HAYAT BİLGİSİ DERSLERİNDE GÖRSEL ÖYKÜLER ARACILIĞIYLA EMPATİYİ GELİŞTİRMEK: BİR EYLEM ARAŞTIRMASI


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Temel Eğitim Anabilim Dalı, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2019

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Tuğba Doğanay

Asıl Danışman (Eş Danışmanlı Tezler İçin): Yücel Kabapınar

Eş Danışman: Elif Sarıcan

Özet:

Kişilerarası iletişimde ihtiyaç duyulan empati becerisi sağlıklı iletişim için bireylerde aranan beceri olarak karşımıza çıkmaktadır. Empati becerisinin geliştirilmesi ihtiyacı bu becerinin küçük yaşlarda kazandırılması gerekliliğini ortaya çıkarmıştır. Empatinin ilkokul düzeyinde hayatın içinden bir ders olarak Hayat Bilgisi dersi aracılığıyla kazandırılması gündeme gelmiştir. Hayat Bilgisi dersi kapsamında birçok yöntem ve teknik ile bireylerde empati becerisi geliştirilmeye çalışılmıştır. 2005 yılı itibariyle öğretim programlarında da ilk kez yer alan görsel okuma ve görsel sunu kavramları öğrenme-öğretme sürecine dâhil olmuştur. Görselliğin ön planda olduğu yeni öğretim programlarıyla görsellerle öğrenme, görsellerle öğretme ya da görsellerle anlama ve anlatma gerekliliği doğmuştur. Bu sebeple yeni bir yöntem olarak ilk kez bu araştırmada kullanılan görsel öykü yöntemi Hayat Bilgisi dersi aracılığıyla empatiyi geliştirecek yeni bir yöntem olacaktır. Bu durumdan yola çıkılarak araştırmanın amacı, 3. sınıf Hayat Bilgisi dersinde görsel öyküler aracılığıyla bir öğretim süreci planlamak, uygulamak ve öğretim sürecinin empati becerisi üzerindeki etkisini incelemek olarak belirlenmiştir. Bu amaç doğrultusunda aşağıdaki sorulara yanıt aranmıştır: 1. Ön ve son algı anketine göre öğrencilerin empatiyi ve görsel öyküyü algılamaları nasıldır? 2. Empati becerisi temelli görsel öykü öğretim sürecinin sınıf içi ders uygulamalarındaki etkililiği ve ders etkinliklerinin niteliği nasıldır? 3. Öğrencilerin ve araştırmacının tüm görsel öykü öğretim sürecine ilişkin bakış açıları ve değerlendirmeleri nasıldır? 4. Yaklaşık 10 ay sonra öğrencilerin empati kavramını anlamlandırmaları ile gerçekleştirdikleri görsel öykü etkinliklerinin nitelikleri nasıldır? Bu araştırma nitel bir araştırma olup eylem araştırması desenine sahiptir. Araştırmanın çalışma grubunu 2016-2017 eğitim öğretim yılında Şanlıurfa ili Eyyübiye ilçesi Keçikıran köyü Keçikıran İlkokulu 3. sınıfa devam eden 10 kız 6 erkekten oluşan 16 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak ön algı anketi, son algı anketi, görsel öykü çalışma yaprakları, ders video kayıt dokümanları, yarı yapılandırılmış görüşme formu, öğrenci günlüğü, araştırmacı günlüğü kullanılmıştır. Ön-son algı anketinden, öğrenci-araştırmacı günlüklerinden, ders video kayıtlarından, yarı yapılandırılmış görüşme formundan elde edilen veriler betimsel analiz yöntemi ile görsel öykü çalışma yapraklarından elde edilen veriler rubrik (derecelendirme ölçeği) ile analiz edilmiştir. Sonuç olarak öğrencilerin araştırma öncesinde empati kavramına ilişkin algılarında, araştırma sonrasında önemli bir değişikliğin meydana geldiği ortaya çıkmıştır. Öğrenciler görsel öykü öğretim sürecinde nitelikli ürünler ortaya çıkarabilmişlerdir. Araştırmacı öğretmen ve öğrenciler görsel öykü öğretim sürecine ilişkin olumlu bir tutum içerisindedir. Öğrenciler tüm öğretim sürecindeki öğrenmelerinden mutlu oldukları, ders etkinliklerinde aktif yer alarak kolay ve hızlı öğrenmeler gerçekleştirdikleri görüşündedirler. Araştırma bulgularına göre öğrencilerin görsel öykü temelli öğretimin tekrar yapılmasını istemeleri bu süreci mutlu geçirdiklerini göstermektedir. -------------------- The need for empathy in interpersonal communication is one of the skills sought in individuals for healthy communication. The need to develop empathy skills has revealed the necessity of gaining this skill at an early age. It has come to the agenda that empathy is given through Life Studies course as a lesson in life at primary school level. In the scope of this course, empathy skills have been projected to develop in individuals with many methods and techniques. As of 2005, the concepts of visual reading and visual presentation, which were included in the curriculum for the first time, were included in the learning-teaching process. In this way, the necessity of learning with visuals, teaching with images or visuals, and the necessity of understanding and expressing them have emerged. For this reason, the visual narrative method used in this research for the first time as a new method will be a new method to develop empathy through the course of Life Studies. Based on this situation, the aim of the study was to plan and implement a teaching process through visual stories in the 3rd grade Life Studies course and to examine the effect of the teaching process on empathy skills. For this purpose, the following questions were sought: 1. How does the students perceive empathy and visual story according to the preliminary and final perception questionnaire? 2. What is the effectiveness of the visual story teaching process based on empathy and the nature of the course activities? 3. What are the point of views and evaluations of the students and the researcher about the whole visual story teaching process? 4. What are the qualities of the visual story activities that students perform with their understanding of empathy concept after about 10 months? This research is a qualitative research and has an action research pattern. The research group of the study consisted of 16 students with 10 girls and 6 boys attending Keçikıran village, Keçikıran Primary School in Eyyübiye district of Şanlıurfa province in 2016-2017 academic year. In this study, pre-perception questionnaire, final perception questionnaire, visual story worksheets, course video recording documents, semi-structured interview form, student diary, researcher diary were used as data collection tools. Data obtained from pre-end perception questionnaire, student-researcher diaries, course video recordings, semi-structured interview form were analyzed by using content analysis method and visual story worksheets with rubric (rating scale). As a result, a significant change in the perceptions of the students about empathy before the research has occurred after the research. Students were able to produce qualified products during the visual storytelling process. Researcher teachers and students take a positive attitude towards the visual story teaching process. Students feel that they are happy to learn in the whole teaching process and that they take active part in the course activities and perform fast and easy learning. According to research findings, the students want to repeat the visual story-based instruction and it shows that they are happy with the process.