Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Hukuk Fakültesi, Özel Hukuk Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2000
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: BARIŞ DUMAN
Danışman: NURŞEN CANİKLİOĞLU
Özet:506 Sayılı Sosyal Sigortalar Kanuna Göre Hizmetlerin Tespiti 506 sayılı Yasaya göre, çalışanlar işe alınmalarıyla kendiliğinden sigortalı olurlar (md.6). Bunların sigortalılık niteliğini kazanmaları için herhangi bir işlemin yapılmasına gerek yoktur; yeter ki çalışma ilişkisi Sosyal Sigortalar Kanunu kapsamında bulunsun. Fiilen işe başlamakla otomatik olarak kurulan sosyal sigorta ilişkisi nedeniyle, yasada belirtilen diğer koşulların da yerine getirilmesi şartıyla sigortalı, sosyal sigorta edimlerinden yararlanacaktır. Kanuna göre, sigortalı olma hak ve yükümünden kaçınılamaz ve vazgeçilemez. Öte yandan bazı sigortalılık haklarının doğumu, belli gün sayıda prim ödenmesi koşuluna bağlanmıştır. Ayrıca primlerin belirlenmesinde ve aylıkların saptanmasında sigortalının kazançlar toplamı da önem arz eder. Sosyal Sigortalar Kurumunun, çalışmalarının karşılığı olan sigorta edimlerinden sigortalıyı yararlandırma yükümlülüğünü yerine getirebilmesi için, sigortalı çalışmalardan haberdar olması gerekir. Bunun için de işverene, çalıştırdığı sigortalıları Kuruma bildirme (SSK md. 9) ve prim belgelerini yine Kuruma verme (SSK md. 79) yükümlülükleri getirilmiştir. Şayet işveren bildirim yükümlülüğünün gereği olan bu belgeleri, Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinde belirtilen usul ve esaslara göre Kuruma vermezse veya çalışma ilişkileri Kurumca tespit edilemezse, çalıştıklarını hizmetlerinin geçtiği yılın sonundan başlayarak 5 yıl içerisinde mahkemeye başvurarak alacakları ilam ile ispatlayabilirlerse, bunların mahkeme kararlarında belirtilen aylık kazançlar toplamı ile prim ödeme gün sayıları nazara alınır (SSK md. 79/8). Bu davanın davacısı sigortalı veya ölümü halinde diğer hak sahipleri, davalısı ise işveren ve Sosyal Sigortalar Kurumudur. Hukuki açıdan olumlu tespit davası niteliği gösteren sigortalı hizmetlerin tespiti davasının dinlenebilmesi için; dava konusu olan çalışma ilişkisinin Sosyal Sigortalar Kanunu kapsamında olması, Yönetmelikle usul ve esasları belirlenmiş bildirgelerin işveren tarafından Kuruma verilmemiş olması, davanın hizmetlerin geçtiği yılın sonundan itibaren beş yıllık (1.6.1994 gün ve 3395 sayılı Kanun öncesinde on yıllık) sürede açılmış olması gerekir. Kanun'da bir hüküm getirilmemiş olmasına karşın, Yargıtay'ın yerleşik içtihadı uyarınca, kamu düzeni gerekçesiyle sigortalı hizmetlerin tespiti davasında çalışma ilişkisinin ortaya çıkarılmasında, tarafların göstereceği delillerle yetinilmeyerek hakime resen araştırma yükümlülüğü getirilmiştir. Ayrıca davayı sona erdiren taraf işlemleri olan kabul, feragat ve sulh anlaşması, sosyal güvenlik hakkının pazarlık konusu yapılmasına neden olacağı gerekçesiyle sigortalı hizmetlerin tespiti davasında hakim açısından bir bağlayıcı değildir. Sigortalının açtığı dava sonunda, mahkemece sigortalı hizmetlerin varlığı ve kazanç toplamları tespit edildiyse; SSK' nun 79/8. Maddesi gereğince, sigortalılık hakları açısından ilamda gösterilen sigortalılık süresi, prim ödeme gün sayıları dikkate alınacaktır. Sosyal Sigortalar Kurumu, sigortalı hizmetlerin tespiti davası neticesinde mahkemenin verdiği ilam doğrultusunda, işverenden prim bildirge ve bordro düzenleme ödevini yerine getirmesini ve hüküm altına alınan sürelere ilişkin prim borcunu yerine getirmesini isteyecektir. Yasal yükümlülüklerini kesinleşmiş ilama rağmen yerine getirmeyen işverene karşı Kurum, resen prim tahakkuk belgesi düzenleme, dava ve takip yoluyla prim tahsili yoluna gidecektir. Bu sayede sigortalı hizmetlerin tespiti davası neticesinde verilen ilam doğrultusunda yapılacak işlemlerle kayıt dışı çalıştırılan sigortalıların sosyal sigorta hakları tahakkuk edecek; diğer yandan Kurum için önemli bir finansman kaynağı olan primler tahsil edilerek gelir kaybının önüne geçilecektir. ABSTRACT SERVICE DETERMINATION