Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2009
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: BERİVAN GÖKÇENAY
Danışman: Sibel Özel
Özet:TÜRKİYE’DE TANINMASI VE TENFİZİ MÜMKÜN MAHKEME KARARLARI Doktora Tezi i Anahtar kelimeler: Mahkeme kararı, yabancı mahkeme kararı, tanıma, tenfiz, özel hukuk, kesinleşme, özel hukuk cezası, üç kat tazminat. Mahkeme kararları kural olarak kararı veren mahkemenin ülkesinde uygulanır. Uluslararası hukukta bir mahkeme kararının ülke sınırları dışında da aynı sonucu doğurmasına ilişkin bir zorunluluk yoktur. Ancak uluslararası zorunluluklar ve uluslararası ilişkilerin artması, yabancı mahkeme kararlarının, kendi ülkelerinde etkili olmasını zorunlu kılmıştır. Yabancı mahkeme kararlarının ülke dışında sonuç doğurması tanıma ve tenfiz yöntemi ile gerçekleşmektedir. Tanıma, mahkeme kararının kesin hüküm kuvvetinin verildiği yer dışında da etki göstermesi, tenfiz ise kararın icra edilebilir niteliğinin tanınması ve bunun tenfiz devletince gerçekleştirilmesidir. Yabancı mahkeme kararlarının tanınması ve tenfizi belirli şartlara tabi tutulur. Zira devletler, diğer devlet mahkemelerinden verilen kararların kendi ülkesinde sonuç doğurmasına doğrudan izin vermediği gibi her mahkeme kararının da etkili olmasını istemez. Türk hukukunda tanımaya ve tenfize elverişli kararların özel hukuka ilişkin yabancı bir mahkeme kararı olması gerekmektedir. Yabancı mahkeme kararının gerek verildiği makam gerek konusu gerekse niteliği açısından ele alınması önemlidir. Zira uluslararası uygulamada tanıma ve tenfize konu olabilen kararların sadece mahkemeler tarafından verilmediği bazı hukuk sistemlerinde adli veya idari makamların da özel hukuka ait kararlar verdikleri görülmektedir. Genel olarak, özel hukuka ait kararların tanınması ve tenfizi kabul edilmesine rağmen, cezai nitelikleri nedeniyle kamu hukuku kapsamında kalan özel hukuk cezası (punitive damages) ile ABD’nin RICO Kanunu’na göre verilen üç kat tazminatlara (treble damages) ilişkin kararların Türkiye’de sonuç doğurup doğurmayacağının tespiti de gerekli bulunmaktadır. Devletler genellikle, ülkesinde etki göstermesine müsaade ettiği kararın kesin olmasını aramakla birlikte uluslararası düzenin ihtiyaçları, devletleri bazı hallerde, “kesinleşme” şartını bertaraf etme ihtiyacında bırakmış ve geçici kararların da etkisini kabule zorlamıştır. Bu nedenle kesinleşme bakımından sorun yaratan kararlar da incelenmiştir. Berivan Gökçenay THE JUDGEMENTS CONVENIENT FOR RECOGNITION AND ENFORCEMENT IN TURKEY ABSTRACT Kewords: foreign judgement, recognition, enforcement, private law, final and conclusive, punitive damages, treble damages. As a rule judgements are applied within the state where the judgements have been taken. In international law there is no obligation for a judgement to have the same effect out of the frontiers of the state. However, international exigencies and increasing international relations oblige the states to recognize the effects of the foreign court decisions. Foreign court decisons have effects in other states through the methods of recognition and enforcement. When a final judgement takes effect in another state it is defined as recognition. Nonetheless enforcement could be defined as the recognition of the enforceability of a judgement and the application of the judgement by the recognizing state. Recognition and enforcement are subject to specific conditions. The states do not directly allow a foreign judgement to have results or do not prefer every foreign judgement to have effect in their countries. In Turkish Law, foreign judgements convenient for recognition and enforcement should be judgements subject to private law. It is important to analyze a foreign judgement with respect to the authority giving the judgement and also with respect to the subject and the character of the judgement. In international law, the judgements subject to recognition and enforcement have not taken only by the courts but also in some law systems juridical and executive authorities may take decisions subject to the private law. Although, in general, the recognition and enforcement of the judgements related to the private law have been accepted, it is also necessary to find out if judgements like punitive damages (which remain within the scope of public law due to their punitive character) and treble damages (which have given according to RICO law in USA) could have effect in Turkey. Though the states, in general, pursue a ‘final and conclusive’ judgement for recognition and enforcement, in some cases the exigiencies of the international order force the states to ignore the rule of ‘final and conclusive’ judgement and to accept the effect of provisional judgements. Therefore the judgements which are controversial for being ‘final and conclusive’ have also been examined in this thesis. Berivan Gökçenay