Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2011
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Nilüfer Bircan Kaya
Danışman: YÜCEL KABAPINAR
Özet:Bu araştırmada, 4. ve 5. sınıf Sosyal Bilgiler öğretim materyallerinin, empati becerisi açısından amaç, kapsam ve etkililik boyutlarında incelenmesi amaçlanmıştır. Nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışmasına uygun olarak düzenlenen araştırmanın çalışma grubu iki bölümden oluşmaktadır: 1. Araştırmada 2004-2005 öğretim yılında uygulamaya konulan İlköğretim Sosyal Bilgiler Programı'na göre hazırlanan, 2009-2010 öğretim yılında Milli Eğitim Bakanlığı, Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı tarafından onaylanmış 4. ve 5. sınıf Sosyal Bilgiler öğretmen kılavuz kitapları, ders kitapları ve çalışma kitapları kullanılmıştır. 2. Araştırmanın çalışma grubunu 35, 4. ve 5. sınıf öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırmada 7 sorudan oluşan yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Araştırmada Sosyal Bilgiler öğretmen kılavuz kitapları, ders kitapları ve çalışma kitapları doküman incelemesi yöntemiyle ele alınmış, öğretmenlerle yapılan görüşmeler sonunda ses kayıtları yazıya dönüştürülmüştür. Elde edilen veriler içerik analizi yöntemiyle analiz edilmiştir. Farklı yayınevlerinin ilköğretim Sosyal Bilgiler 4. ve 5. sınıf öğretmen kılavuz kitapları, ders kitapları ve çalışma kitaplarında sosyal ve tarihsel empati etkinliklerinin bulunduğu, sosyal empati etkinliklerinin tarihsel empati etkinliklerine göre fazla olduğu tespit edilmiştir. Farklı yayınevlerinin 4. ve 5. sınıf öğretmen kılavuz kitapları, ders kitapları ve çalışma kitaplarında yer alan metinlerde bilgilendirici metin, siz olsaydınız ne yapardınız tarzında sorular ve örnek olayların ağırlıkta olduğu tespit edilmiştir. Farklı yayınevlerinin 4. ve 5. sınıf öğretmen kılavuz kitapları, ders kitapları ve çalışma kitaplarında bulunan görsel empati etkinliklerinin sayısının yetersiz olduğu, bulunan etkinliklerin ise resim ve fotoğraf yoğunluklu olduğu görülmektedir. Farklı yayınevlerinin 4. ve 5. sınıf öğretmen kılavuz kitapları, ders kitapları ve çalışma kitaplarındaki empati becerisini kazandırmaya, geliştirmeye yönelik yöntem, teknik ve etkinliklerin soru-cevap, siz olsaydınız ne yapardınız ve drama etkinliklerinin ağırlıklı olduğu belirlenmiştir. Farklı yayınevlerinin 4. ve 5. sınıf öğretmen kılavuz kitapları, ders kitapları ve çalışma kitaplarındaki empati becerisini değerlendirmeye yönelik yöntem, teknik ve etkinliklerin yetersiz olduğu tespit edilmiştir. Öğretmenlerin sosyal empati ve tarihsel empati hakkındaki görüşleri alınarak, sosyal empati becerisi hakkında kısmen bilgi sahibi oldukları, tarihsel empati becerisi hakkında ise yeterince bilgiye sahip olmadıkları görülmüştür. Öğretmenlerin Sosyal Bilgiler dersinde empati becerisinin kazandırılmasının önemli olduğunu ve Sosyal Bilgiler dersinin bu beceriyi kazandırmada çok uygun olduğunu dile getirmişlerdir. Öğretmenler empati becerisini kazandırmak ve geliştirmek için drama ve örnek olay, değerlendirme aşamasında ise gözlem ve açık uçlu sorular gibi yöntem, teknikleri kullandıklarını; bunları seçme nedenlerinin ise empati becerisini kazandırmaya uygun olmasından kaynaklandığını ifade etmişlerdir. Öğretmenler ağırlıklı olarak Sosyal Bilgiler öğretmen kılavuz kitabı, ders kitabı ve öğrenci çalışma kitabını empati becerisini kazandırması açısından yetersiz bulmuş, bunu kitaplardaki empati etkinliliklerinin yetersizliğine bağlamışlardır. Öğretmenler empati becerisini kazandırma aşamasında karşılaştıkları sorunları öğrencilerin bencilce davranması ve empati etkinliklerinin uygulanmasındaki zorluklar olarak nitelendirmişler, bu sorunların ağırlıklı olarak öğrenciden ve aileden kaynaklandığını dile getirmişlerdir. Karşılaşılan sorunların çözümünde olaya anında müdahale ettiklerini belirtmişler, Sosyal Bilgiler ders saattin arttırılmasını ve sınıf mevcutlarının azaltılmasını tavsiye etmişlerdir. Öğretmenlerin empati sürecine girip kendilerini Talim Terbiye Kurulu üyesi gibi düşünmeleri ve bu durumda empati becerisini kazandırmak, geliştirmek ve değerlendirmek ve Sosyal Bilgiler öğretmen kılavuz kitabı, ders kitabı ve öğrenci çalışma kitabını empati becerisi açısından daha nitelikli kılmak adına neler yapacakları sorulduğunda, çok çeşitli cevaplar vermişler, sıklıkla kitaplara günlük hayatla ilişkili olaylara yer vermek, kitapları görsel açıdan zenginleştirme ve kitapların yanında ek materyaller vermek istediklerini ifade