İkiz annelerinde süreç modeline dayalı duygu düzenleme grup çalışmasının etkililiği


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Atatürk Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Bölümü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2016

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: KAMİLE GAMZE YAMAN

Eş Danışman: HALİL EKŞİ, AZİZE NİLGÜN CANEL

Özet:

İKİZ ANNELERİNDE SÜREÇ MODELİNE DAYALI DUYGU DÜZENLEME GRUP ÇALIŞMASININ ETKİLİLİĞİ Bu araştırmanın amacı, ikiz annelerine yönelik bir duygu düzenleme stratejileri grup programı geliştirilmesidir. Bu amaçla ikiz çocuğu olan annelerin duygu düzenleme stratejilerinin etkili kullanımına dair bir beceri geliştirme grubu hazırlanmış ve etkililiği sınanmıştır. Uygulanan grup çalışmasının, çoklu doğum yapmış annelerin duygu düzenleme düzeylerini ne yönde etkilediğini belirlemek amacıyla, “yarı deneysel model” kullanılmıştır. Araştırma grubu, İstanbul’da ikamet eden, araştırmaya gönüllü olarak katılmayı kabul eden 8 ikiz annesi bireyden oluşmaktadır. Grubun ortak amaçlılığını destekleyebilmek amacıyla, annelerin bebeklik sonrası en çok sorun yaşadıkları ve çocukların annelerden öğrendiklerini uygulamaya koydukları kritik dönem olarak belirtilen 2-6 yaş arası ikizlere sahip anneler seçilmiştir. Grup çalışmasının etkililiğini belirlemede yardımcı olması amacıyla, öncelikle araştırmacı tarafından annelerin duygu düzenleme stratejileri kullanımı ölçmeye yönelik olarak İlk Çocukluk Çağı Anne Duygu Düzenleme Ölçeği ve manevi başa çıkma becerileri kullanımını ölçmeye yönelik Çocuk Yetiştirme Anne Manevi Başa Çıkma Ölçeği tasarlanmıştır. Grup çalışması başlamadan önce, çalışma bittikten hemen sonra ve çalışma bittikten 2 ay sonra İlk Çocukluk Çağı Anne Duygu Düzenleme Ölçeği, Çocuk Yetiştirmede Anne Manevi Başa Çıkma Ölçeği, Bilişsel Duygu Düzenleme Ölçeği ve Evlilik Doyum Ölçeği ve demografik değişkenleri içeren anket formu verilmiştir. Buna ek olarak gruplar bittikten iki ay sonra veri çeşitlemesi yöntemi olarak grubun annelerde meydana getirdiği değişime yönelik görüşmeler yapılmıştır. İkiz annelerine 8 hafta süresince, haftada bir gün bir buçuk, iki saat süren oturumlarla, duygu düzenleme stratejilerinin kullanımı destekleyici uygulamalar yapılmıştır. Uygulama ve verilerin toplanması aşamasından sonra, elde edilen verilerin istatistiksel çözümlemeleri yapılmıştır. Grubun öntest ve sontest, öntest ve izleme çalışması verilerinin karşılaştırılması amacıyla, Wilcoxon İşaretlenmiş Mertebeler Testi uygulanmıştır. Böylece denenceler doğrultusunda uygulama öncesi ve sonrasında farklılık olup olmadığı tespit edilmiştir. Yapılan istatistiksel analizler sonrasında uygulamaya ilişkin bulgular şu şekilde lenebilir: 1. Araştırmacı tarafından geliştirilen “ikiz annelerinde duygu düzenleme stratejilerinin kullanımını artırmaya yönelik grup çalışması” ile ikiz annelerinin sağlıklı stratejileri kullanımları gelişmektedir. 2. Annelerin duygularını düzenlerken “durum seçimi-müdahale” stratejisi kullanımlarında önteste kıyasla oturumlar bittikten 2 ay sonraki ölçümde artış olmuştur ancak bu artış istatistiksel olarak manidar bulunmamıştır. 3. Annelerin duygularını düzenlerken “dikkati yönlendirme” stratejisi kullanımlarında önteste kıyasla oturumlar bittikten 2 ay sonraki ölçümde artış olmuştur ancak bu artış istatistiksel olarak manidar bulunmamıştır. 4. Annelerin duygularını düzenlerken “tepki düzenleme- fizyolojik, davranışsal ve bastırma” stratejisinin kullanımında önteste kıyasla oturumlar bittikten 2 ay sonraki ölçümündeki azalma manidar bulunmuştur.1. Araştırmacı tarafından geliştirilen “ikiz annelerinde duygu düzenleme stratejilerinin kullanımını artırmaya yönelik grup çalışması” ile bilişsel duygu düzenlemenin alt boyutlarından olan yıkım düşünceleri azalmaktadır. 2. Araştırmacı tarafından geliştirilen “ikiz annelerinde duygu düzenleme stratejilerinin kullanımını artırmaya yönelik grup çalışması” ile bilişsel duygu düzenlemenin “kendini suçlama” “diğerlerini suçlama” alt boyutlarına dair istatistiksel bir fark ispatlanmasa da görüşme bulguları bu düşüncelerin azaldığını destekler niteliktedir. 3. Araştırmacı tarafından geliştirilen “ikiz annelerinde duygu düzenleme stratejilerinin kullanımını artırmaya yönelik grup çalışması” ile bilişsel duygu düzenlemenin “kabul etme, düşünceye odaklanma, pozitif tekrar odaklanma, plana tekrar odaklanma, pozitif tekrar gözden geçirmek ve bakış açısına yerleştirmek” alt boyutlarındaki yapıda etkili bir rol oynamamaktadır. 