Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: HAMDİ ÖZDEMİR
Danışman: Müslimat Oya Ramazan
Özet:Erken çocukluk döneminde çocukların tercih ettikleri oyunlar ve oyuncaklar biyolojik ve çevresel nedenlerle cinsiyete göre farklılaşmaktadır. Bu nedenle çocukların oynadıkları oyun türleri ve etkileşime girdikleri oyuncak türleri de değişmektedir. Araştırmada erken çocukluk döneminde yer alan 4 – 8 yaş arası çocuklardan okul öncesi ve ilkokul 1. ve 2. sınıfa devam eden çocukların ve annelerinin oyun ve oyuncaklara ait cinsiyet kalıp yargılarının incelenmesi, yaşlara ve çocukların cinsiyetlerine göre karşılaştırılması ve öğretmenlerin bu konudaki görüşlerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma tarama modelinde ve nitel desende düzenlenmiş bir durum çalışmasıdır. Araştırmanın çalışma grubu İstanbul ili Anadolu yakasında devlete bağlı bir anaokulu ve bir ilkokula devam eden toplam 110 çocuk, bu çocukların anneleri ve sınıflarında görev yapan yedi öğretmenden oluşmuştur. Araştırma grubunu oluşturan çocuklar; 48 – 59, 60 – 71, 72 – 83, 84 – 96 aylık olmak üzere dört farklı yaş grubuna ayrılmış ve her gruptan 30’ar çocuk alınması ve gruplardaki kız ve erkeklerin de eşit sayıda olması planlanmıştır. Bu doğrultuda çalışma grubunda 4- 8 yaş aralığındaki her yaş grubunun ve her yaş grubundaki kız ve erkek çocukların eşit sayıda temsil edilmesi amaçlanmıştır. Veri toplamak için araştırmacı tarafından çocukların ve annelerinin oyuncaklara ilişkin cinsiyet kalıp yargılarını belirlemek amacıyla hazırlanan yapılandırılmış Çocuk Görüşme Formu ve Anne Anket Formu; öğretmenlerinin görüşlerini almak için Öğretmen Görüşme Formu kullanılmıştır. Görüşme formları çalışma grubunun oyun ve oyuncak tercihleri, oyun ve oyuncak tercihlerinin nedenleri, cinsiyetlere göre oyun ve oyuncaklara ait kalıp yargıları ve nedenlerini içeren sorulardan oluşmaktadır. Verileri toplamak için Anne Görüşme Anket Formları öğretmenler aracılığı ile annelere gönderilerek formu doldurmaları istenmiştir. Annelerden formu doldurarak çalışmaya katılmaya gönüllü annelerin çocukları ile görüşmeler yüz yüze yapılmıştır. Görüşme formlarından toplanan bilgiler içerik analizi ve betimsel analiz yöntemleri ile çözümlenmiştir. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre çocukların ve annelerinin oyun tercihlerinde erkekler için fiziksel aktivitelere dayalı oyunları, kızlar için dramatik oyunları tercih ettikleri; oyuncak tercihlerinde çoğunlukla kendi cinsiyetlerine uygun oyuncakları veya cinsiyetsiz oyuncakları tercih ettikleri görülmüştür. Oyun ve oyuncaklarda çocukların iv bir kısmının cinsiyet kalıp yargılarına sahip oldukları, annelerin ise çocuklara göre daha az cinsiyet kalıp yargılara sahip oldukları belirlenmiştir. Annelerin oyun ve oyuncaklarda daha çok gelişimsel nedenlere dikkat ettikleri, şiddet eğiliminden veya tehlikeden kaçındıkları görüşmüştür. Oyuncak tercihlerinin nedenlerine bakıldığında çocuklar sevdiği ve eğlenceli bulduğu oyuncakları tercih ettiklerini, anneler ise, çocuklarının sevmesi, gelişimine katkıda bulunması ve eğitici olması nedenlerini belirtmiştir. Başka oyuncakları tercih etmeme nedeni olarak çocuklar sevmediklerini ve cinsiyetlerine uygun olmadıklarını belirtmiştir. Anneler ise çocuklarının sevmemesi, onları şiddete yönlendirmesi ve gelişimlerine katkıda bulunmaması nedenlerini öne sürmüştür. Çocuklara ve annelere göre çocukların oynamalarına izin verilmeyen oyuncaklar olduğu görülmüştür. Çocukların oynamalarına izin verilmeyen oyuncaklara neden olarak oyuncakların çocuğu şiddete yöneltmesi, tehlikeli veya zararlı olması, gelişime olumsuz etkide bulunması ve pahalı olması nedenleri sıralanmıştır. Oyuncak silah, araba, top kız çocukları için; oyuncak silah, bebek, evcilik oyuncakları ve pelüş oyuncaklar erkek çocukları için anneler ve çocukları tarafından uygun görülmemiştir. Bu oyuncakların çocuklar için uygun görülmemesinin nedeni olarak anneler oyuncakların çocukları şiddete yönlendirmesini ve gelişimlerine katkıda bulunmamasını belirtirken, çocuklar cinsiyeti ve oyuncakların tehlikeli olmasını öne sürmüştür. Sonuç olarak çocuklar ve anneleri oyuncak tercihlerinde kendi cinsiyetlerine uygun görülen oyuncakları tercih etmeye eğilim göstermektedir. Ancak başka oyuncakları tercih etmeme nedenlerinde çocukların sahip olduğu cinsiyet kalıp yargıları öne çıkarken, annelerde ise oyuncakların neden olabileceği olumsuz etkiler ön plana çıkmaktadır. Buna göre anneler ve çocukların oyuncaklara ilişkin sahip olduğu cinsiyet kalıp yargılarında bir ilişki olmadığı söylenebilir. Erkek ve kız çocuklarına ait oyuncaklara bakıldığında yine çocukların