Çeviri eğitiminde terimbilim ve terim yönetim araçlarının kullanımı


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yabancı Diller Eğitimi Anabilim Dalı, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2019

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: DİLBER ZEYTİNKAYA

Danışman: Füsun Saraç

Özet:

Günümüzde çevirmen ihtiyaçları doğrultusunda çeviri eğitimi veren bölümlerin öğretim programlarını güncellemeleri gerektiği yadsınamaz bir gerçektir. Çeviri eğitimi veren kurumlarda müfredatın terimbilime yönelik derslerden yoksun olması, akademik alanda adımlar atılmasını gerektirmiştir. İlgili alanda akademik bir bilinçlenmenin tam anlamıyla vuku bulamamasının neticesinde gerçekleştirilen bu araştırmada, Terimbilimin ve terim yönetim araçlarının çeviri eğitimindeki yeri sorgulanmaya çalışılmıştır. Çeviri eğitimi veren bölümlerin müfredatlarının, çeviri dünyasının gerektirdiği çevirmen ihtiyaçları doğrultusunda güncellenmesi gerektiği gerçeği çalışmanın temelini oluşturmaktadır. Tez kapsamında karma yöntem araştırma modeli tercih edilmiş, açımlayıcı sıralı karma yöntem deseni kullanılmıştır. Öğretim elemanı görüşleri, öğrenci görüşleri ve öğretim programı (müfredat) analizi çalışmanın üç sacayağını oluşturmaktadır. Araştırmanın evreni, Türkiye'deki Çeviribilim, Mütercim-Tercümanlık bölümleri öğretim elemanlarından ve öğrencilerinden oluşmaktadır. Öğretim elemanları nezdinde uygulanacak olan anketin örneklemini, Çeviribilim, Mütercim-Tercümanlık bölümlerinin öğretim elemanları ile Çeviribilim, Mütercim-Tercümanlık bölümlerinin üçüncü ve son sınıf öğrencileri oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak öğretim elemanlarına ve öğrencilere yönelik iki adet anket hazırlanmıştır. Otuz üç öğretim elemanının ve yüz otuz bir öğrencinin anket sorularına verdikleri yanıtlar SPSS 26 programı aracılığıyla analiz edilmiştir. Araştırmanın nitel aşaması kapsamında çalışma grubunda yer alan toplam altı öğretim elemanı ve altı öğrenci yapılandırılmış görüşme sorularını gönüllü olarak yanıtlamışlardır. Görüşmelerden elde edilen yanıtlar, NVivo 11 programına aktarılmıştır. Araştırmada ayrıca doküman inceleme yöntemi kullanılmış ve Çeviribilim, Mütercim-Tercümanlık bölümlerinin ders programları dikkate alınarak Terimbilim dersine yönelik envanter toplama çalışması gerçekleştirilmiştir. Ülkemizde çeviri eğitimi veren bölümlerin öğretim programlarında yer alan ders içerikleri incelenmiş ve terimbilim dersleri tespit edilmiştir. Veri analizi esnasında terimbilim ile ilgili derslerin adları, bu derslerin içeriği, hangi yarıyılda yer aldığı, zorunlu ya da seçmeli olarak genel dersler içerisindeki yerleri ve AKTS bilgileri tasnif edilmiştir. Tez çalışması kapsamında yürütülen geniş çaplı literatür araştırması ile öğretim elemanları ve öğrencilerin gönüllü katılımlarıyla ortaya konan anket ve görüşme sonuçları neticesinde çeviri eğitimi alan öğrencilerin öğretim programlarında Terimbilim adlı dersin bulunmasının gerekliliği üzerinde durularak Terimbilim I ve Terimbilim II adlı derslere yönelik içerik önerisi sunulmuştur. Terimbilimin çeviri alanındaki yerini ve önemini göstermesi açısından öğrencileri ve öğretim elemanlarını bu alana yaklaştırmak amacıyla hazırlanan bu tezin ileriye dönük fayda sağlayacağı düşünülmektedir. Bu çalışmanın, çeviri eğitiminde terimbilime özel bir yer ayrılması gerektiği hususunda yol gösterici olması beklenmektedir. Bu kapsamda ilgili alanda kısıtlı olan kaynak sayısına ekleme yapılarak alandaki yabancı kaynaklara erişemeyenlere referans olmaya değer nitelikte bir çalışma ortaya konmaya çalışılmıştır.