Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2006
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Arzu Çiftoğlu
Danışman: GÜLDEN SAĞOL YÜKSEKKAYA
Özet:Muhammed bin Muhammed Altıparmak’ın H.1031-M.1622’de, El-imâm Tâce’d-dîn Ahmed bin Muhammed bin Zeyd et-Tusî’nin Jami Latâ’if al Besâtîn isimli eserinden tercüme ettiği Terceme-i Sittîn li-Câmiu’l-Besâtîn adlı eseri üzerine yapılan bu çalışma başlıca üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölüm GİRİŞ’tir. Burada yazar hakkında bilgi verilmiş, bu çalışmanın konusunu teşkil eden nüshaların tavsifi, eserin tanıtımı, yazıldığı dönem, dil ve imla özellikleri üzerinde durulmuştur. Kıssanın kutsal kitaplarda nasıl ele alındığı ile bu kitaplardaki işleniş farklılıklarına değinildikten sonra Türk edebiyatındaki Yusuf ve Zeliha hikâyelerinin kısa bir tarihçesi verilmiş, bu konu üzerinde yapılan çalışmalar açıklamalı olarak sıralanmıştır. İkinci bölüm METİN’dir. Bu bölümde Damad İbrahim Paşa (Süleymaniye Ktp.) N0. 767, Hacı Mahmud (Süleymaniye Ktp.) 1924, Hasan Hüsnü (Süleymaniye Ktp.) 97, Hasan Hüsnü (Süleymaniye Ktp.) 97 M nüshalarına dayanılarak tenkitli bir metin ortaya konmuştur. Nüsha farlılıkları dipnotlarda belirtilmiştir. Üçüncü bölümde GENEL DİZİN ve ŞAHIS İSİMLERİ DİZİNİ yer alır. Kelime Dizininde kelimelerin, eser içinde kazanmış oldukları anlamlarıyla verilmesine dikkat edilmiş; alıntı kelimelerin hangi kaynaktan dilimize geçtiği belirtilmiştir. Şahıs İsimleri Dizininin birinci bölümünde Yusuf kıssasında adı geçen kişiler, ikinci bölümünde peygamberler ve üçüncü bölümünde adı geçen diğer şahıslar yer alır. ABSTRACT This study has been carried out on the book titled Terceme-i Sittîn li-Câmi’ul-Besâtîn written by Muhammed bin Muhammed Altıparmak in 1622. The given book, which is the subject of the present study, is the translation of another book titled as Jami Latâ’if al Besâtîn written by El-imâm Tâce’d-dîn Ahmed bin Muhammed bin Zeyd e’t-Tûsî. The present study mainly consists of three chapters. Chapter 1 consists of the introduction part of the study. In this chapter, the stories of Yûsuf ve Zeliha have been examined with a historical approach and a list of other studies inia also provided in a cronological order. In addition, how religious stories have been studied in the Holy Books is also given by presenting the different approaches taken towards it in the process of examination as well as giving the details of the relevant books; such as the publication date, the language used and the writer. The following chapter, Chapter 2, is the text part of the this study. The different four copies, Damad İbrahim Paşa (Süleymaniye Ktp.) N0. 767, Hacı Mahmud (Süleymaniye Ktp.) 1924, Hasan Hüsnü (Süleymaniye Ktp.) 97, Hasan Hüsnü (Süleymaniye Ktp.) 97 M, respectively are investigated in details. As a result of this investigation, a new text has been prepared with a transcription. The differences among the given four copies are also mentioned in the footnotes. The General Index, and the Index of Names are presented in Chapter 3. In this chapter, we have tried to give actual meanings of the words in the General Index as well as indicating the source of the borrowing words which is stated in the original text. The names exist in the religious story of Yusuf are given in the first part of the Index of Names whereas the prophets and the names of other people are also included in the second and third part of the given Index, respectively. İÇİNDEKİLER ………………………………………………………………………………….... I ABSTRACT …………………………………………………………………………….. II KISALTMALAR VE İŞARETLER …………………………………………………..... III ÇEVRİYAZI ALFABESİ ……………………………………………………………..... IV GİRİŞ ………………………………………………………………………………....... 1 1. MUHAMMED B.MUHAMMED ALTIPARMAK ……………………………….. 2 1.1 Hayatı………...…………..………………..………………………………... 2 1.2 Eserleri………...…………..………………..………………………………. 2 2. TERCEME-İ SİTTÎN Lİ-CÂMİ‘U’L-BESÂTÎN………………………………...... 5 2.1 Nüshaların Tavsifi…………………………………………………………… 5 2.1.1 Çalışmanın esasını oluşturan nüshaların tavsifi………………………. 5 2.1.2 İncelenen ama çalışmaya katılmayan nüshaların tavsifi …………...... 6 2.2 Dönemi …………………………………………………………………....... 8 2.3 Söz varlığı…….................……………..……………..…….…………......... 11 2.4 Bölümleri ……................…………………….………..…….…………....... 16 2.4.1 Tercüme sebebi........…………………..