Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Atatürk Eğitim Fakültesi, Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2017
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: ZEYNEP TAÇGIN
Asıl Danışman (Eş Danışmanlı Tezler İçin): Ahmet Arslan
Eş Danışman: Abdullah Düvenci
Özet:
Bu çalışmanın amacı, hemşirelik öğrencilerine ameliyat öncesi süreçlere ilişkin prosedür ve kavramların öğretilmesini sağlayarak, öğrenenlere bilişsel bilgi ve psikomotor beceri kazandırmak, bu amaç doğrultusunda öğretim tasarım modelleri kullanılarak bir sanal gerçeklik simülasyonunu tasarlamak, geliştirmek, ürün ve süreç değerlendirmesini yapmaktır. Bu kapsamda, doğal kullanıcı arayüzlü bir sanal gerçeklik simülasyon ortamı tasarlanıp geliştirilmiş ve istatistiksel verilerin elde edilmesinde kullanılmıştır. Bu çalışmada, söz konusu sanal gerçeklik ortamının öğrenme teori ve yaklaşımlarını göz önünde bulundurarak öğretim tasarımı yapılmış, öğretim tasarımı yapılan sanal ortam geliştirilmiş ve geliştirilen ortam öğrenenlere uygulanarak sanal gerçeklik simülasyonunun ürün ve süreç değerlendirmesi yapılmıştır. Ayrıca prosedürel bilgi öğretimi sağlayan sanal gerçeklik simülasyonlarının tasarımı için bir öğretim tasarımı model önerisi sunulmuştur. Deneyime dayalı öğretim tasarımı aşamaları doğrultusunda yapılandırılmış bu çalışma, nicel ve nitel yöntemlerin birlikte kullanıldığı karma desenli bir çalışmadır. Bu çalışma kapsamında sırasıyla; (1) eğitim ihtiyaç analizinin yapılması için konuya ilişkin literatür verileri analiz edilmiştir. (2) Hemşirelik öğrenim süreci ile ilgili bilgi toplamak ve var olan durumu ortaya koymak amacıyla 5 uzman hemşire ile yarı yapılandırılmış görüşme yapılmıştır. (3) Yarı yapılandırılmış görüşme ile elde edilen verilere içerik analizi uygulanmıştır. (4) İçerik analizleri yardımıyla simülasyon ortamının tasarım bileşenleri belirlenmiştir. (5) İhtiyaç analizi aşamasında elde edilen veriler kullanılarak simülasyon ortamında yer alması gereken bileşen, arayüz ve prosedürleri barındıran kapsamlı bir öğretim senaryosu tasarlanmıştır. (6) Senaryo tasarımı tamamlanan simülasyon ortam bileşenlerinin 3B tasarımları yapılmış ve sanal ortama entegre edilmiştir. (7) Tasarımı yapılan 3B objeler senaryolar dahilinde ve prosedürlere uygun kodlanarak simülasyon geliştirilmiştir. (8) Geliştirilen simülasyon konu ve alan uzmanlarından elde edilen ortam ve yazılım geribildirimleri doğrultusunda sürekli revize edilmiştir. (9) Elde edilen sanal gerçeklik simülasyonunun değerlendirilmesi sürecinde katılımcılara uygulanan "Simülasyon Etkililiği Ölçeği", ve "Tasarım özelliklerinin önemi ve varlığı anketi"nin güvenilirliği arttırmak amacıyla Cohen's Kappa ve Fleiss Kappa katsayıları hesaplanmıştır. İlgili katsayıların hesaplanmasında 2 konu uzmanı ve 3 öğretim tasarımcısına uygulama yaptırılmıştır. (10) Nihai hali verilen simülasyon nitel örnekleme yöntemlerinden kolay ulaşılabilir örnekleme yöntemi ile belirlenen gönüllü on dört öğrenciye uygulanmıştır. Her katılımcı her hafta bir defa olmak üzere toplamda dört tekrarlı uygulama yapmıştır. (11) Uygulanma sonucunda "Simülasyon Etkililiği Ölçeği", "Tasarım özelliklerinin önemi ve varlığı anketi", "Öğrenme tatmin-öz yeterlilik anketi", "bilgi sınavı", "gözlem formu" ve "yarı yapılandırılmış görüşme" yardımıyla uygulama verileri toplanarak ürün ve süreç değerlendirmeleri yapılmıştır. (12) Uygulamalardan elde edilen nicel verilerin analiz edilmesi için frekans/yüzde değerleri sunulmuş, ayrıca Friedman ve Wilcoxon analizleri kullanılmıştır. Nitel veriler için ise içerik analizi uygulanmış ve kategorilendirilerek alt temalarına ayrılan veriler frekans, yüzde değerleri ve katılımcı yorumları eşliğinde sunulmuştur. (13) Analiz edilen veriler uygun biçimlerde sunulmuş ve yorumlanmıştır. (14) Bulgu ve yorumlar