Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Türk Dili Ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: ESMA BARALI ÇİÇEKLER
Danışman: Özlem Deniz Yılmaz
Özet:Sözlü kültürün en önemli taşıyıcıları olan atasözleri ve deyimler, kendilerini meydana getiren milletlerin dilsel kodlarını, kültürlerini, yaşayış tarzlarını, örf ve ananelerini en iyi şekilde yansıtan dilsel unsurlardır. Atasözleri, hayatta karşılaşılan pek çok konu üzerine ataların, tecrübe süzgecinden geçirilmiş bilgi birikimini, kısa ve öz olarak yol göstermesi niyetiyle nesillerce aktardığı kalıplaşmış ifadelerdir. Deyimler ise genellikle gerçek anlamının dışında, mecazi bir anlatımla dikkati çeken kalıplaşmış yapılardır. Bu teze konu olan atasözü ve deyimlerin bulunduğu iki defterin derleyicisi L. Warner, 1619-1665 yılları arasında yaşamış Alman asıllı Hollandalı bir oryantalist ve yazma eser koleksiyoneridir. 1644 yılında İstanbul’a gelip 1665 yılına kadar İstanbul’da yaşamış, birçok yazma eser toplamıştır. 1665 yılında İstanbul’da vefat ettikten sonra vasiyeti üzerine bütün koleksiyonu Leiden Üniversitesi’ne nakledilmiştir. Leiden Üniversitesi’nde Cod.Or. 1119 ve Cod.Or. 383 numaralarla kayıtlı Levinus Warner’a ait iki ayrı defterde bulunan Türkçe atasözleri ve deyimler bu tezin özünü oluşturmaktadır. Bu defterlerin içerisinde atasözleri ve deyimlerin yanında kalıp sözler, beyitler ve atasözleri ve deyimlere kaynaklık oluşturan Arapça, Farsça ibarelerle bazı ayet ve hadisler de yer almaktadır. Bu tezde defterlerdeki atasözleri ve deyimler Latin harflerine aktarıldıktan sonra Türk Dil Kurumu’nun Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü ile Ömer Asım Aksoy’un Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü’nden hareketle derlemede yer alan atasözleri ve deyimlerin Türkiye Türkçesindeki karşılıkları tespit edilmiştir. Bunların dışında kalanlar ise Türkiye Türkçesine aktarılmamıştır. Fakat atasözü, deyim, kalıp söz gibi dil birliklerinden hangisine ait oldukları literatür tanımları esas alınarak tespit edilip karşılarına yazılmıştır. Ayrıca çalışmada defterlerde yer alan unsurların kısa bir dil incelemesi yapılmıştır. Proverbs and idioms, which are the most important carriers of oral culture, are linguistic elements that best reflect the linguistic codes, cultures, lifestyles, customs and traditions of the nations that make them. Proverbs are stereotyped expressions which are passed down fby the ancestors for the purpose of giving short and concise guidance, advice and ideas on many subjects encountered in life. As for idioms are generally static structures with a metaphorical expression. L. Warner, who lived between the years of 1619-1665, is a Dutch-born German orientalist and a collector of manuscripts. He came to Istanbul in 1644 and lived in Istanbul until 1665 to his death. As long as he lived in Istanbul, he bought many writings, collected anecdotes about Ottoman culture and many proverbs and idioms which are the subject of this thesis. After he died in 1655 in Istanbul his collection was transfered to Leiden University upon his will. The core of this thesis consist of the collection of proverbs and idioms in two notebooks belong to L. warner which are registered to Leiden University with the codes Cod.Or.1119 ve Cod.Or. 383. In addition to proverbs and idioms, these notebooks include Arabic, Persian phrases and some verses by Ottoman poets with hadiths and quranic verses, which constitute resources to the proverbs and idioms. First of all every lingustic element tranferred into Latin alphabet. After that Dictionary of Proverbs and Idioms by Turkish Language Institution and Omer Asım Aksoy’s Dictionary of Proverbs and Idioms were examined to find the Moderns Turkish acceptions of the proverbs and idioms. Hereat some of them survived completely, some of the with a number of changes in Modern Turkish. So these acceptions were shown in the thesis. On contrary rest of them were not in use in Modern Turkish. So these ones are classified with their lingusitics categories having regard to the body of literature. Except this a linguistic examination of the elements in the notebooks is made.