… ……..…….………........ 16 2.4.2 Konusu ve türü……………………………………….…………....... 17 2.4.3 Hikâyenin işlenişi……………………………………….………….... 21 2.4.3.1 Yusuf’un güzelliği ve fiziksel özellikleri……….…………... 21 2.4.3.2 Yakup peygamberin zahmet çekme sebepleri…….............. 21 2.4.3.3 Yusuf aleyhisselamın rüyaları ........................................... 22 2.4.3.4 Yakup aleyhisselamın çocuklarını koruması........................ 23 2.4.3.5 KardeşlerininYusuf aleyhisselamı kuyuya atma sebebi........ 23 2.4.3.6 Yusuf aleyhisselamın rüya yorumculuğu............................. 23 2.4.3.7 Kardeşlerin Yusuf’un rüyalarını öğrenmesi....................... 23 2.4.3.8 Kardeşlerin Yusuf aleyhisselama rüyaları sorması.............. 24 2.4.3.9 Kardeşlerin Yakup aleyhisselamdan istekleri...................... 24 2.4.3.10 Yakup aleyhisselamın rüyası........................................... 24 2.4.3.11Yusuf peygamberi hazırlayış............................................ 25 2.4.3.12 Dirine’nin rüyası............................................................. 25 2.4.3.13 Yusuf aleyhisselamdan önce kuyu................................... 25 2.4.3.14 Yusuf aleyhisselamın kuyuya bırakılışı............................. 26 2.4.3.15 Yusuf aleyhisselamın kuyuda terkedilişi........................... 26 2.4.3.16 Yusuf aleyhisselamdan sonra kuyu.................................. 26 2.4.3.17 Kuyudaki yaşam............................................................ . 26 2.4.3.18 Yusuf aleyhisselam ve kuyu........................................... 27 2.4.3.19 Kardeşlerin eve dönmesi................................................ 27 2.4.3.20 Rubil’in olayı anlatması................................................... 27 2.4.3.21 Kanlı gömleğin incelenmesi............................................. 27 2.4.3.22 Kurdun dile gelmesi........................................................ 27 2.4.3.23 Yusuf aleyhisselamın kuyudan çıkarılışı............................ 28 2.4.3.24 Kardeşlerinin Yusuf aleyhisselamı satması....................... 28 2.4.3.25 Yusuf aleyhisselamın kölelik yaşamı................................ 29 2.4.3.26 Yusuf aleyhisselam annesinin mezarında......................... 30 2.4.3.27 Yusuf aleyhisselama yapılan eziyet................................. 30 2.4.3.28 Yusuf aleyhisselamın azad olması................................... 30 2.4.3.29 Emir’in rüyası................................................................ 30 2.4.3.30 Emir’in İslamiyeti seçmesi.............................................. 31 2.4.3.31 Emir’in Yusuf aleyhisselamı almak istemesi..................... 31 2.4.3.32 Kervanın Mısır’a yaklaşması........................................... 31 2.4.3.33 Yusuf aleyhisselamın Mısır’a girişi.................................. 31 2.4.3.34 Yusuf aleyhisselamın pahası........................................... 32 2.4.3.35 Zeliha’nın rüyaları......................................................... 32 2.4.3.36 Zeliha’nın Mısır’a gitmesi............................................... 33 2.4.3.37 Zeliha’nın Yusuf aleyhisselamı görmesi........................... 33 2.4.3.38 Yusuf aleyhisselamın Aziz’e satılması............................. 33 2.4.3.39 Aziz’in hazinesi.............................................................. 33 2.4.3.40 Malik’in Yusuf aleyhisselamı geri istemesi....................... 34 2.4.3.41 Zeliha’nın aşkının artması................................................ 34 2.4.3.42 Yusuf aleyhisselamın nefsiyle savaşı................................ 34 2.4.3.43 Yusuf’un şehvet duygusunun sönmesi.............................. 35 2.4.3.44 Yusuf aleyhisselamın gömleğinin yırtılması....................... 36 2.4.3.45 Bebeğin şahitliği............................................................. 36 2.4.3.46 Mısır hatunlarının Zeliha’yı ayıplamaları........................... 36 2.4.3.47 Zeliha’nın Yusuf peygamberi süslemesi........................... 37 2.4.3.48 Mısır hatunlarının Yusuf aleyhisselama hayranlığı............. 37 2.4.3.49 Yusuf aleyhisselamın zindana girmesi.............................. 37 2.4.3.50 Şarapdar ve habbazın zindana atılması............................. 38 2.4.3.51 Yusuf aleyhisselamın zindan hayatı................................. 38 2.4.3.52 Zeliha’nın hasreti............................................................ 