Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gazetecilik Anabilim Dalı, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2013
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: ŞAKİR EŞİTTİ
Danışman: Nurşen Mazıcı
Özet:Yeni iletişim teknolojileri, gime tarihte hiç olmadığı kadar büyük imkânlar sağlamaktadır. Bu teknolojilerden sosyal medya, bireyleri sadece gimin gönüllü katılımcısı haline getirmemekte, gimin normalleşmesinde ve kabul görmesinde de büyük rol oynamaktadır. Sosyal medya uygulamaları aracılığıyla milyonlarca insan, yaşamları hakkında birçok veriyi paylaşmakta ve ‘şu anda ne yapıyorsun?’ sorusuna düzenli olarak cevap vermektedir. Ayrıca, bu iletişim mecrasında düzenli olarak gerçekleştirilen izleme ve izlenme eylemi, gimin içselleştirilmesine, sıradanlaşmasına ve ‘normal’ olarak algılanmasına hizmet etmektedir. Buna karşın, ortaya çıkışından beri sosyal medyanın demokrasiyi ve düşünce özgürlüğünü genişlettiği akademik çevrelerce kabul edilmiş, bu konuyla ilgili eleştirilere yeteri kadar yer verilmemiştir. Sosyal medyanın gimi ve denetimi kolaylaştıran bir araç olarak kullanılabileceği hususu, gündeme alınmamıştır. Bu çalışma ile sosyal medya, gim ve demokrasi arasındaki birliktelik eleştirel bir bakış açısıyla ele alınmış, bu üç unsur arasındaki paradoksal ilişkinin altı çizilmiştir. Sosyal medyanın gimin işleyişindeki yeri vurgulanarak sosyal medya kullanıcılarının, bu iletişim mecrasının iktidar tarafından gim ve toplumsal kontrol aracı olarak kullanılması hususundaki farkındalık düzeyleri ve düşünceleri saptanmaya çalışılmıştır. Bu çalışmanın öne çıkardığı bir diğer husus ise, gim sistemlerinin Foucault’nun Panoptikon yaklaşımının ardından oldukça değişmiş olduğu ve günümüz giminin işleyişinde kitle iletişim araçlarının yerinin yadsınamayacağıdır. Bu bağlamda çalışmada Panoptikon yaklaşımının yanı sıra gimde kitle iletişim araçlarının önemini vurgulayan Sinoptikon yaklaşımına da sıklıkla değinilmiş, sosyal medya demokrasi ilişkisi, sinoptik gim yaklaşımı çerçevesinde açıklanmaya çalışılmıştır. Araştırmada sosyal medya kullanıcılarının bu iletişim mecrasındaki gimin güvenlik veya tüketime yönlendirme amaçlı olduğunu düşündükleri, buradaki gimin toplumsal denetim aracı olarak kullanılıp kullanılmadığı hususunda kararsız oldukları görülmüştür. Buna göre sosyal medya kullanıcıları, gimin farkındadırlar ancak, buradaki gimin toplumsal kontrol amaçlı yapıldığı hususunda yeterli farkındalık düzeyine sahip değildirler. Ayrıca, sosyal medyada bireyler, toplumdan dışlanma korkusu ile hareket etmekte, toplumsal baskıyı üzerlerinde hisseden bireyler düşüncelerini ifade etmeden önce söylemlerini düzenlemektedirler. Bu bakımdan sosyal medyadaki toplumsal gim, bu iletişim mecrasının alternatif bir kamusal alan olmasının ve demokrasiye katkıda bulunmasının önündeki en önemli engellerden birini teşkil etmektedir. ABSTRACT SYNOPTICON AND SOCIAL MEDIA IN THE SURVEILLANCE SOCIETY New communication technologies provide opportunities to surveillance more than ever before in history. As one of these technologies, social media does not only make individuals voluntary participators of surveillance, it plays a major role in normalization and the adoption of surveillance. Through the social network sites, millions of people share a lot of information about their live and responds to the question of 'What are you doing right now?’ on a regular basis. In addition, on social media the practices of watching and being watched on a regular basis, serves to internalization, normalization of surveillance and thus surveillance become ordinary. However, since the emergence of social media, it has been widely accepted by the scholars that social media strengthens democracy and freedom of speech; on this issue they mostly ignored social media’s potential for surveillance. In this study, the relation between social media, democracy and surveillance has been examined from a critical perspective, and the paradoxical relationship between these three aspects underlined. It’s tried to determine the place and importance of social media within the surveillance system, also the thoughts and awareness level of social media users about the use of this communication medium as a tool for social control and surveillance by the power. Another important point which this study puts forward is that the surveillance systems and practices has been dramatically changed since Foucault's Panopticon approach, and the importance of mass media within the understanding of today’s surveillance systems, should not be underestimated. With this respect, in the study as well as the Panopticon approach, Synopticon approach which emphasizes the importance of mass media in the surveillance system also frequently mentioned, and also the relationship between democracy and social media is explained within the framework of Synopticon approach. In the study it’s determined that, social media users assume that the purpose of surveillance on this communication medium is mainly security or leading to consumption, and they are indecisive about whether or not this medium has been used as a means of social control. According to this information, social media users are aware of surveillance however, they do not have the adequate level of awareness on the issue of the use of surveillance as tool for social control. In addition, it is determined that individuals act with the fear of social exclusion and isolation on the social media and before expressing their views on an issue they are revising their statements, in this way they are implementing a kind of self-control. In this context, practices of social oppression and surveillance on social media constitute one of the most important obstacles for social media in terms of contributing to democracy and serving of this communication medium as an alternative public space.