Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2013
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Nuray Demir Öztürk
Danışman: GÜLDEN SAĞOL YÜKSEKKAYA
Özet:16. yüzyıl Osmanlı döneminin siyasi, askeri ve ekonomik alanlarda büyük ilerlemeler katettiği bir yüzyıldır. İmparatorluğun gelişimi dili de aynı ölçüde etkilemiş ve Türk dili için bugün kaynak niteliğinde olan pek çok kültür ve dil hazinesi kaleme alınmıştır. Yazılan eserler, konularına göre edebi, tarihi, dini ve tıp alanlarında olmak üzere çeşitlilik gösterir. Çalışmamıza konu olan eser 16. yüzyılın hekimlerinden Kaysûnîzâde Nidâî’ye ait olan Rebí‘u’s-Selāme’dir. Klasik Osmanlı Türkçesi dönemi ürünü olan risale; veba hakkında yazılmıştır. Kısa fakat faydalı bilgiler içeren eserde, veba zamanında faydalı olabilecek şifalı bitkilerden de bahsedilir. Yaptığımız araştırmalar sonucunda iki nüshasına rastladığımız eserin incelememize konu olan nüshası Hacı Selim Ağa Kütüphanesi numara 882/3’te bulunur. Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi Yeniler numara 265’te bulunan nüsha eksik olduğundan ona sadece okunamayan kelimeler için başvurulmuştur. Çalışmamıza konu olan nüsha harekesiz ve nesih bir hatla yazılmış olup müstensihi belli değildir ve 30 varaktan oluşur. Eser, manzum ve mensur karışık olarak yazılmıştır. Eserin içeriğini veba ve veba salgını ile tıbbî, şerrî ve hikemî olarak tecrübe edilmiş olan ilaç terkipleri oluşturmuştur. Çalışmamız 4 bölümden oluşmuştur. İlk bölümde eserin müellifi ve eser hakkında bilgi verilip; tıp tarihi üzerinde yapılan çalışmalara değinilmiş ve metnin dil özellikleri incelenmiştir. İkinci bölümde metnin çeviriyazıya aktarımı yapılmıştır. Üçüncü bölümde metnin günümüz Türkçesine çevirisi yapılmıştır. Son bölümde metinde geçen sözcüklerin anlamlarına ve metnin dizinine yer verilmiştir. ABSTRACT In 16th century, Ottoman Empire made tremendous progress in politics, military and economy. Advancement of Empire influenced language to the same degree and numerous cultural and linguistic masterpieces as splendid sources for Turkish language emerged. These works vary the extend literal, religious and medical branches. In this study, topic is Rebî‘u’s-Selāme of Kaysûnîzâde Nidâî, one of physicians in the 16th century. The pamplet, work of Ottoman Turkish of Classical Period, is about plague. In the pamplet, shortly but usefully, curative herbs have mentioned during a plague. As result of our researches, we have found out the pages of the pamplet one of which we acquired to enjoy in our study are available in Hacı Selim Aga Library, shelf number 882/3. The another one in recents section have been utilized for unreadable words. The aforesaid page totally consisting of 30 couplets was written without vowel points in Nesih caligraphy and its rewriter is unknown. The work was written in verse and prose ntricately. Content of it comprises plage and medical, şerri and hikemi drugs. Our study has 4 chapters. In the first chapter, general information about work and writer, history of medicine, linguistic features of the text have been examined. In the second, transcription of the text has been completed. In the third, simplification has been made. In the last chapter, morphology and text string have presented.