Üniversite-okul ortaklığı modeline ilişkin paydaş görüş ve deneyimlerinin incelenmesi


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2019

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Aylin Kirişçi Sarıkaya

Danışman: AYŞEN BAKİOĞLU

Özet:

Öğretmenlerin mesleki gelişimi; öğretmenlerin hizmet öncesi ve hizmet içi kariyerleri boyunca deneyimledikleri, informel ya da formel biçimde, bireysel ya da başkaları ile birlikte sorguladıkları veya edindikleri bilgi, beceri ve duygusal zekâ sayesinde profesyonel eylemlerindeki ve düşünce pratiklerindeki değişim ve öğrenme süreci olarak tanımlanabilir. Üniversite-okul ortaklığı modeli örgütsel ortaklık modelleri arasında yer alan modern profesyonel gelişim modellerinden birisi olarak ortaya atılmıştır. Eğitim sektöründe artan ilgi ile karşılanmakta olan örgütsel ortaklık modelleri sayesinde bireylerin ya da örgütlerin kendi başlarına çalışmalarından çok daha fazla etkili olabileceklerine inanılmaktadır. Öğretmenlerin mesleki gelişimleri açısından teori ve pratik dengesini kurmak ve eğitim fakültesi ile okullar arasındaki iletişim ve işbirliğini artırmak gibi hedefleri olan üniversite-okul ortaklığı modelinin Türkiye bağlamında incelenmesinin Türkiye öğretmen yetiştirme ve geliştirme politikalarına önemli bir katkı sunacağı düşünülerek bu araştırmada üniversite-okul ortaklığı modelini, bu modelin paydaşlarının görüş ve deneyimlerine başvurarak incelenmesi amaçlanmıştır. Üniversite-okul ortaklığı olgusunun derinlemesine ve detaylı olarak incelenmesi ve anlaşılması için nitel araştırma yöntemlerinden fenomenoloji araştırma deseni tercih edilerek araştırma için amaçlı örnekleme yöntemi ile mümkün olduğunca homojen katılımcılar belirlenmiştir. Araştırmaya gönüllü olarak dȃhil olan toplam 60 (altmış) katılımcının hepsi İstanbul ilinde bulunan bir üniversite-okul ortaklığı modelinin paydaşıdır. Ayrıca araştırmanın çalışma grubunda yer alan bu katılımcılar altı farklı grupta toplanmıştır. Araştırmanın veri toplama aracı olarak yüz yüze görüşme için açık uçlu sorulardan oluşan altı farklı katılımcı grubuna yönelik altı farklı yarı yapılandırılmış görüşme formu hazırlanmıştır. Araştırmacı tarafından deşifre edilen görüşme metinleri fenomenoloji analiz yöntemi izlenerek analiz edilmiş ve sonuçta “etkileşim”, “süreç”, “yapısal özellikler”, “durum-bağlam”, ve “geribildirim-değerlendirme” olmak üzere beş temaya ulaşılmıştır. Etkileşim teması; üniversite-okul ortaklığı modelinde paydaşların birbirlerini etkileme süreçleri hakkındaki görüşlerinden oluşmaktadır ve “iletişim”, “ilişkiye karşı duygular”, “ilişkiye karşı tutumlar”, “kopukluk” ve “veli katılımı” olmak üzere beş alt temayı kapsamaktadır. Süreç teması; üniversite-okul ortaklığında zaman içinde gelişen ya da geliştirilen, tekrarlanan veya ilerleyen olay ve olgular hakkındaki katılımcı görüşlerinden oluşmaktadır ve “işbirliği”, “karşılıklı katkı”, “mesleki gelişim”, “iş yükü” ve “sosyal sorumluluk” alt temalarını içermektedir. Yapısal özellikler teması; üniversite-okul ortaklığı modelinde paydaşların ortaklık içindeki rolleri, karar alma biçimleri, çeşitli düzenlemeler ve planlar, koordinasyon ve fiziksel ortam gibi örgütsel özellikleri ifade etmektedir ve “yönetim”, “ortaklığın yapısı” ve “fiziksel ortam” olmak üzere üç alt temayı kapsamaktadır. Durum-bağlam teması; üniversite-okul ortaklığı modelinde örgüt, mekân ve zaman açısından değişkenlik gösteren farklı durumları ve koşulları ifade etmektedir ve “danışman/uygulama öğretmeni”, “sistemsel durum” ve “örgüt iklimi” olmak üzere üç alt temayı kapsamaktadır. Üniversite-okul ortaklığında yapılan iş veya davranış sonrası durumları açıklama, ulaşılması beklenen noktaya ne kadar uzaklıkta olunduğunu gösterme, zaman içinde gelişen ya da geliştirilen, tekrarlanan ya da ilerleyen olay ve olguların iyi-kötü, yeterli-yetersiz, uygun olduğu ya da uygun olmadığı konusunda yargıya varma süreci hakkındaki katılımcı ifadeleri ise geri bildirim-değerlendirme teması altında incelenmiştir. Geri bildirim-değerlendirme teması; “değerlendirme yöntemi”, “eleştiri” ve “beklentiler” alt-temalarından oluşmaktadır. Araştırmanın sonucu olarak ortaya çıkan bu beş tema, üniversite-okul ortaklığı temel bileşenleri olarak ortaklıkların daha iyi incelenmesi, anlaşılması, anlamlandırabilmesi, ortaklığın geliştirilmesi ve sağlamlaştırılması için dikkate alınmalıdır. Araştırmanın