Sosyo-ekonomik göstergeler bağlamında Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne üyeliği: bir bulanık işbirlikçi oyun modeli


Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2016

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Cihan Bulmuş

Danışman: TUNCAY CAN

Özet:

SOSYO-EKONOMİK GÖSTERGELER BAĞLAMINDA TÜRKİYE’NİN AVRUPA BİRLİĞİ’NE ÜYELİĞİ: BİR BULANIK İŞBİRLİKÇİ OYUN MODELİ Devletler de bireyler gibi kendi çıkarlarını maksimize etmek için stratejik kararlar verirler. Türkiye'nin AB'ye üyeliği uluslararası bir konudur. Oyun teorisi, birbirlerinin kararlarını etkileyen karar vericilerin davranışlarını inceler. İşbirlikçi oyun; karar vericilerin ortak çıkarlarını maksimize etmek amacıyla birlikte hareket etmeye karar verdikleri ve bu kararlarını da birbirlerine verdikleri taahhütler, anlaşmalar veya sözlerle bağlayıcı kıldıkları oyun türüdür. Uluslararası ilişkilerde genelde uluslar birçok kriter ve değişkeni dikkate alarak karar verirler. Bu çalışmanın sınırları 2016-2023 yılları arasındaki dönem ile Birleşmiş Milletler İnsani Gelişme Endeksi, Sağlık Endeksi, Eğitim Endeksi ve Gelir Endeksi ile kişi başına düşen Gayrisafi Yurtiçi Hasıla, kişi başına düşen gayrisafi milli hasıla olmak üzere altı sosyo-ekonomik göstergedir. Bunun sonucu olarak, bu çalışma 2016-2023 yılları arasındaki hangi yılda Türkiye’nin Avrupa Birliğine üye olabilme ihtimalinin Nash denge noktası ile ilintili çözümünü vermektedir. Buna ek olarak, tez uluslararası konularda karar vericilere yeni bir bulanık işbirlikçi oyun modeli sunmaktadır. Modelde 2004 yılında Avrupa Birliği’ne üye olan 10 ülkenin verilerinden Türkiye’nin getirileri, 2004 yılından önce AB’ye üye olan ülkelerden de AB’nin getirileri hesaplanmıştır. Her bir sosyo-ekonomik göstergeye göre kurulan dinamik problemler çözülmüştür. Her bir sosyo-ekonomik gösterge için kurulan problemin çözümünden sonra çözümler bulanıklaştırılmış ve hepsini içeren final problemi bulanık işbirlikçi problem olarak çözülmüştür. Anahtar Kelimeler :Yöneylem Araştırması, Oyun Teorisi, Avrupa Birliği, İşbirlikçi Oyun, Bulanık Oyun GENERAL KNOWLEDGE ABSTRACT IN THE CONTEXT OF SOCIO-ECONOMIC INDICATORS TURKEY’S EUROPEAN UNION ACCESSION: A FUZZY COOPERATIVE GAME MODEL Nations give strategic decisions to maximize their interests as individuals. Turkey's EU membership is an international issue. Game theory studies the behavior of decision-makers whose decisions affect each other. A cooperative game is a game in which commitments, agreements, promises are fully binding and decision-makers decided to act together to maximize their mutual interests. International relations, in general, are fuzzy environments that nations take into account a lot of criteria and variables while they make decisions. This study investigates Turkey's membership to the European Union with fuzzy cooperative game theory. The study includes the time period between the years 2016-2023 and the six socio-economic indicators which are the United Nations Human Development Index, Health Index, Education Index and Income Index and Gross Domestic Product per capita, Gross National Product per capita. Hence; this study gives a solution to Turkey’s membership to EU between 2016 and 2023 by considering the socio-economic indicators and reaching the Nash Equilibrium of Turkey’s membership’s benefits to both parties. In addition, by offering a new approach to fuzzy cooperative game theory, it gives a model for decision-makers about international issues. In the model, the benefits (payoffs) of Turkey’s membership to Turkey and EU are forecasted by using the data of ten countries which were become members of EU in 2004 and fifteen countries which were already member of EU before 2004, respectively. The dynamic game problems are solved for each socio-economic indicators followed by fuzzification of the solutions, the final problem that contains all of solutions for the socio-economic indicators is solved as a fuzzy cooperative game problem. Keywords :Operations Research, Game Theory, European Union, Cooperative Game, Fuzzy Game