal the knowledge with a movement from individual experiences. Qualitative research method has been used. This study also targets the quality of teaching and it has been modelled as an activity research because of being a research shared with a related person. The study has been composed by being used oral history method. Eleventh grade Revolution History and Kemalism lesson, Turkish Revolution History and “Turkish women are getting their rights”unit in secondary education have been handled. Oral history education has been given to students in the subject of what the oral history is as a project assignment. A study guide prepared by a researcher also has been given to students. Then students gather information from secondary sources, determines the source person, prepares appropriate interview questions, interview and record the interview, edit data, complete study reporting processes and finally present homework files to the teacher. Students completing these processes find an opportunity to reveal the knowledge by using the steps of scientific research and method. The research has been carried out in a governmental school located in Kartal district Istanbul province. The study has been started with ten students from eleventh grade and has continued with nine students. In order to find out preliminary perception and final perception, 2W ( What do I know? What did I learn?) forms prepared with open ended questions, researcher diary, students diaries, students homeworks and students interviews have been used. Dates have been subjected to content analysis. Oral history evolution rubric has been used by the researcher to evaluate students’ project assignments. Reaching historical information with a method of oral history has revealed positive changes in students’ historical perception from results of the research. Students learning different ways of achieving historical evidence through this study has showed improvement in the fields of understanding, listening, asking questions, communicating, showing empathy,questioning, distinguishing between the fact and the thought and evaluating the information.Although there are some difficulties in the process of oral history project assignment, it has been realized that it is generally enjoyable, fun and meaningful learning. It has been seen that students who demonstrate change and continuity by linking the past and the present have gained history awareness and sense of history. All findings indicate that the study of oral history and teaching methods are successful in achieving goals.