Batı Anadolu'da kuyu sıcaklık-derinlik verilerinin paleoiklimsel modellemesi ve yakın zamanlı iklimsel değişimlerin belirlenmesi


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Çevre Mühendisliği Bölümü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2016

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: MUSTAFA ORKUN İNAL

Danışman: KAMİL ERKAN

Özet:

BATI ANADOLU’DA KUYU SICAKLIK-DERİNLİK VERİLERİNİN PALEOİKLİMSEL MODELLEMESİ VE YAKIN ZAMANLI İKLİMSEL DEĞİŞİMLERİN BELİRLENMESİ Son yıllarda yapılan çalışmalar küresel düzeyde iklim değişikliklerini daha iyi anlayabilmek için bölgesel paleoiklim çalışmalarının önemini bizlere göstermiştir. Bölgesel çapta yapılan paleoiklimsel çalışmalar, geleceğe yönelik iklimsel tahminler yapmamıza olanak sağlarken aynı zamanda tarihsel bir iklim veri bankası oluşturmamıza da yardımcı olmaktadır. İklim değişimlerini belirleyebilmek için birçok farklı yöntem kullanılmaktadır. Her bir yöntem kendi içinde farklı çözünürlük ve hassasiyette sonuçlar vermektedir. Kuyu paleoiklim yöntemini diğer yöntemlerden ayıran en önemli özellik diğer yöntemler gibi dolaylı yoldan değil doğrudan sıcaklık ölçümlerine dayanmasıdır. Türkiye’de son yıllarda birçok paleoiklim çalışması yapılmış ve birçok popüler yöntem kullanılmış olsa da kuyu yöntemi henüz yaygınlaşmamıştır.Bu çalışmada kuyu paleoklim yöntemi kullanılarak Batı Anadolu’nun son 150-200 senelik paleoiklim davranışı modellenmiştir. Batı Anadolu’nun farklı bölgelerinde bulunan sondaj kuyularından sıcaklık-derinlik ölçümleri alınmış ve dünyada yaygın olarak kullanılan FSI modelleme programı yardımıyla bu ölçüm verileri ters çözümleme prensipleri kullanılarak paleoiklim modellerine dönüştürülmüştür. Modeller oluşturulmadan önce model programı detaylı olarak analiz edilmiş ve programda kullanılan parametrelerin modellere etkileri incelenmiştir. Modeller Batı Anadolu’nun kuzeyi hariç büyük bölümünde paleoiklim davranışlarının benzer olduğunu göstermektedir. Batı Anadolu’da enstrümental dönem öncesi en sıcak dönemin 19. yüzyıl sonları ile 20. yüzyıl başlarında olduğu görülmektedir. İzmir, Kütahya ve Uşak illeri için oluşturulan modellere göre bu illerin her biri için enstrümental dönem öncesi en sıcak yıl 1905 yılıdır. Batı Anadolu’nun kuzeyinde ise 1855’ten enstrümental döneme kadar sıcaklıklarda kayda değer bir değişime rastlanmamıştır. Anahtar Kelimeler: İklim Değişikliği, Kuyu Paleoiklim Yöntemi, Ters Modelleme, Batı Anadolu ABSTRACT PALEOCLIMATIC MODELLING OF BOREHOLE TEMPERATURE-DEPTH DATA AND IDENTIFICATION OF RECENT CLIMATIC VARIATIONS IN WESTERN ANATOLIA Recent studies have shown the importance of regional climatic studies in order to better understand the global climate change. Regional climate studies enable us to make predictions for future climate changes and also help us to build a climatic database for historic records. Various methods are used for understanding the climate change. Every method provides information about the climate change in a different resolution and accuracy. The major difference of the borehole paleoclimatology method is that it provides direct measurements of past temperatures whereas other methods provide the past temperatures based on proxies. In Turkey, although many paleoclimatic studies have been done, the borehole methods have not been used extensively. In this work, paleoclimatic behavior of Western Anatolia in last 150-200 years is modelled by using borehole paleoclimatology method. Temperature-depth measurements were done on boreholes from different regions of Western Anatolia and these data were converted to paleoclimatologic models by using standard inverse modeling principles. In the beginning, the software was analyzed in detail and effects of input parameters on models were investigated. The models show that paleoclimatic behavior is similar in most of the Western Anatolia except the northern parts. It is observed that the hottest period before instrumental era was experienced during the late 19th and the early 20th century in most of Western Anatolia . In models which were created for İzmir, Kütahya and Uşak, the hottest year before instrumental era for all three provinces was 1905. However, no significant variation in temperatures is observed in northern parts from 1855 until the instrumental period. Keywords: Climate Change, Borehole Paleoclimatology, Inverse Modeling, Western Anatolia