2000'ler İstanbul'unda yedi cami


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İslam Tarihi ve Sanatları Anabilim Dalı, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2011

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: MELEK KUTLU DİVLELİ

Danışman: Aziz Doğanay

Özet:

Anahtar Kelimeler : Cami, Cami Mimarisi, İstanbul, Yeni Camiler, Cumhuriyet, Modernizm, Sosyal Değişim. 2000’LER İSTANBUL’UNDA YEDİ CAMİ Bu çalışma, 16.yüzyıldan günümüze Osmanlı cami mimarîsine hâlâ öykünüldüğü bir dönemde, sayıları az olmakla birlikte yapımı hızla artan ve artacağı açık olan yeni camilerin İstanbul örneği üzerinden irdelenmesi amaçlanmaktadır. Yıllarca büyük eleştirilere maruz kalan klasik camilerin kötü ve yozlaşmış taklitleri, giderek yerini yeni örneklere bırakmaktadır. Yaşanan bu dönüşümü, salt kendine geliş, mimarî bir uyanış olarak algılamak eksik bir yaklaşım olacağından, çalışmamızda 2000’lerde İstanbul’da yapılan yeni camilerin biçim-işlev-yapı bağlamındaki detaylı analizleri ile birlikte, döneminin ve geçmişin sosyal ve siyasal kökenlerine inilerek camilerin oluşturulduğu şartların mukayese edildiği bir çalışma çerçevesi çizilmiştir. Mimarlık çevrelerince ve görsel medya aracılığıyla Cumhuriyet dönemi camilerinin geçmiş dönem mimarî üsluplarının kötü ve yozlaşmış kopyaları olduğu, mimarların işverenlerle belli sıkıntılar yaşadıkları için cami mimarîsine sıcak bakmadıkları gibi temel ve artık klişeleşmiş meseleler dile getirilmektedir. Çağdaş ya da modern bir caminin ne olması gerektiği tartışmasına getirilen önermeler mimarların ve halkın eğitilmesine kadar gider. Atılan adımlar ile birlikte ortaya çıkan yeni soruların bazıları şöyle sıralanabilir; Camilerin mimarlık camiasının tasarım alanına daha fazla girdiği, popülerleştiği ve halkın yeniliklere daha sıcak baktığı 2000’lerde, “uzun yıllar beklenen”, “çağa uygun”, “yeni” camiler yozlaşmayı giderebilmiş midir? Müslümanların farz ibadetlerinden biri olan namazın kılındığı mekânlarda ne gibi değişiklikler olmuştur? Neler aynı kalmıştır? Bunlar İslamiyet’e ne derece uygundur? Görsel konfor sağlanırken ibadet konforu ne seviyededir? Bu sorular tezin ana eksenini oluşturmakla kalmayıp cevaplarının aranmasıyla ve sadece sorulmasıyla bile birçok düşünsel açılıma imkân vermektedir. Keywords : Mosque, Mosque Architecture, İstanbul, New Mosque, Republic, Modernism, Social Change. ABSTRACT SEVEN MOSQUES OF İSTANBUL FROM THE YEAR 2000 ON This work compiles the examination of few but an ever-increasing number of modernist mosques in Istanbul, while in the era of the construction of the 16th century Ottoman mosques. Dreadful and degenerated imitation of classical mosques that have been subject to giant criticism has gradually been replaced with modernist mosques. This transformation should not be perceived as solely architectural awakening, or a self-revival. Therefore, in this study, modernist mosques of this millennium found in Istanbul are examined under style-function-structure analysis in consideration of the social and political background at the prevailing time of the construction. With all of these elements considered, it is hoped a meaningful and comprehensive study has resulted. Mosques during Republican times being the dreadful and degenerated copies of classical mosques, fewer progressive mosques, and problems between the architects and the sponsors of the construction of the mosques are fundamental problems that have been vocalized by professionals in the field of architecture and the press. Under the above arguments there is further examination in the areas of; mosques being heavily focused on architectural design matters, such mosques gaining popularity amongst the public, an examination of whether mosques in this millennium have stopped the degeneration? What kinds of changes have occurred in these structures where Muslims are obligated to pray? How much does all of this align itself with Islam? How much of the final environment has been weighted towards the consideration of religious elements in contrast to a consideration of that which is architecturally pleasing?