Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2013
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Onur İnan Sönmez
Danışman: AYDAN AYDIN
Özet:Bu araştırmanın amacı, 7-12 yaş zihinsel engelli çocukların annelerinin tutumları ile çocukların sosyal becerileri arasında bir ilişki olup olmadığını incelenmek, annelerin tutumları ve çocukların sosyal becerileri çeşitli değişkenler açısından farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemektir. Tarama modeline uygun olarak düzenlenen araştırmada aşağıdaki sorulara cevap aranmıştır. 1. Zihinsel engelli çocukların sosyal beceri düzeyleri, problem davranış düzeyleri ve akademik yeterlilikleri; Çocuğun yaşına, Çocuğun cinsiyetine, Çocuğun doğum sırasına, Annenin yaşına, Annenin Eğitim düzeyine, Annenin Mesleğine, Annenin çocuğu ile istediği kadar ilgilenmesine göre farklılaşmakta mıdır? 2. Zihinsel engelli çocukların sosyal becerileri ile; problem davranışları arasında, akademik yeterlilikleri arasında anlamlı bir ilişki var mıdır? 3. Annelerin çocuk yetiştirme tutumları; çocuğun yaşına, çocuğun cinsiyetine, çocuğun doğum sırasına, annenin yaşına, annenin eğitim düzeyine, annenin mesleğine, annenin çocuğu ile istediği kadar ilgilenmesine göre farklılaşmakta mıdır? 4. Annelerin çocuk yetiştirme tutumları ile zihinsel engelli çocuğun; sosyal becerileri, problem davranışları, akademik yeterlilikleri arasında anlamlı bir ilişki var mıdır? Araştırmanın örneklemini, 2010-2011 eğitim- öğretim yılında, İstanbul İli Kadıköy, Üsküdar, Bayrampaşa, Güngören, Bakırköy, Küçükçekmece ve Esenyurt ilçelerine bağlı resmi okulların özel eğitim ve kaynaştırma uygulaması yapılan sınıflarda eğitimine devam eden 7-12 yaş arası zihin engelli çocuklar ve anneleri oluşturmaktadır. Araştırmaya, kaynaştırma eğitimine devam eden 58 ve özel eğitim sınıflarında eğitime devam eden 96 zihin engelli çocuk ve 154 zihin engelli çocuk annesinden oluşmak üzere toplam 308 kişi katılmıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak Gresham ve Elliot (1990) tarafından geliştirilen ve Sucuoğlu ve Özokçu (2005) tarafından türkçe’ye uyarlanan Sosyal Becerileri Dereceleme Sistemi (SBDS), Schaefer ve Bell (1958) tarafından geliştirilen ve Le Compte ve Özer (1978) tarafından türkçeye uyarlanan Aile Hayatı ve Çocuk Yetiştirme Tutum Ölçeği (PARI) ile araştırmacı tarafından hazırlanan Aile Bilgi Formu kullanılmıştır. Araştırma sonucunda; Zihin engelli çocukların sosyal beceri düzeyi ile yaş değişkeni arasındaki farklılık anlamlı bulunmuştur. Elde edilen sonuçlarda, 12 yaş grubunda olan çocukların sosyal becerilerinin 11 yaş grubunda olan çocukların sosyal becerilerinden anlamlı derecede yüksek olduğu bulunmuştur. Diğer yaş grupları arasında ise anlamlı bir farklılık bulunmamıştır. Annenin yaşı ile çocuğun sosyal becerileri arasında anlamlı ilişki bulunmuştur. Sonuçlar incelendiğine 20-29 yaş grubu ile 40-49 yaş grubu arasında, 40-49 yaş grubundaki annelerin çocuklarının sosyal becerilerinin daha yüksek, 20-29 yaş grubu ile 50 ve üstü yaş grubu arasında 50 ve üstü yaş grubunda olan annelerin çocuklarının sosyal becerilerinin daha yüksek olduğu görülmektedir. Zihin engelli çocukların sosyal beceri düzeyi ile cinsiyet değişkeni, doğum sırası değişkeni, annenin öğrenim durumu, annenin mesleği, çocukla istediği kadar ilgilenip ilgilenememesi arasında anlamlı farklılık bulunmamıştır. Zihin engelli çocukların problem davranış düzeyleri ile çocuğun; yaşı, cinsiyeti, doğum sırası ve annenin; yaşı, eğitim düzeyi, mesleği, çocukla istediği kadar ilgilenip ilgilenememesi değişkenleri arasında anlamlı farklılık bulunmamıştır. Zihin engelli çocukların akademik yeterlilik düzeyi ile yaş değişkeni arasındaki farklılık anlamlı bulunmuştur. Elde edilen sonuçlarda, 12 yaş grubunda olan çocukların 8 yaş grubundaki çocuklara göre akademik yeterliliğinin daha yüksek olduğu, 10 yaş grubunda olan çocukların 8 yaş grubundaki çocuklara göre, akademik yeterliliğinin daha yüksek olduğu bulunmuştur. Diğer yaş grupları arasında ise anlamlı bir farklılık bulunmamıştır. Zihin engelli çocukların akademik düzeyleri ile çocuğun; cinsiyeti, doğum sırası ve annenin; yaşı, eğitim düzeyi, mesleği, Çocukla istediği kadar İlgilenip İlgilenememesi değişkenleri arasında anlamlı