38 2.4.3.53 Yusuf aleyhisselamın rüya tabiri ilmini öğrenmesi.............. 38 2.4.3.54 Habbaz ve şarapdarın rüyaları......................................... 38 2.4.3.55 Sakinin zindandan çıkması............................................... 39 2.4.3.56 Yusuf aleyhisselamın, Yakup aleyhisselamın haberini alması 39 2.4.3.57 Melik’in rüyası............................................................... 39 2.4.3.58 Mısır hatunlarının Yusuf aleyhisselamı doğrulaması........... 39 2.4.3.59 Yusuf aleyhisselamın zindandan çıkması.......................... 40 2.4.3.60 Yusuf aleyhisselamın Melik’in rüyasına yaptığı yorum....... 40 2.4.3.61 Yusuf aleyhisselamın tahta çıkması.................................. 40 2.4.3.62 Kıtlığın başlaması............................................................ 40 2.4.3.63 Yusuf aleyhisselamın Zeliha’yla karşılaşması.................... 41 2.4.3.64 Zeliha’nın aşkının büyüklüğü........................................... 41 2.4.3.65 Kavuşma zamanının gelmesi: ......................................... 41 2.4.3.66 Zeliha’nın Yusuf aleyhisselamı reddetmesi....................... 42 2.4.3.67 Kardeşlerinin Yusuf aleyhisselama gelmesi...................... 42 2.4.3.68 Kardeşlerleri taht önünde................................................ 42 2.4.3.69 Kardeşlerin Kenan’a dönmesi......................................... 43 2.4.3.70 Kardeşler yine Mısır’da.................................................. 43 2.4.3.71 Kardeşler ikinci kez taht önünde...................................... 43 2.4.3.72 Kardeşlerin güçleri......................................................... 43 2.4.3.73 Altın kaplı kadehin çalınması........................................... 44 2.4.3.74 İbni Yamin’in Yusuf aleyhisselama teslimi....................... 44 2.4.3.75 Kardeşlerin İbni Yamin’i geri alma planları...................... 44 2.4.3.76 Yusuf aleyhisselamın oğlunun yiğitliği............................... 45 2.4.3.77 Kardeşlerin bir kısmının Kenan’a dönmesi........................ 45 2.4.3.78 Beytü’l-Ahzan’ın yapımı................................................. 45 2.4.3.79 Yakup aleyhisselamın gözlerinin kör olması...................... 45 2.4.3.80 Beşir’in kimliği............................................................... 46 2.4.3.81 Beşir’in annesine kavuşması........................................... 46 2.4.3.82 Yusuf aleyhisselamın kardeşlerini affetmesi..................... 46 2.4.3.83 Yakup aleyhisselamın Mısır’a gelmesi............................. 46 2.4.3.84 Yakup aleyhisselamın Yusuf aleyhisselama kavuşması..... 47 2.4.3.85 Yakup aleyhisselam Mısır sarayında................................ 47 2.4.3.86 Yakup aleyhisselamın vefatının yaklaşması....................... 47 2.4.3.87 Yakup aleyhisselamın Iys’la karşılaşması......................... 47 2.4.3.88 Yusuf’un, babasının vefatını öğrenmesi............................ 48 2.4.3.89 Yusuf aleyhisselamın son rüyası...................................... 48 2.4.3.90 Yusuf aleyhisselamın vefatı............................................ 48 2.4.3.91 Zeliha’nın Yusuf aleyhisselamın vefatını öğrenmesi.......... 48 2.4.3.92 Zeliha’nın vefatı............................................................. 48 3. JAMİ LATA’İF al BESÂTÎN………………………………………............. ........ 49 3.1 Tavsifi………….………………………………………………................... 49 3.2 Bölümleri………………………………………………………………......... 49 4. TEFSÎR-İ SŪRET-İ YŪSUF………………………………………………............. 52 4.1 Tavsifi………….………………………………………………................... 52 4.2 Bölümleri………………………………………………………………......... 52 Jami Latâ’if al Besâtîn ve Tefsîr-i Suret-i Yusuf ile Terceme-i Sittîn li-Câmi’ul-Besâtîn arasındaki farklar............…………...... 52 5. YUSUF ve ZELİHA HİKÂYESİ ………………………………………..................... 5.1 Kutsal Kitaplarda Yusuf Hikâyesi………………………………………….... 55 5.1.1 İncil’de Yusuf peygamber………………………………………….... 55 5.1.2 Kur’an’da Yusuf peygamber………………………………………… 56 5.1.3 Tevrat’ta Yusuf peygamber…………………………………………... 58 5.1.4 Zebur’da Yusuf peygamber…………………………………………. 61 5.1.5 Hikâyenin işlenişi bakımından farklılıklar…………………………… 62 5.2 Arap, İran ve Türk Edebiyatlarında Yazılmış Yusuf ve Zeliha Hikâyeleri…... 65 5.2.1 Arap Edebiyatındaki versiyonları……………………………............. 65 5.2.2 İran Edebiyatındaki versiyonları………………………………........... 