Türkiye'deki endeks vadeli işlem sözleşmesi piyasalarında sınırlı arbitraj ve irrasyonel yatırımcı riski


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, İşletme Fakültesi, İşletme Bölümü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2016

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: OĞUZ ERKOL

Danışman: İSMAİL HAKKI ARMUTLULU

Özet:

TÜRKİYE’DEKİ ENDEKS VADELİ İŞLEM SÖZLEŞMESİ PİYASALARINDA SINIRLI ARBİTRAJ VE İRRASYONEL YATIRIMCI RİSKİ Piyasaların etkin olduğu iddiası irrasyonel yatırımcıların dengedeki varlık fiyatlarına çok az etkisi olacağı ve bu hatalı fiyatlama etkisinin de çeşitli yatırımcıların alacakları karşı pozisyonla kolaylıkla düzeltilebileceği gibi kesin argümanlarla desteklenmektedir. Bununla birlikte sınırlı arbitraj teorisi de irrasyonel yatırımcıların neden olduğu yanlış fiyatlamaların rasyonel yatırımcılarca düzeltilmesinin zor olabileceğini öne sürmektedir. Bu tez finansal piyasalarda dengeyi sağlama mekanizması olan arbitrajın sınırlanabildiğini göstermeyi amaçlamaktadır. Bunun için öncelikle sınırlı arbitraj literatürü taranmıştır. Sonrasında sınırlı arbitrajı test etmek için Shleifer ve Vishny'nin teorik modeli temel alınarak durum bağımlı iki periyotlu bir hata düzeltme modeli geliştirilmiştir. Vadeli ve spot fiyat dinamiklerine duyulan ilginin sağladığı motivasyon ile bu model Türkiye'deki endeks vadeli işlem sözleşmesi piyasalarına uygulanarak sınırlı arbitraj lehine güçlü deliller elde edilmiştir. Bununla birlikte fiyatlama hatalarının derinleşmesiyle birlikte önceki periyottan kalan fiyatlama hatasının içinde bulunulan periyotta daha azının yansıtıldığı ortaya konmuştur. İki fiyat düzenleme rejimi altında potansiyel fiyat düzeni farklılıklarını ayırma ve inceleme imkânı veren Markov Rejim Değişimi modeli sayesinde yüksek fiyatlama hatası ve yüksek volatilitenin olduğu rejimde toplam fiyat düzeltme hızı normal rejimdekiyle hemen hemen aynı olduğu bulgusuna rastlanılmıştır. LIMITED ARBITRAGE AND NOISE TRADER RISK IN TURKISH INDEX FUTURES MARKETS ABSTRACT The claim that financial markets are efficient is backed by implicit arguments that misinformed "noise traders" (irrational traders) can have little influence on asset prices in equilibrium and that influence of mispricing can be easily eliminated by a number of diversified investors taking small positions against it. However, the theory of limited arbitrage argues that it can be difficult for rational traders to undo the dislocations caused by noise traders. This thesis aims to show that arbitrage, theoretically used as a mechanism of establishing equilibrium in financial markets, is limited. To this end, we first survey theoretical developments in the literature on the limited arbitrage. Then, based on Shleifer and Vishny’s theoretical analysis, we develop a state dependent two period error correction model to test the limited arbitrage. Applying the model to the Turkish index futures markets motivated by an interest in spot and futures price dynamics, we obtain strong evidence of limited arbitrage. We also document that less unarbitraged error in the previous period is reflected in the current trading period while mispricing deepens. By means of Markov Switching setup enabling us to distinguish and examine the potential difference in the price pattern under two alternative price adjustment regimes, we find that the overall speed of adjustment in a high mispricing and high volatility regime is almost equal to that of in a normal regime.