Bedreddin Et-Tüsterî’nin el-Muhâkemât beyne Şerhayi’l-İşârât adlı eserinin tahkik ve incelemesi


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Zeynep Tsılıgkır

Danışman: ÖMER TÜRKER

Özet:

Bu çalışma, İslam filozoflarından Bedreddin Tüsterî’ye(ö.732/1332) ait el- Muhâkemât beyne Şerhayi’l-İşârât başlıklı yazma eserin tahkik ve incelenmesini hedeflemektedir. Eser, İbn Sina’nın(ö. 428/1037) İşârât ve’t-tenbîhât başlıklı kitabı üzerine yazılmış şerhlerden en önemli iki şerhin doğa bilimleri bölümünün karşılaştırılarak incelendiği bir çalışmadır. Bahsi geçen iki şerh, İbn Sina’ya muhalefeti ile meşhur Fahreddin er-Râzî’nin(ö.606/1209) Şerhü’l-İşârât ve’t-tenbîhât ve İbn Sina savunucusu Nasîruddin et-Tûsî’nin(ö.672 /1274) Hallü müşkilâti’l-İşârât başlıklı eserleridir. İşârât üzerine yazılmış çok sayıdaki şerh, haşiye ve muhâkemât eserleri bir “İşârât geleneği” meydana getirmiştir. Fakat bu geleneğin pek çok halkası, yazma olarak bulunmakta ve tahkik edilip incelenmeyi beklemektedir. Bu çalışmayla Tüsterî’nin söz konusu eseri literatüre kazandırılmış, onun İşârât geleneğinde Tûsî ve dolayısıyla İbn Sînâ yanında yer aldığı belirlenmiştir. Buna ek olarak gerek fizik gerekse metafizik meselelerde Râzî’nin eleştirilerine karşı Tüsterî’nin tutumu incelenmiştir. ABSTRACT This study aims at critical edition and examination of the manuscript entitled al- Muhᾱkemᾱt bayna Sharhayi’l-Ishᾱrᾱt which belongs to one of the Islamic philosophers, Badr-ad-dῑn at-Tustarῑ(d.732/1332). The manuscript is a comparative analysis of the natural sciences section of the most important two commentaries on the book of Avicenna(d. 428/1037) entitled al-Ishᾱrᾱt wa’t-tanbῑhᾱt. These two commentaries are Sharhu’l-Ishᾱrᾱt wa’t-tanbῑhᾱt written by Fahraddῑn ar-Rᾱzῑ(d. 606/1209) who has been known for his opposition to Avicenna and Hallu mushkilᾱti’l-Ishᾱrᾱt written by Nasῑruddῑn at-Tῡsῑ(d.672 /1274) who was a defender of Avicenna. Publication of many commentaries, annotations and adjudications on Ishᾱrᾱt constituted a “tradition of Ishᾱrᾱt”. However, many links of this tradition exist in the form of a manuscript and wait for critical edition and examination. With this study, the manuscript of at-Tustarῑ has been added to the literature, and his position was identified as the side of Tῡsῑ, and hence Avicenna. Additionally, his attitude towards the critiques of Rᾱzῑ in physic and metaphysic matters were examined.