Alevî-Bektâşî kaynaklarındaki dini unsurlar ve yansımaları (Nehcü’l-Belâga, İmam Ca’fer Es-Sâdık Buyruk’u, Hacı Bektâş-I Velî Makalât’ı ve Pir Sultan Abdal deyişleri örneği kapsamında)

---

Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2019

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Dilek Şahin

Danışman: ALİ ULVİ MEHMEDOĞLU

Özet:

Bu çalışmada, Alevî-Bektâşî geleneğinin önde gelen kaynakları olarak kabul edilen: Nehcü’l-Belâga, İmam Ca’fer es-Sâdık Buyruk’u, Hacı Bektâş-ı Velî Makalât’ı ve Pir Sultan Abdal Deyişleri kapsamındaki, inanç ve ibadet temelli dini unsurlar incelenmiştir. Bu dini unsurların, Alevî-Bektâşî bireyin, dini inanç, tutum ve günlük yaşam tercihlerine yansımaları belirlenmeye çalışılmıştır. Alevî-Bektâşî kültürde, Hz. Ali, İmam Ca’fer es-Sâdık, Hacı Bektâş-ı Velî ve Pir Sultan Abdal kendilerine, büyük önem atfedilen şahsiyetler oldukları için bu çalışmada, onlara izafe edilen eserler tercih edilmiştir. Çalışmada literatür taraması, dökümantal inceleme yöntemleri kullanılmıştır. Birincil kaynaklara ek olarak, dört kaynak hakkında önceden yapılan çalışmalardan da ikincil kaynak olarak yararlanılmıştır. Vahiy temelli mesaj içeriğinin, tarihi olarak vahyin ilk zamanlarına yakın olan kaynaklarda daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Bu kaynaklarda; Allah’a ortak koşmamak, adil olmak, haramlardan sakınmak, namaz, oruç, hac, kurban ibadetleri gibi dini unsurlar vurgulanmakta olup, bunların Alevî-Bektâşî bireyin inanç, ibadet ve günlük yaşam tercihlerine yansımakta olduğu söylenebilir. -------------------- In this study, the religious elements based on faith and worship in the scope of Nehcu'l-Belaaga of Imam Ali, Imam Jafar as-Saadik’s Buyruk, Haji Bektash Velî’s Makalât and Pir Sultan Abdal’s poems and sayings, which are accepted as the leading sources of Alevi-Bektashi tradition, were examined. Reflections of these religious elements on Alevi-Bektashi individual's religious beliefs, attitudes and daily life preferences were tried to be determined. In Alevi-Bektashi culture, since Hz. Ali, Imam Jafar as-Saadik, Haji Bektash Veli and Pir Sultan Abdal were the personalities attributed great importance to them, we preferred the works attributed to them. In this study, literature review and documentary examination methods were used. In addition to the primary sources, the previous studies on the Alevi-Bektashi’s four sources were used as secondary sources. Revelation-based message content was determined to be higher in sources that were close to the early times of revelation. In these sources; religious elements such as not associating with Allah, being fair, avoiding unlawful forbiddens by religion, praying, fasting, pilgrimage, worship of sacrifices are emphasized and it can be said that these are reflected in the Alevi-Bektashi individual's belief, worship and daily life preferences.