AS PER SOCIAL INSURANCE CODE NO. 506 According to the code no. 506, employees become automatically insured upon being employed (Clause no. 6). No procedure is necessary for them to become insured, provided that their labor relation is under the Social Insurance Code. Owing to the social insurance relation which is automatically established, the insured will benefit from the acts of insurance, provided that the other requirements specified in the code are met. According to the code, the right and obligation to be insured cannot be spared or revoked. On the other hand, the arising of some insurance rights are stipulated on the requirement that a certain number of days of premiums be paid. In addition, the determination of premiums and the salaries also depend on the sum of revenues of the insured. In order that the Social Insurance Institution carry out its obligation to benefit the insured from the insurance acts which is the repay of his/her labor, it must be informed of the insured labors. For this reason, the employer is obliged to report to the Institution the insured persons employed by him/her (Social Insurance Code, clause no. 9) and forward their premium documents to the Institution (Social Insurance Code, clause no 79). If the employer does not forward these documents, which are the requirements of the reporting obligation, to the Institution as per the procedures and principles specified in the Social Insurance Regulations, or if their labor relations are not determined by the Institution and provided that they can prove that they have worked by means of a judicial decree to be obtained upon application to the court in 5 years from the end of the served year, the sum of their monthly salaries and the number of paid premium days shall be effective (Social Insurance Code, clause 79/8). The plaintiff of this suit is the insured or, upon his/her death, the other claimants, and the respondents thereof are the employer and the Social Insurance Institution. In order to hear the suit for the determination of insured services, which is, legally, a positive determination suit; the labor relation, which is the subject of suit, should be under the Social Insurance Code, the written statement of which the procedure and the principles are determined by the Regulations should not be given to the Institution by the employer, and the suit should be filed in the five-year period from the end of the served year (Ten-year period, before the Code dated 1.6.1994 with no. 3395). Though no sentence prevails in the Code, according to the common interpretation of the Supreme Court of Appeals, for determination of labor relation in the suit for determination of insured services due to public order, it has been deemed obligatory for the judge to make an investigation of his own motion. In addition, the acceptance, relinquishment and peace agreements, which are the procedures of the party ending the suit, are not binding for the judge in the suit for determination of insured services since it may cause the social insurance right to be negotiated. As a result of the suit filed by the insured, if the court determines the presence of insured services and the sum of revenues; as per Clause 79/8 of the Social Insurance Code, insurance period and the number premium payment days as shown in the judicial decree shall be effective for insured rights. Social Insurance Institution shall request the employer to carry out his/her obligation to issue a premium statement and payroll, and to pay his/her premium liability for the periods under sentence as per the judicial decree given by the court. The Institution shall collect premium from the employer not carrying out his/her legal obligations despite decisive judicial decree, by means of issuing premium assessment document, suit and prosecution. So that the social insurance rights of the insured employed in an unregistered manner shall be assessed; avoiding any loss of income by means of collecting premiums, which is an important source of income.