65 5.2.3 Türk Edebiyatındaki versiyonları……………………………............. 66 5.3 Yusuf ve Zeliha Hikâyesi Üzerine Yapılan Çalışmalar………………............ 69 5.3.1 Kitaplar………………………………………………………............. 69 5.3.2 Makaleler…………………………………………………….............. 72 5.3.3 Tezler…………………………………………………………............ 75 5.3.3.1 Lisans tezleri……..………………………………….......... 75 5.3.3.2 Yüksek lisans tezleri ………………………....................... 76 5.3.3.3 Doktora tezleri…………………………………………….. 77 5.3.4 Sunulmuş bildiriler ………………………………………................. 78 5.3.5 Güncel yayınlar……………………………………………...……… 78 6. DİL ve İMLA ÖZELLİKLERİ………………………………………………......... 80 6.1 İMLA ÖZELLİKLERİ………………………………………………. 80 6.1.1 Ünlüler için kullanılan yazı işaretleri………………………. 80 6.1.2 Ünsüzler için kullanılan yazı işaretleri………………………. 81 6.1.3 İkili yazılışlar……………………………………………… 81 6.1.4 Bitişik yazılışlar…………………………………………… 82 6.1.5 Eklerin yazımı..…………………………………………… 82 6.2 SES ÖZELLİKLERİ…………………………………………………. 82 6.2.1 Ses Değişmeleri……………………………………………… 82 6.2.1.1 i/e değişikliği……………………………………….. 82 6.2.1.2 t/d değişikliği……………………………………...... 82 6.2.2 Ses Olayları …………………………………………………... 83 6.2.2.1 Ünlülerle ilgili ses olayları………………………........ 83 6.2.2.1.1 Düzlük-yuvarlaklık uyumu…………………... 83 6.2.2.2 Ünsüzlerle ilgili ses olayları………………………...... 83 6.2.2.2.1 sedalılaşma………………………………..... 83 6.3 YAPIM EKLERİ…………………………….…..………………….…... 84 6.3.1 İsimden isim yapım ekleri……………….…..………………. 84 6.3.2 İsimden fiil yapım ekleri……………….…..………………… 86 6.3.3 Fiilden İsim yapım ekleri……………….…..………………… 86 6.3.4 Fiilden Fiil yapma ekleri……………….…..…………………. 87 6.4 İSİMLER……………….…..………………….….…………….............. 89 6.4.1 Çekim Ekleri……………….…..………………………......... 89 6.4.1.2 Çoğul eki……………….…..………………………. 89 6.4.1.3 İyelik ekleri……………….…..……………………… 89 6.4.1.4 Hâl ekleri ve İsmin hâlleri…..………………………. 90 6.4.1.4.1 İlgi hâli eki…..…………………………….….. 90 6.4.1.4.2 Yükleme hâli eki..…………………………….. 91 6.4.1.4.3 Yaklaşma hâli eki..……………………………. 91 6.4.1.4.4 Kalma hâli eki………..……………………….. 91 6.4.1.4.5 Ayrılma hâli eki……..………………………… 91 6.4.1.4.6 Vasıta hâli eki……..…………………………… 92 6.4.1.4.7 Yön ekleri……..……..………………………… 92 6.4.1.5 Soru eki ………………………..……………………. 92 6.5 SIFATLAR……………….…..…………………………….….…………. 92 6.6 ZARFLAR ……………….…..…………………………….….…………. 93 6.7 ZAMİRLER…………….…..…………………………….….…………… 93 6.8 FİİLLER…………….…..…………………………….….……………….. 94 6.8.1 Görülen geçmiş zaman ekleri………………………….….……… 94 6.8.2 Şart ve Emir ekleri………………………….….…………………. 94 6.8.2.1 Şart………………………….….………………...………… 94 6.8.2.2 Emir………………………….….………………...……….. 94 6.8.3 Geniş zaman ekleri………….….………………...………………. 95 6.8.4 Şimdiki zaman eki..………….….………………...……………… 95 6.8.5 Öğrenilen geçmiş zaman eki….….………………...…………….. 95 6.8.6 Gelecek zaman eki….….………………...………………………. 95 6.9 BİRLEŞİK FİİLLER….….………………...……………………..…………. 96 6.10 PARTİSİPLER….….………………...……………………..…………….…. 96 6.11 GERİNDİUMLAR….….………………...……………………..……………. 96 6.12 EDATLAR….….………………................……………………..……………. 97 6.13 CÜMLE….….………………................……………………..……………… 97 6.14 YABANCI UNSURLAR……................……………………..………….….. 98 6.14.1 Arapça Unsurlar……................……………………..……………..….. 98 6.14.2 Farsça Unsurlar…….................……………………..……………..….. 98 7. METİN........................................................................................................................... 100 8. DİZİN............................................................................................................................. 566 8.1 GENEL DİZİN …………………………………………………….......................... 567 A …………………………………………………………………………………......... 567 B …………………………………………………………………………………............ 592 C …………………………………………………………………………………............ 616 Ç …………………………………………………………………………………............ 625 D …………………………………………………………………………………........... 628 E …………………………………………………………………………………........... 643 F …………………………………………………………………………………........... 661 G …………………………………………………………………………………........... 666 H …………………………………………………………………………………........... 680 I …………………………………………………………………………………............. 704 İ …………………………………………………………………………………............. 705 K …………………………………………………………………………………........... 743 L …………………………………………………………………………………............ 772 M ………………………………………………………………………………............... 775 N ………………………………………………………………………………............... 