Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Atatürk Eğitim Fakültesi, Temel Eğitim Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2018
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: AYŞE GÜL KARABULUT
Danışman: BİRSEN GÜZEL
Özet:Araştırma, okul öncesi eğitimine devam eden 5-6 yaş çocukların sosyal becerileri ile ebeveynlerinin ihmalci davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Bu genel amaç çerçevesinde araştırmada kullanılan “Çok Boyutlu İhmalci Davranış Ölçeği-Ebeveyn Formu”nun Türkçeye adaptasyonu ve geçerlik-güvenirlik analizleri gerçekleştirilmiş ve anne-babaların ihmalci davranış düzeyleri birbirleriyle karşılaştırılmıştır. Ayrıca ebeveynlerin ihmalci davranış düzeyleri ile çocukların sosyal beceri düzeylerinin bazı demografik özelliklere göre farklılaşıp farklılaşmadığı incelenmiştir. Araştırma tarama modeli ile gerçekleştirilmiş betimsel bir çalışmadır. Araştırmanın örneklemini 2016-2017 eğitim öğretim yılında İstanbul ilinin Beşiktaş, Kağıthane, Gaziosmanpaşa, Sultangazi ve Şişli ilçelerinde bulunan özel ve resmi bağımsız anaokulu ile ilkokul ve ortaokul bünyesindeki anasınıflarına devam eden 5-6 yaş arası çocuğu olan 1314 ebeveyn ve 5-6 yaş arası 465 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak “Çok Boyutlu İhmalci Davranış Ölçeği Ebeveyn Formu (Multidimensional Neglectful Behaviour Scale Parent Report)”, “Anaokulu ve Anasınıfı Davranış Ölçeği-Sosyal Beceri Ölçeği” ve araştırmacı tarafından oluşturulan “Kişisel Bilgi Formu” kullanılmıştır. Ayrıca Çok Boyutlu İhmalci Davranış Ölçeği Ebeveyn Formu’nun kriter geçerliğini test etmek amacıyla “Ebeveyn Kabul Red Ölçeği” kullanılmıştır. Çalışma iki aşamada gerçekleştirilmiştir. İlk aşamada Çok Boyutlu İhmalci Davranış Ölçeği’nin Türkçeye adaptasyonu ve geçerlik güvenirlik çalışmaları yapılmıştır. Bu amaçla ölçeğin dilsel eşdeğerlik analizi, açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizleri, Cronbach Alfa güvenirlik analizleri, ayırt edicilik analizleri, test-tektar test güvenirliği analizi ve kriter geçerliği analizi yapılmıştır. Ardından ebeveynlerin Türkçe’ye uyarlanan ölçekten aldıkları puanlar demografik verilere göre karşılaştırılmıştır. Çalışmanın ikinci aşamasında öğrencilerin sosyal beceri düzeyleri demografik verilere göre karşılaştırılmıştır. Ardından çocukların sosyal beceri düzeyleri ile ebeveynlerinin ihmalci davranışları arasındaki ilişkiyi incelemek amacıyla ölçeklerden elde edilen puanlar arasında korelasyon analizleri gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın istatistiksel analizleri SPSS 24.0 paket programı ve LISREL 8.72 programı kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Analizler sonucunda Çok Boyutlu İhmalci Davranış Ölçeği Ebeveyn Formu’nun (ÇBİDÖ-E) Türkçe versiyonunun 35 madde ve 3 alt boyuttan (Bilişsel-Duygusal İhmal, Fiziksel İhmal, Denetim İhmali) oluşan geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğu bulunmuştur. Ebeveynlerin ihmalci davranış düzeylerinin demografik verilere göre karşılaştırılması amacıyla yapılan analizlerde erkek çocuklarının kız çocuklarına göre ebeveynleri tarafından daha fazla ihmalci davranışlara maruz kaldıkları, alt gelir düzeyine sahip ebeveynlerin orta ve üst gelir düzeyindeki ebeveynlere göre daha fazla ihmalci davranışlar sergiledikleri, ailedeki çocuk sayısı ile ebeveynlerin ihmalci davranış düzeyleri arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişki olduğu, çalışan annelerin toplam ihmal boyutunda, çalışan babaların ise denetim ihmali alt boyutunda daha az ihmalci davranışlar sergiledikleri sonuçlarına ulaşılmıştır. Anne ve babaların ihmalci davranış düzeylerinin karşılaştırıldığı analiz sonuçlarında ise babaların annelerden daha fazla ihmalci davranışlar sergiledikleri görülmüştür. Çocukların sosyal beceri puanlarının demografik özelliklere göre karşılaştırıldığı analiz sonuçlarında, kız çocuklarının sosyal beceri düzeylerinin erkek çocuklarına göre daha yüksek olduğu, ailenin gelir düzeyi ve annelerin yaş ortalamaları ile çocukların sosyal beceri düzeyleri arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişkinin olduğu, çocukların sosyal beceri düzeylerinin annelerin eğitim düzeylerine göre farklılaşmadığı, babaların eğitim düzeylerinin ise çocukların sosyal beceri düzeyleriyle ilişkili olduğu görülmüştür. Çocukların sosyal becerileri ile ebeveynlerinin ihmalci davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesine dair yapılan analiz sonuçlarında ise annelerin ihmalci davranış düzeyleri ile çocuklarının sosyal beceri düzeyleri arasında negatif yönlü anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Babaların ihmalci davranış düzeyleri ile çocuklarının sosyal beceri düzeyleri arasında ise anlamlı bir ilişki bulunmamıştır. -------------------- This research was conducted to examine the relationship between the social skills of 5-6 years-old aged children attending preschool education and their parents' neglectful behaviors. Regarding this general aim validity and reliability analyzes of the “Multidimensional Neglectful Behavior Scale-Parent Report” (MNBS-P) was carried out. The neglectful behaviors of the mothers and fathers were also compared. In addition, social skills of children and neglectful behaviors of parents were compared according to parents’ and children’s demographic information. The research was carried out within descriptive approach with screening model. The sample of the study consisted of 465 students aged 5-6 years-old and 1314 parents selected randomly from the private and public kindergartens and preschool classes form primary and secondary schools from Besiktas, Kagithane, Gaziosmanpasa, Sultangazi and Sisli districts in Istanbul. In this study in order to collect the data the “Multidimensional Neglectful Behavior Scale-Parent Report (MNBS-P)” the “Preschool and Kindergarten Behavior Scale (PKBS-2)-Social Skills Scale” and “Parental Acceptance-Rejection Questionnaire (PARQ)” were utilized. At the same time, "Demographic Information Form" was used to obtain demographic information of children and their parents. In the first phase of the study, the adaptation of MNBS-P to the Turkish language and validity reliability studies were carried out. For this purpose, explanatory and confirmatory factor analyzes were carried out. The linguistic equivalence coefficient, internal-consistency coefficient, item-remaining, item-total and Cronbach Alpha reliability coefficients when the item was deleted, the discriminant values of each item on the basis of total scale and sub-dimensions, and validity values were calculated. The parents’ MNBS-P scores were then analyzed according to the demographic variables. In the second phase of the study, the social skills of the students were examined according to the demographic variables. Correlation analyzes were then conducted between the scores obtained from the scales in order to examine the relationship between children's social skills levels and their parents' neglectful behavior. The data was analyzed with the SPSS 24.0 package program and LISREL 8.72. The results revealed that the MNBS-P is a valid and reliable instrument involving 35 items and 3 sub-factors (Cognitive-Emotional, Physical, Supervision). The analyses on parents' neglectful behaviors according to demographic variables showed that boys are more neglected by their parents than girls and as socio-economic level of family increased, the neglectful behaviors of parents decreased. It was also observed that there is positive relationship between the number of children in the family and neglectful behaviors of the parents. In addition, the results showed that the working mothers neglected their children less than non-working mothers and the working fathers neglected their children less in supervision dimension than the non-working fathers. When the neglectful behaviors of the parents were compared, it was seen that the fathers got higher scores than the mothers. The results of the analysis of the children's social skills scores according to their demographic information showed that the social skills levels of the girls were higher than the boys and there is a positive relationship between the social skills levels of children and the mothers’ age and the socio-economic level of the family. The results also showed that the education levels of the mothers were not affect the social skills of the children and the education levels of the fathers were related to the social skills scores of the children. The results of the analysis of the relationship between the social skills of the children and the neglectful behaviors of parents’ revealed that a negatively significant relation between neglectful behaviors of the mothers and the social skills of the children.