oyuncakları cinsiyete göre ayırdıkları, annelerin ise cinsiyetten çok oyuncakların olumsuz etkilerine vurgu yaptıkları görülmüştür. -------------------- The plays and toys that children prefer in the early childhood period differ according to the gender because of the biological and environmental causes. As a result, the types of plays and toys which they interact can change. In this research, it is aimed to examine the gender stereotypes of the children who are in the early childhood period; between 4-8 years old and in the preschool or in the 1st and 2nd grades of the elementary school and their mothers attitude for gender stereotyped plays and toys, compare the attitudes according to the ages and genders of children and examine the thoughts of teachers on that topic. This research is a case study which is designed with the survey model and qualitative pattern. The study group of this research consists of 110 children who are students in a state preschool and elementary school in the Anatolian side of Istanbul, their mothers (n=110) and seven teachers’ of their classrooms. The children separated in to four different age groups which are 48-59, 60-71, 72-83 and 84-96 months old. In each group, 30 children were chosen and it is planned to have equal numbers of girls and boys for each groups. It is aimed to represent each gender-equal group which consist of the children between age 4-8. In order to collect data, structured Child Interview Form and Mother Interview Form are used which were prepared to identify the gender stereotypes of children and their mothers towards plays and toys; structured Teacher Interview Form is used to take opinions of the teachers by the researcher. These forms consist of questions about the study group’s choice of plays and toys, their stereotypes towards plays and toys in regard to their gender and the reasons behind their choices. Mother Interview Forms were sent to the mothers by the teachers and they were asked to fill the forms in order to get the data. Face to face interviewes done with the volunteeering mothers’ children. The data is analyzed via content analysis and descriptive methods. According to the findings, children and their mothers choose plays are based upon physical activities for boys and are based upon dramatic representations for girls; for toy preferences, it is seen that they mostly choose toys which are suitable for their genders or they choose gender-neutral toys. It is determined that some of the children have gender stereotypes for plays and toys whereas comparison to their children, mothers vi have fewer gender stereotypes. It is observed that these mothers pay more attention to child development, abstain from violence tendency and danger while choosing plays and toys for their children. Children and their mothers mostly choose toys which are suitable for their genders or they choose gender-neutral toys. When we look at the reasons why they choose these toys, we can see that children prefer the toys which they find amusing and entertaining; their mothers prefer toys which can be entertaining for their children, educational and contribute to their children’s development. The reason why they do not prefer other toys are either they do not like them or they do not find them suitable for their genders. Mothers reasons to not prefer toysa re children’s unwillingness to prefer, promoting violence, no contribution tp development. They do not allow the kids to play with some toys because in their opinion, mothers have the common idea that these toys have negative effects such as tendency of violence or they are dangerous and harmful, expensive and have little contribution for their development. Toy guns, toy cars and balls for girls; toy guns, baby dolls, play house toys and stuffed toys for boys do not seem appropriate by mothers and children. They assert the idea that these toys have tendency of violence, dangeorus and harmful effcts and do not have developmental benefits. As a result, mothers and children show tendency to the plays and toys which are suitable for their genders. Whereas, the children do not prefer the plays and toys as a result of their gender stereotypes. On the other hand, their mothers do not prefer some plays and toys which they think harmful or have a negative influence. Accordingly, there is no relation between gender stereotypes of mothers and children. Girls and boys prefer plays and toys which are suitable for their genders but their mothers put an emphasis on the plays and toys which do not have a negative influence rather than being suitable for their children’s genders.