farklılık bulunmamıştır. Zihin engelli çocukların sosyal beceri düzeyleri ile problem davranış düzeyleri arasında negatif yönlü yüksek düzeyde anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Sosyal beceri düzeyleri ve akademik yeterlilik düzeyleri arasında ise pozitif yönde yüksek düzeyde anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Annenin Ev Kadınlığını Reddi alt boyutu puanları ile cinsiyet değişkeni arasındaki farklılık anlamlı bulunmuştur. Sonuçlar incelendiğinde erkek çocuğa sahip annelerin kız çocuğa sahip annelere göre ev kadınlığı reddi oranın daha yüksek olduğu görülmektedir. Çocuğun cinsiyetine göre Annelerin aşırı koruyuculuk, demokratiklik ve eşitlik, baskı ve disiplin alt boyut puan ortalamalarında anlamlı fark olmadığı belirlenmiştir. Çocuğun doğum sırası, çocuğun yaşı ve Annenin yaşı değişkenine göre PARI tutum ölçeğinin alt boyutları puanlarında anlamlı fark olmadığı belirlenmiştir. Aşırı Koruyucu Annelik alt boyutu puanları ile Annenin Öğrenim Düzeyi değişkeni arasındaki farklılık anlamlı bulunmuştur. Bulgulara göre okuryazar olmayan annelerin lise mezunu ve üniversite - üstü eğitim almış annelere göre aşırı korumacı tutum sergilediği görülmektedir. İlköğretim mezunu olan annelerin lise mezunu olan ve üniversite - üstü mezunu olan annelere göre aşırı korumacı tutum sergilediği görülmektedir. Baskı ve disiplin alt boyutu puanları ile Annenin Öğrenim Düzeyi değişkeni arasındaki farklılık anlamlı bulunmuştur. Okuryazar olmayan annelerin lise mezunu ve üniversite - üstü eğitim almış annelere göre baskı ve disiplin sergilediği görülmektedir. İlköğretim mezunu olan annelerin lise mezunu olan ve üniversite - üstü mezunu olan annelere göre baskı ve disiplin sergilediği görülmektedir. Demokratiklik ve eşitlik, Ev Kadınlığını Reddi boyutu, puanları ile Annenin Öğrenim Düzeyi değişkeni arasında anlamlı farklılık bulunmamıştır. Aşırı Koruyucu Annelik alt boyutu puanları ile Annenin mesleği değişkeni arasındaki farklılık anlamlı bulunmuştur. Sonuçlar incelendiğinde ev hanımı olan annelerin, memur olan annelere göre aşırı korumacı tutum sergilediği görülmektedir. Baskı ve disiplin alt boyutu puanları ile Annenin mesleği değişkeni arasındaki farklılık anlamlı bulunmuştur. Ev hanımı olan annelerin, memur olan annelere göre baskı ve disiplin sergilediği görülmektedir. Annenin mesleği ile demokratiklik ve eşitlik, Karı-koca geçimsizliği ve Annenin Ev Kadınlığını Reddi boyutları puanları arasında anlamlı farklılık bulunmamıştır. Aşırı Koruyucu Annelik alt boyutu puanları ile çocukla ilgilenme değişkeni arasındaki farklılık anlamlı bulunmuştur. Sonuçlar incelendiğinde çocuğuyla yeterince ilgilendiğini belirten annelerin, çocuğuyla yeterince ilgilenemediğini belirten annelere göre aşırı koruyucu tutum sergilediği görülmektedir. Demokratiklik ve eşitlik, annenin ev kadınlığını reddi, baskı ve disiplin ve aile içi çatışma boyutu puanları ile Çocukla yeterince ilgilenip ilgilenmeme değişkeni arasında anlamlı farklılık bulunmamıştır. Örneklem grubunu oluşturan bireylerin PARI alt boyutları ile Sosyal Beceri Ölçeği puanları arasında demokratiklik ve eşitlik alt boyutu ile Sosyal Beceri Ölçeği puanları arasındaki ilişki pozitif yönde anlamlı bulunmuştur. Diğer alt boyut puanları arasındaki ilişkiler ise anlamlı bulunmamıştır. Demokratik tutum sergileyen annelerin çocuklarının diğer tutumları sergileyen annelerin çocuklarına göre sosyal becerilerinin daha yüksek olduğu görülmüştür. Örneklem grubunu oluşturan bireylerin PARI alt boyutları ile Problem Davranışlar Ölçeği puanları arasında demokratiklik ve eşitlik alt boyutu ile Problem Davranışlar Ölçeği puanları arasındaki ilişki negatif yönde anlamlı bulunmuştur. Diğer puanlar arasındaki ilişkiler ise anlamlı bulunmamıştır. PARI'nin demokratiklik ve eşitlik alt boyutundan düşük puan alan annelerin çocuklarının, diğer tutumları sergileyen annelerin çocuklarına göre; problem davranış ölçeğinden aldıkları puanların daha yüksek olduğu görülmektedir. Örneklem grubunu oluşturan bireylerin PARI alt boyutları ile Akademik Ölçeği puanları arasında ilişki anlamlı bulunmamıştır. Anahtar kelimeler: Zihin engelli çocuk, aile tutumu, sosyal beceri. ABSTRACT The aim of this research was to examine if there was a relationship between 7-12-year-old disabled children’s mothers’ attitude and children’s social skills and to find out whether the mothers’ attitudes and children’s social skills underwent a change in terms of variants or not. In this research, organized according to screening model, answers for the following questions were sought. 