etmişlerdir. ABSTRACT This study aims to analyze the 4th and 5th grade Social Studies teaching materials in terms of empathy skill in purpose, scope and efficacy dimensions. The case study method, one of the qualitative research methods, was used in the study, and the target population of the study consisted of two sections: 1. The 4th and 5th grade Social Studies teacher’s guidebooks, textbooks, and workbooks, which were prepared in accordance with the Primary Education Social Studies Curriculum that was put into effect in the 2005-2005 school year and approved by the Ministry of National Education Head Council of Education and Discipline in the 2009-2010 school year, were used. 2. The target population of the study consisted of 35 3rd and 4th grade classroom teachers. A semi-structured interview form consisting of 7 questions was used in the study. The Social Studies teacher guidebooks, textbooks and workbooks were examined using the document analysis method, and the voice recordings of interviews with teachers were transcribed into text format. The data obtained were analyzed using the content analysis method. It was seen that the Primary Education 4th and 5th grade Social Studies teacher’s guidebooks, textbooks and workbooks prepared by different publishing houses contained social and historical empathy activities, and that the social empathy activities were more than the historical empathy activities. It was further seen that the 4th and 5th grade teacher’s guidebooks, textbooks and workbooks published by different publishing houses mainly contained informative texts, questions in the form of “What would you do if it were you?”, as well as case studies. It was seen that the 4th and 5th grade teacher’s guidebooks, textbooks and workbooks published by different publishing houses contained insufficient number of visual empathy activities, and that the only visual empathy activities mainly consisted of photographs and illustrations. It was further seen that the methods, techniques and activities aimed at provision and development of empathy skills in the 4th and 5th grade teacher’s guidebooks, textbooks and workbooks published by different publishing houses mainly concentrated on questions and answers, “What would you do if it were you?”, and drama activities. It was seen that the methods, techniques and activities aimed at evaluation of the empathy skill in the 4th and 5th grade teacher’s guidebooks, textbooks and workbooks published by different publishing houses were inadequate. Upon obtaining the opinions of teachers on social empathy and historical empathy, it was seen that they had partial knowledge on the social empathy skill, and that they did not have adequate knowledge on the historical empathy skill. Teachers stated that provision of empathy skill in the Social Studies course was important, and that the Social Studies course was very much appropriate for teaching this skill. Teachers further stated that they used methods and techniques such as drama and case studies to teach the empathy skill, and observation and open-ended questions in the evaluation stage; that the reason why they chose these methods and techniques was because they were appropriate for teaching the empathy skill. Teachers for the most part found the Social Studies teacher’s guidebooks, textbooks and student workbooks inadequate in terms of provision of the empathy skill, attributing the reason to inadequacy of the empathy activities contained in the books. Teachers further stated that among the major difficulties they experienced in teaching the empathy skill were selfish attitude of students and difficulties in application of the empathy activities, emphasizing that these problems arose mainly from students and families. Teachers stated that they instantly responded to incidents to solve problems, and recommended that the course hours of the Social Studies course be increased and the classroom sizes be reduced. When teachers were requested to enter the empathy process and assume they were members of the Council of Education and Discipline, and asked what they would do to provide, develop and evaluate the empathy skill, and to make the Social Studies teacher’s guidebooks, course books and workbooks more efficient in terms of the empathy skill, they gave a wide variety of answers, and frequently stated they wanted to include daily-life incidents in the books, enhance the books visually, and to provide students with supplementary materials in addition to books.