Fen bilimleri program ve ders kitaplarındaki hücre kavramının didaktiksel dönüşüm teorisi yaklaşımıyla karşılaştırmalı olarak incelenmesi


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2019

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Hüseyin Kırtman

Danışman: MEHTAP YILDIRIM

Özet:

Toplumun gelecek nesillerine okullarda aktarılmak istenen bilgiler öğretim programları ile düzenlenir. Öğretim programları toplumun ihtiyaçlarına göre güncellenebilir niteliktedir. Örneğin Fen Bilimleri dersi öğretim programları 2005, 2013 ve 2017 yıllarında güncellenerek tekrar yayınlanmıştır. Okullarda kullanılan ders kitapları da öğretim programlarına bağlı olarak değişmektedir. Bu çalışmada, Fen bilimleri dersi 2005, 2013 ve 2017 öğretim programları ve bu yıllara ait ders kitapları “hücre” konusunu işleme özellikleri bakımından incelenmiştir. Bunun için bilginin dönüşümü ile ilgilenen didaktiksel dönüşüm teorisinden yararlanılmıştır. Çalışma nitel analiz yöntemlerinden doküman analizi ile üç aşamalı olarak gerçekleştirilmiştir. Birinci aşamada, üniversitelerde kullanılan akademik kitap referans alınarak bilimsel bilgiye dair analiz yapılmış; ikinci aşamada 2005, 2013 ve 2017 yıllarına ait öğretim programlarında “hücre” konusu didaktiksel dönüşüm teorisi yaklaşımıyla incelenmiş ve bu konu bağlamında öğretim programları arasındaki farklılıklar ve benzerlikler ortaya konmuştur. Son aşamada ise incelenen öğretim programlarına ait MEB tarafından yayınlanan Fen Bilimleri ders kitapları içindeki “hücre” konusu didaktiksel dönüşüm teorisi yaklaşımıyla incelenmiştir. Konunun kitaplarda işlenmesindeki değişim, benzerlik ve farklılıklar tablolar halinde açıklanmıştır. Yapılan analizler sonucunda 2005, 2013 ve 2017 öğretim programlarının hücre konusuna ait kazanımlarında, kavram sayılarında farklılıklarının olduğu ve bazı kavramların sadece ilgili yılların öğretim programlarında yer aldığı görülmüştür. Örneğin DNA, gen kavramlarının hücre konusu içinde sadece 2017 öğretim programında yer aldığı tespit edilmiştir. İncelenen öğretim programlarına ait ders kitaplarında ise kavram, etkinlik sayılarının ve içeriklerinin farklılık gösterdiği tespit edilirken güncellenen son öğretim programı olan 2017 yılı öğretim programına ait ders kitabında etkinlik sayısının azaldığı, şekillerin kapladığı alan ve kavram sayısının artırıldığı sonucuna ulaşılmıştır. -------------------- The information required to be conveyed to the future generations of the society in schools is regulated by teaching programs. Curricula can be updated according to the needs of the society. For example, the science curriculum was updated and re-published in 2005, 2013 and 2017. The textbooks used in schools also vary depending on the curriculum. In this study, the science courses of 2005, 2013 and 2017 and the textbooks of these years were examined in terms of processing properties of cell subject. For this purpose, the didactical transformation theory, which deals with the transformation of knowledge, is utilized. The study was carried out in three stages with document analysis, one of the qualitative analysis methods. In the first stage, an analysis of scientific knowledge was made by referring to the academic books used in universities; In the second stage, the cell subject in the 2005, 2013 and 2017 curriculum was examined with the didactic transformation theory approach and the differences and similarities between the curriculums were revealed. In the last stage, the cell subject in the science textbooks published by the Ministry of National Education was examined with the didactical transformation theory approach. The changes, similarities and differences in the processing of the subject in the books are explained in tables. Among the analyzes, there are differences in the number of concepts, number of concepts and gains of cell subject of 2005, 2013 and 2017 curricula and some of the concepts are only included in the curriculums of the related years. DNA is included in the 2017 curriculum of the cell concepts of gene concepts. In the textbooks related to the studied curricula, the 2017 curriculum is the last curriculum which shows the differences in concepts, number of activities and contents.