6. sınıf Sosyal Bilgiler dersinde coğrafi kavramlar bakımından öğrencilerin hazır bulunuşluk düzeyleri ve bu kavramların geliştirilmesi


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2010

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Sevgi Süer

Danışman: HAMZA AKENGİN

Özet:

Eğitimde terim ve kavramlar, çeşitli olgu ve olayların tanımlanması açısından son derece önemlidir. Bu nedenle, kavram ve terimler Sosyal Bilgiler öğretiminde ve Sosyal Bilgiler dersi içerisinde yer alan konuların öğretiminde de önem kazanmaktadır. Kavramlar bilgilerin yapı taşlarıdır. Özellikle çok sayıda kavramın ve bilginin organizasyonunu gerektiren Sosyal Bilgiler ve Coğrafya konularının öğretiminde kavram öğretiminin etkililiği göz ardı edilemez. Çalışma 2008-2009 eğitim- öğretim yılı II. dönem, İstanbul Bahçelievler Hürriyet İlköğretim Okulu 6-G sınıfı, toplam 51 öğrenciden oluşan örneklem üzerinde uygulanmıştır. Araştırmanın yöntemi olarak, Öğretmenlerin kendi uygulamalarını gözlemleme, önceden var olan ya da öğretim sürecinde ortaya çıkan bir sorunu anlama ve çözümleri üretmeye yönelik bir sorgulama süreci olarak bilinen ve daha çok nitel araştırma ağırlıklı eylem araştırması yöntemi kullanılmıştır. Bu çalışmada 6. sınıf Sosyal Bilgiler dersinde geçen coğrafi kavramların hazır bulunuşluluk düzeyleri tespit edilmeye çalışılarak, söz konusu kavramların çeşitli yöntem- tekniklerle öğretilmesi ve kavratılması amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda, 6. sınıf Sosyal Bilgiler dersi “Ülkemiz ve Dünya” adlı ünitede yer alan 18 kavram seçilmiştir. Bu kavramlarla ilgili olarak, öğrencilere uygulanmak üzere 20 soruluk bir başarı testi hazırlanmıştır. Bu test; ön – son ve kalıcılık testi olmak üzere, çalışmadan önce ve sonra uygulanmıştır. Yapılan analizleri sonucunda ön test- son test ve hatırlatma testinin karşılaştırılmasıyla ilgili olarak, aralarındaki anlamlılığın son test ve hatırlatma testi yönünde etkili olduğu ortaya çıkmıştır. Ayrıca uygulanan coğrafi konulara yönelik tutum ölçeğinde, ön tutum ve son tutum arasında “Peared Simple T Test” ile elde edilen anlamlılık değeri 0,000 olarak bulunmuştur. Bu değer 0,05 düzeyinden düşük olduğundan, iki tutum arasında anlamlı bir farklılık olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Uygulanan çalışmadan elde edilen veriler sonucunda, öğrencilerin kavramları öğrenme düzeyinde artış olduğu gözlenmiştir. Elde edilen sonuçlar, coğrafi kavramların öğretiminde çeşitli yöntem ve tekniklerin kullanılmasının bu yönde etkili ve verimli olduğunu ortaya koymuş ve çalışma istenen amaca ulaşmıştır. Anahtar kelimeler: Sosyal Bilgiler, coğrafi kavramlar, kavram öğretimi, hazır bulunuşluk düzeyi. ABSTRACT Terms and concepts are crucial in education in order to define various facts and cases. For this reason terms and concepts gain importance in social sciences education and teaching the topics in social sciences. Concepts are building structure of the knowledge. Effectiveness of teaching concepts connot be ignored in social sciences and geography which requires the organisation of several terms and concepts. The study has been conducted in fall term of the 2008-2009 academic year in Istanbul Bahcelievler Hurriyet Primary School in class 6 G on a sampling group of 51 students. As a research technique qualitative based action research which is known as self observation of the teachers, questioning and solving the formerly existing problems or problems occured during the teaching process has been used. In this study it has been aimed to define the level of readiness of geographical terms in Social Sciences course of 6th grade and teaching of these terms via different methods and techniques. In accordance with this aim 18 terms in the unit “Our Country and The World” in Social Sciences 6th grade have been chosen. An achievement test of 20 questions has been prepared to apply. This test has been applied as pre and post retention test. After SPSS analysis meaningfulness between pre retention and post-retention test has been prooved to be effective. Besides attitude scale conducted for geographical topics has showed a rate of 0,000 via Peared Simple T Test. As the rate is below 0,05 it has been deduced that there is a meaningful difference between two atitudes. As a result of the findings after the study it has been observed that there has been a rise in the students’ level of acquiring the terms. The results have prooved to be effective and productive in teaching of geographical terms via difrent techniques and methods and it has been observed that the study achieved the goals. Key words: Social Sciences, geographical terms, concept teaching, level of readiness