806 O ………………………………………………………………………………............... 816 Ö ………………………………………………………………………………............... 832 P ………………………………………………………………………………................ 833 R ………………………………………………………………………………............... 837 S ………………………………………………………………………………............... 844 Ş ………………………………………………………………………………............... 866 T ………………………………………………………………………………............... 871 U ………………………………………………………………………………............... 887 Ü ………………………………………………………………………………............... 890 V ………………………………………………………………………………............... 892 Y ………………………………………………………………………………............... 906 Z ………………………………………………………………………………................ 917 8.2 ŞAHIS İSİMLERİ DİZİNİ………………………………………………………. 926 8.2.1 Yusuf ve Zeliha Hikâyesine ait isimler.................................................... .... 926 Ays………………………………………………………………….......... 926 Beşîr………………………………………………………………............ 926 Bünyâmin…………………………………………………………........... 926 Dîrîne……………………………………………………………............ 926 Ebrem……………………………………………………………............ 926 Eflâh……………………………………………………………….......... 926 Eşîr………………………………………………………………............ 926 Hârâ………………………………………………………………........... 926 İbn-i Mugarribler……………………………………………..….............. 927 Kâk……………………………………………..………………............. 927 Kâri‘a bin Tâlun………………………………..………………............... 927 Kıtfir………………………………...................……………….............. 927 Lâvî………………………………...................………………................ 927 Leyâki………………………………...................………………............ 927 Mālik bin Za‘ra……………………...................……………….............. 928 Râhil……………………...................………………............................. 928 Rahime…………………...................……………….............................. 928 Reyyân bin Velîd………...................……………….............................. 928 Rubîl………...................………….................……............................... 928 Süblî………...................…………........................................................ 928 Taymus bin Tâlus bin Alkuma………..................................................... 928 Yehûdâ……….................……............................................................. 929 Zelîhâ………......................................................................................... 929 Zeylüm……….................…….............................................................. 929 8.2.2 Adı geçen peygamberler......................................................................... 930 Âdem. Hz. ……….................……......................................................... 930 Dâvûd, Hz. ……….................……........................................................ 930 Hârûn, Hz..……….................……......................................................... 930 İbrâhim, Hz...……….................……...................................................... 931 İdrîs, Hz …….................….................................................................... 931 Îsâ, Hz..…….................…...................................................................... 931 İshâk, Hz..…….................…................................................................... 932 Lût, Hz..…….................…..................................................................... 932 Muhammed, Hz..…….................….......................................................... 932 Nûh, Hz..…….................….................................................................... 933 Süleymân, Hz. .................….................................................................... 934 Şuâyib…………………………………………………...……................. 934 Yakûb, Hz..…......................................................................................... 934 Yûsuf, Hz. ..…........................................................................................ 935 Yûnus, Hz. ..…....................................................................................... 935 Zekeriyyâ, Hz. ..….................................................................................. 935 8.2.3 Adı geçen diğer şahıslar.......................................................................... 935 Abdullâh b. Cübeyr....................................................................................... 935 Abdullâh b. Zübeyr....................................................................................... 