Devlet-sermaye ilişkileri bağlamında 5 Nisan 1994 istikrar programının değerlendirilmesi


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2012

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Hasan Uğur Özmetin

Danışman: KURTAR TANYILMAZ

Özet:

DEVLET-SERMAYE İLİŞKİLERİ BAĞLAMINDA 5 NİSAN 1994 İSTİKRAR PROGRAMININ DEĞERLENDİRİLMESİ 1970’li yılların sonlarına dünya kapitalizminin içine girdiği kriz sonrası, sermayenin dünya çapında yeniden örgütlenmesi için gerekli koşulların sağlanmasında ulus-devletler önemli rol oynamıştır. Sermayenin uluslararası dolaşımının önündeki tüm engeller, uygulanan iktisat politikaları aracığıyla ulus-devlet tarafından birer birer ortadan kaldırılmıştır. Devletin sermayenin uluslarasılaşmasına yönelik uygulamaları erken kapitalistleşen ve geç kapitalistleşen toplumsal formasyonlar açısından çeşitli farklılıklar gmektedir. Geç kapitalistleşen bir toplumsal formasyon olarak Türkiye’ de devlet, dünya kapitalizmi ile daha derinden bütünleşme için gerekli koşulları sağlamaya yönelik iktisat siyasetlerini yürürlüğe koymuştur. Krizin gerekçesini her türden devlet müdahalesinde gören neoliberal görüşün şekillendirdiği iktisat siyasetleri, sermaye lehine yeni karlılık alanları sağlamakla birlikte, kemer sıkma, yüksek enflasyon, işsizlik ve zamlar vb. uygulamalarla, entegrasyon sürecinin “maliyeti” tamamen işçi sınıfına yüklenmiştir. Türkiye’de 1994 yılının Ocak ayında meydana gelen ekonomik kriz sonrası, devletin uygulamaya koyduğu 5 Nisan Kararları, sermaye birikiminin önündeki engelleri kaldırmaya yönelik bir dizi iktisat siyasetini içermektedir. 5 Nisan kararları ile devlet, sermaye birikimini çeşitli düzeylerine müdahale etmektedir. Sermayenin yeniden yapılandırılması için devlet, emek-sermaye ilişkisine ücret siyaseti, vergiler ve zamlar üzerinden müdahale etmektedir. Ayrıca, 5 Nisan kararları ile devlet; dış ticaret alanına ve para ve finans piyasalarına müdahale etmektedir. 5 Nisan kararları içinde KİT’lerin özelleştirilmesi geniş bir yer tutmaktadır. KİT’lerin özelleştirilmesine yönelik uygulamalar, programatik hale getirilirken, bu uygulamalarla sermaye için yeni kârlılık alanları yaratılmaktadır. ASBTRACT THE ANALYSES OF THE 5 APRIL 1994 STABILIZATION PROGRAMME WITHIN THE CONTEXT OF THE STATE-CAPITAL RELATIONS After the crises of world capitalism in the latest of 1970’s, nation-states took an important role for preparing the necessary conditions in order to reorganizing of the capital all around the world. All obstacles to international circulation of capital have been eliminated one by one via the economic policies of the nation-states. The practices of the state that intended for the internationalization of capital differs according to the early capitalized and late capitalized social formations. As being a late capitalized social formation, in Turkey the state have put into effect the economic policies with regards to the necessary conditions of the deep integration with the world capitalism. While the economic policies shaped by the neoliberal concept in which the intervention of the state is supposed as the cause of the crises provide new profitability domains in favor of capital, the cost of the integration process was weighed upon the worker class via the austerity, high inflation, unemployment and the price hikes practices. In Turkey, 5 April Decisions applied by the state after the crises which occurred in January of 1994, include a range of economic policies intended for eliminating the obstacles to the capital accumulation. By the 5 April Decisions, the state have intervened the different layers of the capital accumulation. For the reconstruction of the capital accumulation, the state have intervened to labour-capital relation via the wage policies, taxes and price hikes. Also with the 5 Nisan Decisions, the state have intervened to foreign trade and money and finance markets. In 5 April Decisions, the privatization of KITs (State Economic Enterprises) has an extensive coverage. While the instruments for the privatization of the KIT’s are converted into more programmatic manner, the new profitability domains are created for capital by these instruments.