Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2013
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Azad Dadayev
Danışman: İSMAİL SAFA ÜSTÜN
Özet:Birinci Dünya Savaşı, Rusya’da büyük kayıplara, ekonomik sıkıntılara yol açmış, Çar hükümetinin bu siyasi ve ekonomik krizin üstesinden gelmesini imkânsız kılmıştır. 1917’de Rusya’da meydana gelen Bolşevik İhtilâli’yle cephelerdeki Rus orduları geri çekilmiş Almanya, Türkiye ve Rusya arasında imzalanan Brest-Litovsk Antlaşmasıyla 93 Harbi’nde Rusya’ya bırakılan Batum, Kars, Ardahan, Artvin ve Oltu sancakları yeniden Türkiye’ye katılmıştır. Osmanlı ordusu aynı zamanda Ahıska’ya da girmiş ve halk bu gelişe çok sevinmiştir. Fakat bu sevinç fazla sürmemiş ve Mondros Mütarekesi’yle Osmanlı ordusu bu bölgeyi boşaltmak mecburiyetinde kalmıştır. Neticede itibariyle 16 Mart 1921’de imzalanan Moskova Antlaşması’yla bugünkü sınır çizilmiş, Ahıska bölgesi ve Batum Sovyet Gürcistan’ına bırakılmıştır. Bu dönemden sonra Ahıskalılar Sovyet hâkimiyeti altında yaşam mücadelesi vermiş ve çeşitli işkencelere maruz kalmışlardır. Mehmet Emin Resulzade’nin de ifade ettiği gibi “Türklerin en gaddar ve acımasız düşmanı olan Stalin ve onun Beriya gibi cellâtları” iktidara geldiklerinde ise bölge haklıda diğer topluluklar gibi, sürgüne (hiçbir suçları olmadığı halde) maruz kalmışlardır. Stalin’in ölümünden sonra SSCB’de bir takım değişiklikler gerçekleşmiş ve Komünist Parti’nin XX. Kongresinden sonra Stalin’in sürgün ettiği Karaçay, Balkar, Çeçen, İnguş ve Kalmuk gibi Kafkasya halkları, ana yurtlarına dönme izni almışlardır. Fakat Kırım ve Ahıska bölgeleri yüksek stratejik öneme sahip olduğu için Kırımlı Türklerle Ahıskalı Türklere dönüş izni çıkmamıştır. Sovyetler Birliği’nin dağılması ve Ukrayna’nın bağımsızlığını kazanmasıyla birlikte, Kırım da Özerk Cumhuriyet statüsünü kazanmış, Kırımlı Türklere de vatanlarına geri dönme izni verilmiştir. Fakat Ahıskalı Türkler ise bu haktan mahrum bırakılmakta ve sürgün hayatları hâlâ devam etmektedir. Anahtar Kelimeler: Sovyetler Birliği, Stalin, Ruslaştırma, Sürgün, Ahıskalı Türkler ABSTRACT The First World War caused huge loses and economical problems and made it impossible for Charist Russia to overcome these economical and politic crisis. By the Bolshevic Revolution in Russian in 1917 Russian troops departing back from Germany. Batum Kars Ardahan Artvin and Oltu again participated to Turkey that according to treaty of Brest-Litovsk signed among Turkey and Russia in the 93’s war these districts belonged to Russia. Also Ottoman army entered to Akhiska and people pleased at this coming. But this situation did not went on more and Ottoman army was obliged to vacate the area. As a result in the Moscow treaty in 16 March 1921 borders was defined and Akhiska area and Batumi left to the Soviet Georgia. After this period Akhiska people tried for survival under the rule of the Soviet Akhiska and have been subjected to various forms of torture. In the words of Mehmed Emin Resulzada “when such as the most cruel and ruthless enemy of the Turks as Stalin and his executioners Beriya” come to power, other communities (even thought there was no their fault) in region have been subjected too. After the death of Stalin a number of changes occurred In USSR and Karachai, Balkar, Chechen, Ingush peoples of Caucasus whom exiled by Stalin after the XX’th Congress of Communist Party have received permission to return to homelands. However due to their high strategic importance of Krim and Akhiska area, Krım and Akhıska people didn’t received permission to return. After the collapse of Soviet Union and independence of Ukraine, Krım Republic achieved his autonomy too and Krımıan Turkish people were allowed to return to their homelands. But Akhiska’s Turks was deprived from these rights and still this situation continues. Key Words: Soviet Union, Stalin, Deportation, Russification, Meskhetian Turks