4. Araştırmacı tarafından geliştirilen “ikiz annelerinde duygu düzenleme stratejilerinin kullanımını artırmaya yönelik grup çalışması” annelerin evlilik doyumlarına ve bu noktada yer alabilecek problemler konusunda etkili bir rol oynamamaktadır. Sonuç olarak, yapılan araştırma sonrasında, “ikiz annelerinde duygu düzenleme stratejilerinin sağlıklı kullanımını artırmaya yönelik grup çalışması”nın, ikiz çocuğu olan annelerin doğum sonrasında çeşitli sıkıntılar ortaya çıkaran duygu düzenleme stratejilerinin kullanımını azaltıp, sağlıklı stratejilerin kullanımını artırmakta etkili olduğu belirlenmiş, ancak çocuk yetiştirirken kullandıkları manevi başa çıkma becerileri, bilişsel duygu düzenleme becerileri ve evlilik doyumu konusunda etkili bir rol oynamadığı tespit edilmiştir. Bu doğrultuda psikolojik danışma ve sağlık alanlarında teori ve pratikte faydalı olabilecek önerilerde bulunulmuştur. Anahtar Sözcükler: Duygu düzenleme, ikiz anneliği, çoklu doğumlar, duygu düzenleme ölçeği, çocuk yetiştirmede manevi başa çıkma ABSTRACT EFFECTIVENESS OF PROCESS MODEL BASED EMOTION REGULATION GROUP WORK FOR  TWINS' MOTHERS The aim of this study was to conduct a group work of emotion regulation strategies for mothers who have twins and examining emotion regulation strategies and a set of skills when raising twin children on the sample group. Quasi-experimental design was used to decide how emotional regulation levels of mothers who have multiple births changed throughout the intervention groups. Sample group consisted of 8 twin mothers who live in Istanbul and volunteered to participate in the study. Following infancy, emotional regulation between mother and a child is considered as a critical period which mothers may struggle the most; therefore, to support the common purpose of the group, mothers who have twins between the age of 2 and 6 were selected. Emotion Regulation Scale in Early Childhood for Mothers was designed and administered to determine how mothers engage in emotion regulation strategies; also Spiritual Coping Strategies for Mothers in Child Rearing was designed and administered to determine the spiritual coping skills of mothers. Thus effectiveness of group application was also determined. Firstly, Emotion Regulation Scale in Early Childhood for Mothers, Spiritual Coping Strategies for Mothers in Child Rearing, Cognitive Emotion Regulation Questionnaire, Marital Satisfaction Scale and Demographic Information Forms were administered right after the groups and two months later the groups. Additionally, two months after the groups, a series of interviews with mothers were also conducted to ensure data variation. Once a week –in 8 weeks of total-, one and a half to two hours of sessions with mothers of twin children, activities supporting emotion regulation strategies were carried out. After groups and collecting the data, statistical analysis was performed. Wilcoxon signed ranks test was administered to compare and determine whether the difference is significant between the pretest-posttest data and pretest and follow-up data of the group. Findings regarding the statistical analysis suggests that: 1. After “Group practice of emotion regulation strategies for twin mothers” which developed by the researcher, mothers started to use suitable strategies. 2. Mothers engaging in “situation selection strategies” performed a higher score in 2-months-after posttest compared to pretest; but there was not a significant difference between the scores. 3. Mothers engaging in “attentional deployment strategies” performed a higher score in 2-months-after posttest compared to the pretest; but the difference between the scores was not significant. 4. Mothers engaging in “response modulation-expressive suppression strategies” performed a lower score in 2-months-after posttest compared to the pretest; and there was not a significant difference between the scores. 5. “Groups to develop emotion regulation strategies for twin mothers” which developed by the researcher helped to reduce catastrophizing that is a sub-dimension of cognitive emotional regulation. 1. “Groups to develop emotion regulation strategies for twin mothers” which developed by the researcher helped to reduce “self-blame”, “other blame” that are sub-dimensions of cognitive emotional regulation according to follow-up interviews, but no statistical difference was analyzed. 2. “Groups to develop emotion regulation strategies for twin mothers” which developed by the researcher doesn’t play an effective role on “acceptance, positive refocus, refocus on planning, positive reappraisal, and putting into perspective” sub-dimensions of cognitive emotional regulation. 3. “Groups to develop emotion regulation strategies for twin mothers” which developed by the researcher doesn’t play an effective role on marital satisfaction and marital problems of twin mothers. According to results, “group work of developing emotion regulation strategies for twin mothers” developed skills of choosing the suitable emotion regulation strategies and leave the inappropriate strategies; however the group work didn’t play an effective role on spiritual coping skills, cognitive emotion regulation skills and marital satisfaction of twin mothers. This study suggests helpful findings, both theoretically and practically, for psychological counseling and health care services. Keywords: Emotion regulation, twin motherhood, multiple births, emotion regulation scale, spiritual coping in child rearing