Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2013
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Şafak Gelgeç
Danışman: GÜLŞEN SEYHAN ALIŞIK
Özet:Bu çalışma Mīrzā ǾAlī-naķī-i Merāġī’nin Güney Azerbaycan sahasında Azerbaycan Türkçesi ile yazdığı Emŝāl ü Naśāyiĥ-i Türkī adlı eserini konu almaktadır. Çalışma, Güney Azerbaycan’ın kısa bir coğrafî, tarihî ve dil/kimlik tanıtımı ile esere ait genel bilgilerin sunulmasından sonra sırasıyla inceleme, çeviri yazılı metin, sözlüklü dizin ve yazmanın tıpkıbasımından oluşmaktadır. Dil incelemesi bölümünde özellikle ünlüler ve ünsüzler başlıkları altında Çağdaş Azerbaycan Türkçesi fonetiği gilerek sadece Türkçe sözcüklerin değişimleri değil aynı zamanda ödünç sözcüklerin değişimi de incelenmiştir. Bu incelemeler Türkçe sözcükler için yeri geldikçe Eski Türkçe, Türkiye Türkçesi ile mukayeseli; ödünç sözcüklerde ise kaynak dil ve aslî şekiller göstermek suretiyle oluşturulmuştur. Metin bölümünde yazmanın çeviri yazıya aktarımı yapılmıştır. Metin, yazmada olduğu sırayla satır numaraları belirtilerek, noktalama işlemi yapılarak aktarılmıştır. Eksik olduğu düşünülen kısımlar [ ] içinde, derkenarda yazılan kısımlar satır numarasına d harfi eklenerek verilmiş, yazım hataları dipnotta belirtilerek düzeltilmiştir. Sözlüklü dizin bölümünde sözcüklerin hangi dile ait olduğu, türü, aslî şekline göre varsa metin içinde uğradığı harf ve ses değişikliği gösterilmiş, metin içinde kullanıldığı anlamlarıyla anlamlandırılmıştır. Metinde ses değişikliği sebebiyle ikili kullanıma sahip sözcükler → işareti ile birbirine yönlendirilmiştir. Harf yazım hatası olan sözcükler metne sadık kalınarak doğru ve yanlış olmak üzere iki ayrı madde başı hâlinde verilmiş ve → işareti ile birbirine yönlendirilmiştir. Özellikle fiiller metin içinde kullanılan gerçek, yan ve mecaz anlamlarına göre tek tek tasnif edilmiştir. Kalıplaşmış yapılar yine metin içindeki anlamlarına göre birlikte alınmıştır. Tıpkıbasım bölümünde yazmanın tıpkıbasımı eklenmiş ve çalışma sonlandırılmıştır. ABSTRACT This study about Mīrzā ǾAlī-naķi-i Marāġī’s work called Emŝāl ü Naśāyiĥ-i Türkī which was written in Azerbaijan Turkish belongs to South Azerbaijan area. After presenting the general information about the work with a short geographical, historical and language/identity introduction of the area of the work, South Azerbaijan, our study consisted review, full transcription text, lexicographical directory and the exact copy of writing, respectively. In the language review part, especially under the consonants and vowels headings, by not only the change of the Turkish words but also the change of the borrowed words wereexamined by paying attention to the phonetics of today’s Modern Azerbaijan Turkish. These examinations, when necessary, were created by comparing it with Old Turkish and Turkey Turkish and in the occasions of borrowed words, the source language and the original figures were provided. In the text part the transfer of writing to transcription was made. As in the script writing it was transferred by giving line numbers respectively and by doing the punctuation. The missing parts we think were given in [ ] and the written parts in the postscript by adding “d” to the number of line and spelling errors were corrected by specifying them in footnote. In the index part including a dictionary, the words were named according to which language they belong to, their types, their original figures and by showing the change of letter and sound they have had, if there is any. The words which have bilateral usage due to change of sound were directed to each other with → sign. Staying with script, the words with the spelling errors were provided with two separate entries; right and wrong and were directed to each other with → sign. Especially for Turkish verbs the real, figurative meanings and connotations used in the text were provided by sorting out one by one. Stereotyped structures were dealt with together again according to their meanings in the text. In the facsimile part the facsimile of writing was added and the study was brought to an end.