Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2013
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Arzu Güldöşüren
Açık Arşiv Koleksiyonu: AVESİS Açık Erişim Koleksiyonu
Özet:GENEL BİLGİLER İsim ve Soyadı : Arzu Güldöşüren Anabilim Dalı : İslam Tarihi ve Sanatları Programı : İslam Tarihi Tez Danışmanı : Prof. Dr. Ziya Yılmazer Tez Türü ve Tarihi : Doktora-Kasım 2013 Anahtar Kelimeler : II.Mahmud, İstanbul müderrisleri, medrese, teşkilat, ilmiye, ulema, kadı, biyografi, prosopografi, modernleşme. II. MAHMUD DÖNEMİ OSMANLI ULEMÂSI Bu tezin ana konusu II.Mahmud döneminde medrese teşkilatı içerisinde görev alan İstanbul müderrisleridir. Müderrislerin toplumsal kökenleri yanında medrese teşkilatının işleyişini de ortaya koymayı amaçlayan tezin birinci bölümünde ilk olarak Sultan Mahmud ulema ilişkisi bağlamında müderrislerin teşrifattaki konumları, elkâb ve kıyafetleri ile onlara verilen nişanlar anlatılmış. İkinci kısımda müderrislerin biyografilerinden hareketle prosopografi yöntemini kullanarak onların toplumsal kökenleri hakkında birtakım değerlendirmelerde bulunulmuştur. Buradan hareketle önemli ilmiye rütbelerinin belli ailelerin tekelinde olduğu iddiasının gerçeği yansıtıp yansıtmadığı üzerinde durulmuştur. İkinci bölümde müderrislerin mesleğe girişleri, tayin ve terfileri ile görev süreleri ve yerine getirdikleri diğer vazifeler anlatılmış. Üçüncü bölümde müderrislik mesleğinden kadılığa geçenler, meslek değiştirerek ilmiyeden ayrılanlar ve son olarak emekli olan müderrisler üzerinde durulmuştur. Son iki bölümdeki verilerden hareketle medrese teşkilatının işleyişi ile ilgili tespitlerde bulunulmuş, ulemanın toplumsal kökenlerinin teşkilatın işleyişi üzerindeki etkisi incelenmiştir. Ayrıca II.Mahmud’un merkezileşme ve batılılaşma politikalarının müderrisler ve medreseler üzerinde etkili olup olmadığı hususuna da değinilmiştir. Müderrislerin ilmiye teşkilatı içindeki serencamının ortaya çıkarılması için birincil kaynak olarak Tarik Defterleri kullanıldığı gibi dönemin kronikleri yanında Takvim-i Vekâyi gazetesi taranmış, Başbakanlık Osmanlı Arşivi’ndeki verilerle mevcut literatürden de istifade edilmiştir. GENERAL KNOWLEDGE Name and Surname : Arzu Güldöşüren Field : Teology Programme : Islamıc History and Arts Supervisor : Professor Ziya Yılmazer Degree Awarded and Date : Phd-November 2013 Keywords : Mahmud II, Istanbul mudarrises, madrasas, ulema organization, ulema class, qadi, biography, modernization Prosopography. THE OTTOMAN ULEMÂ DURING THE REIGN OF MAHMUD II ABSTRACT The main subject of this dissertation is Istanbul mudarrises who served in the madrasa organization during the period of Mahmud II. In the first chapter of the dissertation, which analyzes the social backgrounds of the mudarrises along with the operation of the madrasa organization, ceremonial position of the mudarrises, their costumes, and badges assigned to them are explained. In the same part, this work focuses on the social backgrounds of these people by using prosopographical method and the biographies of the ulema, Thus the argument that certain families have monopoly over significant ulema ranks has been reevaluated. The second chapter deals with the admission of the ulema to the profession, their appointment and promotion along with the duration of their services. In the following chapter, it is attempted to explain the promotions from the duty of mudarris to qadi, departures from the ulema class, and lastly retirement of mudarrises. Having used the data in these two sections, the operation of the madrasa organization has been identified and the role of the social backgrounds of the ulema on the operation of the organization is examined. Besides, the point that whether the politics of centralization and westernization of Mahmud II has an effect on mudarrises and the madarasa is referred. In order to reveal the adventure of the mudarrises in the ulema organization, Tariq Daftar was used as the first source of this work while the Chronicles of the period, the journal Takvim-i Vekayi, document from the Prime Ministry Ottoman Archives and the existing literature were added as supplementary sources.