Ziyaret fenomeni çerçevesinde Türk popüler dindarlığı: Aziz Mahmut Hüdayi Türbesi örneği


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi, Felsefe ve Din Bilimleri Bölümü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2012

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: MUAMMER AK

Danışman: ALİ COŞKUN

Özet:

Geniş anlamıyla ziyaret otoritesi kabul edilen bir kişiye ya da mekâna saygı sunmak amacıyla yapılan gönüllü bir etkinliktir. Bu yüzden, ziyaret fenomeni geleneksel Türk dini ve sosyokültürel yaşayışın vazgeçilmez unsurları arasında yer almaktadır. Ziyaret fenomeninin temelinde yatan asıl gaye kutsala ulaşmak ve onu yaşamaktır. Ayrıca ziyaret fenomeni içinde yaşadığı toplumun dini, sosyal ve kültürel yapısıyla bir bütünlük oluşturduğundan önem arz etmektedir. Bu inanç ve pratiklerin geri planında insan psikolojisinin, çevre faktörünün, sosyal ve ekonomik imkânların etkileri yanında, İslam öncesi Türk inanç ve kültürünün izlerini görmek mümkündür. Önceki inanç kültürümüzün Tanrı inancı ve bu merkez etrafında var olan; bazı güçlü ruhlardan yardım isteme İslami renge bürünerek “evliya kültü”ne dönüşmüştür. Bu durum Türk Müslümanlığının farklı bir yönü olarak halkın ziyaret fenomeninin İslami motiflerle karışık bir kült ile halk dindarlığının ve halk inançlarının yansımaları olarak görülmelidir. Bu çalışmada fenomenolojik bir yöntem esas alınmış ve toplumumuzun dini hayatının önemli bir bölümünü oluşturan ziyaret olgusu, din sosyolojisinin bilimsel yöntemleri ile incelenmeye çalışılmıştır. Anahtar Kelimeler: ziyaret, kutsal, kutsalın tezahürü, ziyaret fenomeni, türbe, veli, kültür, halk dini ABSTRACT In the broadest sense, then, ziyaret(visiting) is a voluntary movement for the purpose of paying respect, implicitly to a person or a shrine whose authority is thereby acknowledged. Therefore, visiting phenomenon is necessary elements of traditional Turkish religious and a sociocultural life. The essential aim of the visiting phenomenon is to reach sacred and to experience it. The visiting phenomenon is also crucial as it unites with the religion, social and cultural organisms of the society it belongs to. Except this belief and its behaviours and also near the people’s pscychology, enviroment factor, social and economical possibilities effects, it is possible to see the Turkish belief and Turkish Culture before the terms of Islam. Our previous belief culture was God Belief and the some strong souls. The understanding of wanted a help from these strong soul, transformed to Moslom Saint Culture and Islam colour. This situation seems as a reflection of people’s religious and their believes with a mixed culture of Islam motif which people’s visiting phenomen of a different shape of Turkish Muslom. In this researche is done by phenomenogical method and the visit subject constitutes an important part of in our people’s religious life has been studied with scientific method of sociology of religion. Key Words: visitation, sacred, hierophany, visiting phenomenon, shrine, saint, culture, folk religion.