Aracı kurumlarda operasyonel risk ve bir uygulama


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2010

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Ekrem Kutlu Çakılcıoğlu

Danışman: BAŞAK TANINMIŞ YÜCEMEMİŞ

Özet:

ARACI KURUMLARDA OPERASYONEL RİSK VE BİR UYGULAMA Aracı kurumlar fon arz ve talebini buluşturan borsalarda aracılık görevi yapan kurumlardır. Aracı kurumlar verdikleri hizmetler ve araştırma raporlarıyla yatırımcılara ve sermaye piyasalarını takip etmekte olan kurumlara yön vermektedir. Aracı kurumlar verdikleri hizmetler ve faaliyet alanları itibariyle birçok içsel ve dışsal riske maruz kalmaktadır. Bu risklerin arasında son yıllarda adı en çok anılan risk türü ise operasyonel risktir. Operasyonel risk, kurum içi kontrollerdeki aksamalar sonucu hata ve usulsüzlüklerin gözden kaçmasından, kurum yönetimi ve personeli tarafından zaman ve koşullara uygun hareket edilmemesinden, kurum yönetimindeki hatalardan, bilgi teknolojisi sistemlerindeki hata ve aksamalar ile deprem, yangın, sel gibi felaketlerden kaynaklanabilecek kayıplara ya da zarara uğrama ihtimali olarak tanımlanmaktadır. Operasyonel risk yönetimi ise karşı karşıya olunan risklerin saptanması, risklerin ölçümü, izlenmesi, ortaya çıkmadan önlenmeye çalışılması, kontrolü, riske bağlı zararların azaltılması, riskin transferi ve risklere karşı sermaye tahsis edilmesi şeklinde lenebilecek yöntemlerden oluşan bir süreçtir. Türkiye’deki borsa aracı kurumlarında karşılaşılan operasyonel risk unsurları aşağıdaki şekilde sıralanabilir. Bunlar; o Şirket sahipliği, yönetici riski ve organizasyonel risk, o Personel riski, o Teknoloji riski, o Kredi riski, o Yasal risk, o Yatırımcı riski, o Merkezdışı örgütler ile şube ağı ve o Dış risklerdir. Aracı kurumlarda işlemeyen iç süreçler, insanlar ve sistemler nedeniyle ortaya çıkabilecek zarara uğrama riski operasyonel risk olarak değerlendirilmektedir. Sermaye piyasalarında karşılaşılan operasyonel riskin azaltılması amacıyla risk yönetim süreci işletilmeli ve sermaye piyasasının alt yapısı güçlendirilmeli, bunun yanısıra, risk karşılığı ayrılmasının da önemi ortadadır. Basel Uzlaşısının önerdiği risk karşılığı hesaplama yaklaşımlarından yararlanılması yerinde olacaktır. Çalışmanın uygulama bölümünde bir aracı kurumun operasyonel risk karşılığı ayırması gereken sermaye hesaplanmıştır. ABSTRACT OPERATIONAL RISKS FOR INTERMEDIARIES AND AN APPLICATION Intermediaries are institutions that act as an intermediary in exchange markets and bring fund supply-demand together. Intermediaries with their services and research reports guide investors and organizations that have been following capital markets. Intermediaries are subject to various internal and external risks due to their services and their field of activity. The most common risk that has been frequently mentioned in recent years is operational risk. Operational risk is defined as the possibility of incurring loss that may result from overlooking errors and irregularities as a result of failures in internal audits, failure of administration and personnel of the organization to act in line with the period and conditions, mistakes in organizational management, errors and failures of information technology systems as well as earthquake, fire, flood etc. Operational risk management may be defined as a process composed of methods that may be summarized as determining possible risks, calculating and following such risks, trying to prevent them, controlling them, decreasing risk-related losses, transferring risk and allocating capital for such risks. Operational risk factors that are encountered in exchange market intermediaries in Turkey can be listed as follows: o Company ownership, administrator risk and organizational risk o Personnel risk o Technology risk o Credit/Loan risk o Legal risk o Investor risk o Eccentric organizations and branch network and o External risks The risk of incurring loss that may result from non-operative internal processes, people and systems in intermediaries is considered an operational risk. Risk management process should be operated and capital market infrastructure should be strengthened in order to reduce operational risks in capital markets and the importance of allocating risk allowances is clear. It will be suitable to benefit from risk allowance calculation approached suggested by Basel Settlement. In the application section of the study, the capital that an intermediary needs to allocate as operational risk allowance has been calculated.