1. The social skill levels, problem behaviour rank and academic competence of mentally retarded children; are they undergo a change according to child’s age, child’s sex, child’s birth process, mother’s age, mother’s education level, mother’s job, mother’s taking care of her child as much as she wants? 2. Is there a meaningful relationship among mentally retarded children’s social skills, problem behaviours and their academic competence? 3. Are mother’s parenting attitudes undergo a change according to child’s age, child’s sex, child’s birth process, mother’s age, mother’s education level, mother’s job, mother’s taking care of her child as much as she wants? 4. Is there a meaningful relationship among mother’s parenting attitudes and children’s social skills, problem behaviours and their academic competence? The sampling of the study is composed of 7-12-year-old mentally retarded children who received education in 2010-2011 education year in special classes or classes with integration facilities of official schools which are bound to Kadıköy, Üsküdar, Bayrampaşa, Güngören, Bakırköy, Küçükçekmece and Esenyurt districts of İstanbul and the sampling of the study also includes their mothers. 308 people has taken part in the research, this number consists of mentally retarded children 58 of whom are receiving integrated education and 96 receiving education in special classes and mothers of those 154 children. In this research Social Skills Rating System (SSRS), developed by Gresham ve Elliot (1990) and adapted to Turkish by Sucuoğlu and Özokçu (2005), Parental Attitude Research Instrument, developed by Schaefer and Bell (1958) and adapted to Turkish by Le Compte and Özer (1978), and Family Inquiry Form, prepared by the researcher, were used as a data collecting tools. As a result of the research; a meaningful relationship between the social skills of mentally retarded children and age variant is found. In the output data it’s been found out that the social skills of 12-year-old children are significantly better than social skills of 11-year-old children. There hasn’t been found a meaningful relationship among other age groups. A meaningful relationship between the mother’s age and social skills has been found. When the results are examined it can be seen that between the 20-29-year-olds and 40-49 year-olds the children of 40-49 year-olds have better social skills and between the 20-29-year-olds and above 50 year-olds the children of above 50 year-olds have better social skills. There cannot be found any meaningful relationship between the mentally retarded children’s social skills and child’s age, child’s sex, child’s birth process, mother’s; age, education level, job or mother’s taking care of her child as much as she wants variants. There cannot be found any meaningful relationship between the mentally retarded children’s problem behaviour level and child’s age, child’s sex, child’s birth process, mother’s; age, education level, job or mother’s taking care of her child as much as she wants variants. The relationship between the academic competence of mentally retarded children and age variant has been found to be meaningful. The results have pointed out that 12-year-old children’s academic competence is higher than 8-year-old children’s academic competence accordingly 10-year-old children’s academic competence is higher than 8-year-old children’s academic competence. No meaningful relationship is detected among other age groups. There cannot be found any meaningful relationship between the mentally retarded children’s academic competence and child’s age, child’s sex, child’s birth process, mother’s; age, education level, job or mother’s taking care of her child as much as she wants variants. There has been found a significantly meaningful negative relationship between social skill levels and problem behaviour level of mentally retarded