son bölümünde, ulaşılan bu sonuçlar doğrultusunda hem politika yapıcılar ve uygulayıcılara hem de diğer araştırmacılara yönelik önerilerde bulunulmuştur. -------------------- The professional development of teachers can be described as the transformation and the learning process of their professional actions and thinking practice through the knowledge, skills and emotional intelligence that they informally or formally, individually or in group experience, question or acquire during their pre-service and in-service careers. The university-school partnership model has been proposed as one of the modern professional development models in the organizational partnership models. It is believed that individuals or organizations can be more effective than they work by themselves thanks to the organizational partnership models which nowadays take increasing interest in education sector. At this point, in this study, it is aimed to examine the university-school partnership model by referring to the views and experiences of the stakeholders of this model. It is thought that the examination of this modern professional development model, the university-school partnership, aiming to establish a balance between theory and practice and to increase communication and cooperation between education faculties and schools would contribute the policies of teacher training and development in Turkey. Phenomenology research design was preferred among the qualitative research methods in order to investigate and understand the university-school partnership phenomenon in depth and detail. A total of 60 (sixty) participants voluntarily participated in the study were all the stakeholders of a university-school partnership model in Istanbul. In addition, the participants of the study group were divided into six different groups. As the data collection tool of the study, six different semi-structured interview forms were prepared for six different participant groups consisting of open-ended questions for face-to-face interviews. The interview texts deciphered by the researcher were analyzed according to the phenomenology analysis method. As a result, five themes which are “interaction”, “process”, “structural features”, “situation-context”, and “feedback-evaluation” were reached. The theme of interaction consists of the views of stakeholders on the processes of interaction among each other in the university-school partnership model and covers five sub-themes which are “communication”, “feelings towards relationship”, “attitudes towards relationship”, “disconnection” and “parent participation”. The process theme consists of participants’ views on events and phenomena that have developed or been developed, repeated or progressed in a university-school partnership over time, and include sub-themes of “cooperation”, “mutual contribution”, “professional development”, “workload” and “social responsibility”. The structural features theme refers to organizational characteristics such as the roles of stakeholders in partnership, the ways of decision-making, various arrangements and plans, coordination and physical environment in the university-school partnership model, and includes three sub-themes which are “management”, “structure of the partnership” and “physical environment”. The situation-context theme refers to different situations and conditions that vary in terms of organization, location and time in the university-school partnership model; and it includes three sub-themes which are “advisor / practice teacher”, “systematic situation” and “organizational climate”. The participants' statements about explaining situations after work or behaviour, showing how far it has been from the point expected to be reached, the process of judging whether the events or phenomena that happen or are developed are repetitive or progressive over time; are good-bad, adequate-inadequate, appropriate or inappropriate are examined under the theme of feedback-evaluation. The five themes that emerged as a result of the study should be taken into consideration as the main components of the university-school partnerships in order to better examine, understand, make sense of, develop and strengthen them. In the last part of the study, in line with these results, recommendations were made for both policy makers and practitioners as well as other researchers.