Türkiye'de çalışma yaşamında yaşa dayalı ayrımcılık: Sosyal psikolojik bir inceleme

Nüfusun yaşlanması demografik değişimi içeren bir süreç olduğu kadar aynı zamanda  sosyal  değişimi  de  içeren  bir  sürece  işaret  etmektedir.  Yaşlanma  sürecine ilişkin demografik eğilimlere paralel olarak çalışma yaşamında 50-65 yaş arasındaki bireylerin sayısının da giderek artması beklenmektedir. Buna rağmen, yaşlı çalışanların işgücüne katılımı aynı oranda artmamaktadır. Bununla birlikte, günümüzde ekonomik veya  sosyal  nedenlerle  daha  fazla  yaşlı  çalışanın  emekliliği  erteleyerek  işgücünde kalmayı  tercihettiği  görülmektedir.  Yaşanan  demografik  ve  sosyal  dönüşümlerin etkisiyle  yaşlanan  işgücünü  çalışma  yaşamında  daha  uzun  süre  tutma  yönündeki politikaların  etkisi  özellikle  gelişmiş  ülkelerde  giderek  artmaya  başlamıştır.  Yaşlılık döneminde çalışma yaşamından dışlanma, yaşçılık, erken emeklilik ve köprü istihdamı olarak adlandırılan emeklilik sonrası çalışmaya ilişkin sorunların Türkiye açısından da giderek  önem  kazanacağını  söylemek  yanlış  olmayacaktır. Bunun  yanı  sıra  çalışma yaşamında yaş ayrımcılığı olgusunun belirli bir iş için çok yaşlı algılanmak kadar genç algılanmakla da ilişkili olduğu bilinmektedir. Dolayısıyla farklı kronolojik yaşlardan bireyler  yaş  ayrımcılığının  öznesi  haline  gelebilmektedir. Çalışma  yaşamında  yaşa dayalı ayrımcılığı –konaklama endüstrisiözelinde-konu edinen bu çalışma, söz konusu olgunun bireysel ve örgütsel bağlamda ortaya çıkış nedenlerini ve dinamiklerini açığa çıkarmayı  amaçlamaktadır.  Bu  bağlamda,  iş  yaşamında “yaş”ve “yaş  ayrımcılığı”fenomenlerine yüklenen anlam ve deneyimleri keşfetmek amacıyla, otel işletmelerindeçeşitli  işlerde  istihdam  edilen  çalışanlar  ve  insan  kaynakları  uzmanlarından  oluşan toplam 45 kişi ile derinlemesine görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Fenomenolojik nitel araştırma deseninde tasarlanan bu araştırmada veriler, derinlemesinegörüşmeler ve yansıtmalı araştırmacı günlüğü aracılığıyla toplanmıştır. Araştırma bulgularından elde edilen  sonuçlara  göre, otel  işletmelerindekibazı  işlerin  genç  veya  ileri  yaşta çalışanlara uygun olduğuna yönelik yaş normlarının varlığı gözlenmiş ve bu durumun örgütselayrımcılığa  zemin  hazırlayarakçalışma  ortamındaki  ilişkilerine  yansıdığı anlaşılmıştır.