936 Âişe, Hz. ....................................................................................................... 936 Ali, Hz. ......................................................................................................... 936 Altıparmak..................................................................................................... 937 Ammâr b. Yâsîr............................................................................................. 937 Ashab-ı Kehf................................................................................................. 937 Âsiye.............................................................................................................. 937 Asmâî............................................................................................................. 937 Bâyezîd-i Bistâmî......................................................................... ................ 938 Belâm b. Bâûrâ.............................................................................................. 938 Belkîs............................................................................................................. 938 Câbir b. Abdullâh......................................................................................... 938 Câfer es-Sâdık............................................................................................... 938 Cüreyc......................................................................................... ................. 939 Ebû Ali Dekkâk............................................................................................ 939 Ebû Āsım en-Nebil Basrî.............................................................................. 939 Ebû Bekir...................................................................................................... 939 Ebû Bekir Ahmed bin Muhammed bin Zeyd et-Tûsî.................................... 940 Ebû Bekir Verrâk.......................................................................................... 940 Ebû Hüreyre.................................................................................................. 940 Ebû Cehil...................................................................................................... 940 Ebü’d-dürdâ.................................................................................................. 941 Ebû Süfyân.................................................................................................... 941 Ebû Tâlib....................................................................................................... 941 Fâtımâ........................................................................................................... 941 Gazzâlî.......................................................................................................... 941 Habeşi Bilâl.................................................................................................. 942 Hâbil-Kâbil................................................................................................... 942 Hafs bin Gıyâs.............................................................................................. 943 Hafsa............................................................................................................. 943 Hâlid bin Velîd............................................................................................. 943 Hallâc-ı Mansûr............................................................................................ 943 Hâm............................................................................................................... 944 Hasan Basrî.................................................................................................... 944 Hatîce, Hz..................................................................................................... 944 Havvâ............................................................................................................ 944 Hızır............................................................................................................... 945 İbni İshâk....................................................................................................... 