sonrasında gelecek çalışmalar için öğretim tasarımcılarına, konu uzmanlarına, yazılım geliştiricilerine, ürün geliştiricilerine ve eğitim kurumlarına yönelik öneriler geliştirilmiştir. (15) Tüm bu süreçler ve sonuçlardan hareketle, prosedürel bilgilerin öğretimi için bir öğretim tasarımı model önerisi sunulmuştur. Çalışmadan elde edilen bulgular, katılımcıların simülasyon etkililiği değerlendirme puanlarının ilk uygulamadan itibaren (86/95) yüksek olduğu göstermektedir. Gerçekleştirilen toplam dört adet tekrarlı uygulamalar arasında yapılan istatistiksel testler, anlamlı farklılığın, birinci ile dördüncü uygulamalar ve üçüncü ile dördüncü uygulamalar arasında ve her ikisinde de dördüncü uygulama lehine olduğunu göstermektedir. Tasarım özelliklerin değerlendirme puanları incelendiğinde, ilk uygulamadan itibaren (95,71/100) tasarım özelliklerinin beğenildiği ve tekrarlı uygulamalar için beğenilme puanının arttığı görülmektedir. Ancak tekrarlı uygulamalar arasında anlamlı bir farklılık bulunmamıştır. Benzer olarak, katılımcıların öğrenme tatmin ve öz yeterlilik düzeyleri de ilk uygulamada (55,86/60) yüksek çıkmış ve tekrarlı uygulamalarda puanda artış görülmesine rağmen tekrarlı uygulamalar arasında anlamlı bir farklılık tespit edilmemiştir. Bilgi değerlendirme sınav sonuçları, katılımcıların beşinin %100 başarı elde ettiklerini ve onunun başarı puanının 70'in üzerinde olduğunu göstermektedir. Gözlem formundan elde edilen bulgular, katılımcıların ilk uygulamadaki hevesli ve heyecanlı tepkilerinin (f=10), tekrarlı uygulamalarda azalarak yerini rahat (f=7) ve özgüvenli (f=4) tepkilere bıraktığını göstermektedir. Tutumları ise ilk uygulamalarda meraklı (f=6) iken, ilerleyen uygulamalarda azalarak sistemli ve görev odaklı (f=8) bir hal almıştır. Uygulama esnasındaki katılımcı davranışları, ilk uygulamada ne yapacağını bilmeyen (f=4) şeklinde iken ilerleyen uygulamalarda meraklı ve araştırmacı (f=8) öğrenenler haline geldiklerini göstermektedir. Ek olarak gözlem formundan elde edilen bulgular, katılımcıların simülasyon uygulaması sırasında ilgili teknolojiyi kullanmak ve adapte olmak konusunda çeşitli güçlüklerle karşılaştıklarını (f=17) fakat bu güçlüklerin tekrarlı uygulamalarda hızla azaldığını (f=6) göstermektedir. Bu çalışma kapsamında elde edilen bulgular, tasarlanan ve geliştirilen sanal gerçeklik simülasyonunun ürün olarak etkili bir araç olduğunu ortaya koymaktadır. Öyle ki geliştirilen öğretim ortamı, tüm tekrarlı uygulamalar için katılımcılar tarafından etkili ve tasarım özellikleri bakımından uygun olarak değerlendirilmiştir. Tekrarlı uygulamalar arasındaki tek anlamlı farklılık, Simülasyon Etkililiği Ölçeğinin güven alt boyutundan kaynaklanmaktadır. Bu durum, katılımcıların kendilerini simülasyon ile öğrenirken daha güvende ve rahat hissettiklerini göstermektedir. Öğrenme süreçleri kapsamında değerlendirildiğinde, tekrarlı uygulamalar sırasındaki katılımcıların tepki, tutum ve davranışları da bu bulguyu desteklemektedir. Ayrıca, öğrenenlerin prosedürel ve uygulamaya dönük bilgileri edinmeleri için doğal kullanıcı arayüzü destekli sanal gerçeklik simülasyonuna ihtiyaçları olduğu ve bu tekniğin etkili bir öğretim ortamı sunduğu görülmektedir. Ancak, öğrenenlerin ilgili teknolojiye aşina olmamaları, öğretimin sürekliliğini gerektirmektedir. Katılımcıların performansı incelendiğinde, ilgili teknolojiye hızla adapte olarak öğrenebildiklerini ortaya koymaktadır. Çalışmadan elde edilen veriler öğrenenlerin ilgisini çeken ve öğrenenleri öğrenme ortamı ile vakit geçirmeye teşvik eden sanal gerçeklik öğretim ortamları tasarlanması gerektiğini, ancak bu süreçte öğretim tasarımı yapmak için var olan modellerde eksiklikler bulunduğunu göstermektedir. Bu çalışmada ayrıca, prosedürel bilgilerin öğretimi için bir öğretim tasarımı model önerisi sunulmuştur.