Türk toplumunda transteoretik model sedanter yaşam ölçeklerinin geçerlilik ve güvenirliği


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Hemşirelik Bölümü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2017

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: ÖZLEM TOK

Danışman: AYŞE ERGÜN

Özet:

Amaç: Bu çalışmada Han tarafından geliştirilen Transteoretik Model (TTM) Sedanter Yaşam Ölçekleri’nin Türkçeye uyarlanması, geçerlilik ve güvenirlik analizlerinin yapılması amaçlandı. Gereç ve Yöntem: Metodolojik tipte olan bu çalışma Kasım 2015- Haziran 2016 tarihleri arasında yapıldı. Araştırmanın örneklemini İstanbul’da bir devlet üniversitesinin Sağlık Bilimleri Fakültesi’nde öğrenim gören 762 üniversite öğrencisi oluşturdu. Araştırmada veri toplama aracı olarak Kişisel Bilgi Formu ve TTM Sedanter Yaşam Ölçekleri (Değişim Aşamaları, Değişim Süreci, Karar Alma ve Öz-etkililik Ölçekleri) kullanıldı. Ölçeklerin yapı geçerliliği için doğrulayıcı faktör analizi (DFA), güvenirlik için iç tutarlılık analizleri ve test-tekrar test analizleri yapıldı. Bulgular: Öğrencilerin yaş ortalaması 20,46±1,7 ve %82,4’ü kız, %17,6’sı erkekti. DFA sonuçları ölçeklerin orijinal yapısına benzer faktörler altında toplandığını, Sedanter Yaşam Değişim Süreci Ölçeği’nin (SY-DSÖ) 40 sorulu 10 faktörlü, Karar Alma Ölçeği’nin (SY-KAÖ) 12 sorulu, 2 faktörlü ve Öz-Etkililik Ölçeği’nin (SY-ÖEÖ) 6 soru ve tek faktörlü yapısını doğruladı. TTM Sedanter Yaşam Ölçekleri’nin Türkçe formlarının Cronbach Alpha değerleri değişim süreci için 0,94, karar alma-yarar alt boyutu için 0,80, zarar alt boyutu için 0,66 ve öz-etkililik için 0,79 bulundu. Test-tekrar test sonuçları istikrarlı bulundu. Sonuç: TTM Sedanter Yaşam Ölçekleri’nin Türkçe formu geçerli ve güvenilir bulundu ve psikometrik özellikleri kabul edilebilir düzeydeydi. ABSTRACT Aim: The aim of this research was to adapt the Transtheoretical Model scales which developed from Han for Sedentary Behavior to Turkish and to perform validity and reliability. Material and method: This was a methodological study. The scales were administered to a total of 762 adolescents. Content and construct validity were assessed to test the validity of the scale. The construct validity of the scale was evaluated using confirmatory factor analysis (CFA). The reliability was assessed in terms of internal consistency. Results: The mean age of the students was 20,46±1,7 years; 82,4% were girls, 17,6% were boys. In this study, the CFA results verified the 40-item, 10-factor Turkish version of the Processes of Changeand 12-item, 2-factor the decisional balance and 6 item, one factor theself-efficacy as in the original scales. Reliabilities for the subscale scores estimated using Cronbach’s alpha were at moderate and high levels (Processes of change α= 0,94, decisional balance-pros α= ,80, cons α = ,66, and self-efficacy α= ,79).Test-retest results were stable. Conclusion: Turkish forms of the TTM Sedentary Behavior Questionnaires were found to be valid and reliable and its psychometric characteristics acceptable.