945 İbni Abbâs...................................................................................................... 945 İbni Cüreyc.................................................................................................... 945 İbni Semmâk.................................................................................................. 946 İbrâhim bin Edhem........................................................................................ 946 İkrime b. Ebî Cehil........................................................................................ 946 İmrân.............................................................................................................. 946 Ka'b-ül Ahbâr................................................................................ ............... 946 Kârûn............................................................................................................. 947 Kelbî.............................................................................................................. 947 Kenân bin Nûh............................................................................................... 947 Lokmân.......................................................................................................... 947 Mansûr.......................................................................................................... 947 Meryem.......................................................................................................... 947 Meysere......................................................................................................... 948 Mukâtil........................................................................................................... 948 Nemrûd.......................................................................................................... 948 Numân, Nu‘mân b. Beşîr............................................................................... 949 Osman Hz..................................................................................................... 949 Ömer, Hz....................................................................................................... 949 Rābiâ-yı Adeviyye........................................................................................ 949 Râbil.............................................................................................................. 950 Sa’d b. Ebî Vakkâs........................................................................................ 950 Sa’îd b. Cübeyr.............................................................................................. 950 Sadreddin...................................................................................................... 950 Sebîl b. Asam................................................................................................. 951 Sehl b. Abdullâh Tüsterî................................................................................ 951 Şiblî................................................................................................................ 951 Tâlût............................................................................................................... 951 Übey b. Ka'b.................................................................................................. 951 Veheb bin Münebbih..................................................................................... 952 Velid b. Mugîre.............................................................................................. 952 Velîd b. Pelîd................................................................................................. 952 Yahyâ............................................................................................................. 952 Zeyne’l-âbidîn............................................................................................... 953 Zülkarneyn Hz. ............................................................................................. 953 Zünnûn-i Mısrî............................................................................................... 953 Sonuç.................................................................................................................................. 954 BİBLİYOGRAFYA………………………...........………………………………………. 955