children. There also be found a significantly meaningful positive relationship between social skill levels and academic competence level of mentally retarded children. The discrepancy between Mother’s denial of being a housewife sub dimension rate and sex variant has been found to be meaningful. When the results are examined it is seen that mothers with daughters have a higher denial of being a housewife rate than mothers with sons. It has been found out that there isn’t a meaningful difference between the children’s sex and mother’s rate of sub dimensions as being over protective, democratic and egalitarian, and strict-disciplined. It is set that there isn’t a meaningful difference in PARI attitudes scale sub dimension rates according to child’s birth process, child age and mother age variants. The discrepancy between over protective motherhood, mother’s education level variant has been found to be meaningful. According to the findings illiterate mothers are tend to be over protective when compared with the mothers graduated from high school, college or received a master’s degree. The mothers graduated from primary school are over protective than mothers graduated from high school, college or received a master’s degree. The difference between strict-disciplined sub dimension rate and mother’s education level variant has been found to be meaningful. Illiterate mothers are found out to act more strict-disciplined than mothers graduated from high school, college or received a master’s degree. The mothers graduated from primary school are acting act more strict-disciplined than mothers graduated from high school, college or received a master’s degree. The difference among the democratic and egalitarian rates, denial of being a housewife dimension rates and mother’s education level isn’t found to be meaningful. The difference between the over protective motherhood and mother’s education found to be meaningful. When the results are examined it is seen that housewife mothers tend to be more over protective than civil servant mothers. The difference between the strict-disciplined sub dimension rate and mother’s education found to be meaningful. It’s understood that housewife mothers are more strict-disciplined than civil servant mothers. The difference among the democratic and egalitarian rates, husband-wife incompatibility and denial of being a housewife dimension rates and mother’s education level isn’t found to be meaningful. The difference between the over protective motherhood dimension rates and child-care variant has been found to be meaningful. When the results are examined it is seen that the mothers who claimed that they efficiently care about their children are more over protective than the mothers who claimed that they cannot efficiently care about their children. The difference among the democratic and egalitarian rates, denial of being a housewife, strict-disciplined and household conflict dimension rates and child-care variant isn’t found to be meaningful. There has been found significantly meaningful positive relationships between the PARI sub dimensions of people, forming the sampling group, and Social Skills Scale rates and between the democratic and egalitarian sub dimensions and Social Skills Scale rates. No meaningful relationship is detected among sub dimension rates. It has been found out that children of mothers with democratic attitudes have higher social skills than that children of mothers with other attitudes. There has been found significantly meaningful negative relationships between the PARI sub dimensions of people forming the sampling group, and Social Skills Scale rates and between the democratic and egalitarian sub dimensions and Problem Behaviour Scale rates. No meaningful relationship is detected among other sub dimension rates. It has been found out that children of mothers with lower rates of democratic and egalitarian sub dimensions get higher rates from the problem behaviour scale than children of mothers with other attitudes. The relation between the PARI sub dimensions of people forming the sampling group and the Academic Scale hasn’t been found meaningful. Key words: Child with mental retardation, parental attitudes, social skill.