Kabusname’ nin bilinen ilk Türkçe çevirisi


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2001

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Aysel Güneş

Özet:

11. yüzyılda İran Edebiyatı'nda Keykavus bin İskender bin Kabus tarafından kaleme alınan ve zamanının sosyal ve siyasal yaşamını yansıtan bir eser olan Kabusname'nin Türkçeye yapılan ilk çevirisi üzerinde bu tez meydana getirilmiştir. Tez, "Giriş, Metin, Dizin" olmak üzere üç bölümden oluşmuştur. Bu bölümlerde yapılan çalışmaları şöyle lendirmek mümkündür: GİRİŞ: 1) İran Edebiyatı'nda verilen Kabusname hakkında kısa bir bilgi verilmesi. 2) Kabusname'nin Türkçe çevirileri ve bunlarla ilgili bilgiler. 3) Kabusname'nin bilinen ilk Türkçe çevirisi: "Tavsifi, Bölümleri, Mütercimi ve Tarihi, Türü, Sahası ve Dili, Üslubu, Metnin İmlasıyla İlgili Birkaç Husus" başlıkları altında birtakım bilgiler verilmiştir. 4) "Kabusname Bibliyografyası" adı altında bugüne kadar yapılmış Kabusname çalışmalarından tespit edebildiklerimizin verilmesi. METİN: Metnin tamamının transkripsiyonu varak ve satır numaraları verilerek yapılmıştır. Metnin kolaylıkla anlaşılmasını temin etmek için bu bölüm, günümüz noktalama kurallarına göre düzenlenmiştir. Orijinali 44 bölümden oluşan eserin elimizde bulunan bu çeviri nüshasında bazı bölümler eksiktir veya tamamıyla yoktur. Bunlar dipnotlarda belirtilmiş ve her bir bölüm başlıklar altında gösterilmiştir. Eser, Keykavus bin İskender bin Kabus tarafından oğlu Giylanşah için yazılmıştır. Bazı yönleriyle nasihatname, bazı yönleriyle de siyasetname özelliği taşır. Zamanının bilim, gelenek ve göreneklerine dair yazarının zengin bilgisini gösterir. İnanç, imanın şartları, tasavvuf, astroloji, tüccarlık, kul ve cariye alım-satımı, mal-mülk sahibi olma, çeşitli görgü ve ahlak kuralları, oyun ve eğlence, sağlık gibi birçok hususta öğütler içeren kitapta padişahlık, vezirlik, yazıcılık, çeribaşılık gibi siyasi konular da yer almaktadır. DİZİN: Metinde geçen tüm kelimeler kazandıkları farklı anlamlar varsa onlar da belirtilerek anlamlandırılmaya çalışılmıştır. Terkipler, kelime grupları ve deyimler birlikte ele alınmış ve anlamları verilmiştir. Terkipler ve kelime gruplarında ikinci kelimeden gönderme yapılmamıştır.